مقابر قریش
مَقابر قُرَیش از باغ‌های مجاور بغداد که منصور عباسی در سال ۱۴۹ق آن را به‌عنوان مقبره خانوادگی خود و بزرگان انتخاب كرد و از آن پس به مقابر قریش شهرت یافت.[۱] قبل از اقدام منصور، این منطقه «قبور الشهداء» نام داشت و در بین مردم معروف بود که گروهی از بازماندگان جنگ نهروان به‌دستور امام علی(ع) در این مکان به خاک سپرده شده‌اند.[۲] در عصر عباسی، به هنگام توسعه و احیای بغداد و انتخاب آن به عنوان پایتخت، این قبرستان به «شونیزی» نیز معروف بود.[۳]
جعفر اکبر فرزند منصور نخستین کسی بود که در سال ۱۵۰ق در این قبرستان دفن شد.[۴] امام کاظم(ع) چهارمین فردی بود که در سال ۱۸۳ق در این قبرستان دفن شد[۵] و باعث شهرت این منطقه به نام مشهد الامام موسی بن جعفر، المشهد الکاظمی و کاظمیه شد.[۶] در سال ۲۲۰ق پیکر امام جواد(ع) نهمین امام شیعیان، در کنار قبر جدش امام موسی کاظم(ع) دفن شد.[۷] ازاین‌رو این منطقه به کاظِمَین (دو کاظم) مشهور شد.[۸] که آن را جوادَین (دو جواد) هم خوانده‌اند.[۹] به گفته اثبات الوصیه، موسی بن جعفر پیش از مرگش این مکان را خریداری کرده بود.[۱۰]
بنابر نقلی در الکافی، مقابر قریش مورد توجه و زیارت مردم بوده است و خلیفه وقت دستور داده است که مردم را از رفتن به مقابر قریش بازدارند.[۱۱] در کنار این بقعه، مسجدی به نام مسجد باب التَبْن قرار داشت که شیعیان از داخل این مسجد قبر آن دو امام را زیارت می‌کر‌دند.[۱۲] به جهت نزدیک‌بودن به باب التَبْن، آن را «مشهد باب التَبْن» نیز می‌گفتند.[۱۳] تبن از محله‌های بغداد بود که قبر عبدالله پسر احمد بن حنبل در آن قرار داشت.[۱۴]
بنا به گفته ابن‌شهرآشوب (درگذشته ۵۸۸ق) در کتاب مناقب آل ابی‌طالب پس از دفن امام کاظم(ع) در این مقبره، درِ ورودی آن با نام «باب التبن»، به «باب الحوائج» تغییر نام یافت.[۱۵] و به گفته ابن‌حجر هیتمی (درگذشته ۹۷۴ق) از علمای اهل‌سنت، امام کاظم(ع) نزد عراقیان به بابُ قضاءِ الحوائج عندَ الله (درِ برآورده‌شدنِ نیازها نزد خدا) معروف بود.[۱۶] شَبلَنجی از علمای شافعی نیز در کتاب نورُ الاَبصار علت ملقب‌شدن امام کاظم(ع) به باب الحوائج را برآورده‌شدن حاجات کسانی دانسته که به او متوسل می‌شوند.[۱۷]
پانویس
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۱۶۳.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۴.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق،، ج۱، ص۱۳۴.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۱۶۳.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۱۶۳.
- ↑ آل یاسین، تاریخ المشهد الکاظمی، ۱۴۳۵ق، مقدمه، ص۱۱-۱۵؛ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۳۰.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۵.
- ↑ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۴۲.
- ↑ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۴۲.
- ↑ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۱.
- ↑ کلینی، الکافی، الاسلامیه، ج۱، ص۵۲۵.
- ↑ پایگاه اینترنتی بلاغ
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۳۰۶.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۳۰۶.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۴۳۸.
- ↑ ابن‌حَجَر هَیْتَمی، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۳.
- ↑ شَبلَنجی، نور الابصار، الشریف الرضی، ص۳۳۱.
منابع
- ابن‌حجر هیتمی، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا.
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
- آل یاسین، محمدحسن، تاریخ المشهد الکاظمی، الامانه العامه للعتبة الکاظمیة المقدسه، ۱۴۳۵ق/۲۰۱۴م.
- حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
- خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷ق.
- شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم، قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
- کلینی، محمد بن یعقوب، دار الکتب السلامیه، تهران، ۱۳۶۳ش.
- مسعودی، علی بن الحسین، اثبات الوصیة، انصاریان، قم، ۱۳۸۴ش.
- مفید، محمد بن محمد بن نُعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، كنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.