کتاب المزار (شیخ مفید)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ مفید |
| موضوع | ادعیه و زیارات |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۱ جلد |
کتابُ الْمَزار: مَناسِکُ الْمَزار معروف به اَلْمَزارُ الصّغیر تألیف شیخ مفید (درگذشته ۴۱۳ق) است. شیخ مفید در این کتاب، مجموعه روایاتی درباره زیارت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) را جمع‌آوری نموده است. المزار شیخ مفید از کتاب‌های زیارتی و دعایی معتبر به‌شمار می‌آید و علما و دانشمندان شیعه نیز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند.
درباره مؤلف
محمد بن محمد بن نعمان (درگذشته ۴۱۳ق) مشهور به شیخ مفید از علمای شیعه دوازده امامی در نیمه دوم قرن چهارم و اوائل قرن پنجم هجری قمری، از احیاکنندگان علوم اسلامی و از مروجان سخت‌کوش فرهنگ شیعه و از نشردهندگان فقه امامیه است.
نام‌های کتاب و انگیزه تألیف
از این کتاب با سه عنوان «المزار الصغیر»، «مناسک المزار» و «المزار» یاد شده است.[۱]
آن‌گونه شیخ مفید در آغاز کتاب بیان کرده است، از آنجا که کتابی مستقل درباره زیارت ائمه(ع) نوشته نشده بود، وی انگیزه یافت تا کتابی درباره شیوه زیارت حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) تألیف کند. با این حال، شیخ مفید در بخش دوم کتاب، زیارت پیامبر(ص) و دیگر ائمه(ع) را نیز اضافه کرده است.[۲]
شیوه نگارش و ساختار
شیخ مفید «کتاب المزار» را به‌سبک کتاب‌های روایی تألیف کرده است؛ بدین‌صورت که ۱۲۰ روایت را با سند آن آورده و سپس روایت را از امام معصوم نقل کرده است.[۳] این کتاب از ۹۶ باب تشکیل شده که قسمت اول کتاب شامل ۶۷ باب، و قسمت دوم دارای ۲۹ باب است.[۴]
عناوین
زیارت‌ها و مطالب مذکور در این کتاب عبارتند از:
- زیارت امیرالمؤمنین
- فضیلت بعضی اماکن مانند مسجد کوفه و مسجد سهله
- وجوب زیارت امام حسین(ع)
- ثواب زیارت اربعین
- ثواب نماز در مسجد کوفه
- زیارت علی بن الحسین
- زیارت اباالفضل العباس
- فضیلت تربت کربلا
- زیارت حضرت رسول(ص)
- زیارت ائمه بقیع
- زیارت جامعه
- زیارت نیابتی و آداب آن
- فضیلت زیارت قبور شیعیان.[۵]
نگاهی به محتوا
نخستین روایت کتاب ازامام باقر(ع) در باره فضیلت کوفه است که پس از حرم خدواند(مکه) و حرم پیامبر(مدینه) با فضیلت‌ترین سرزمین معرفی شده است چرا که سرزمینی پاک و برومند(سودمند) و محل قبور پیامبران و اوصیاء و مسجد سهیل( مسجد سهله ) است؛ مسجدی که هر پیامبری در آن نمازگزارده است وعدل الهی در آن مسجد(در زمان ظهور امام زمان«ع») آشکار می‌گردد. [۶]
روایت پایانی کتاب از پیامبر(ص) در باره فضیلت قبور امیرالمؤمنین و فرزندان (امامان معصوم) او و فضیلت زیارت قبور و تعمیر(آباد نمودن) نمودن آنهاست. در فرازی از این روایت پیامبر(ص) خطاب به امیرالمؤمنین (ع) فرمود: ای ابوالحسن خداوند قبر تو و فرزندانت را بقعه‌ها و عرصه ها(مکان‌های باز و بدون سرپوش) از بهشت قرار داده است. هر کسی قبرهای شما را تعمیر(آباد) کند و مراقبشان باشد( و در حفظ و نگهداریشان بکوشد) همانند کسی است که حضرت سلیمان نبی را در ساختن بیت‌المقدس یاری کرده است. [۷]
ارزش و اعتبار
کتاب المزار شیخ مفید، منبع بسیاری از کتاب‌های دعا و زیارت بوده است. شیخ طوسی در کتاب‌های تهذیب الاحکام و مصباح المتهجد، عبدالکریم بن طاووس در فرحة الغری، کفعمی در کتاب‌های البلد الامین و المصباح، ابن‌مشهدی در المزار الکبیر، شهید اول در المزار و مجلسی در بحارالانوار، از این اثر بهره برده‌اند.[۸]
نسخه‌ها و چاپ
- نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس که تاریخ نگارش آن ۹۵۷ق بوده و این نسخه را دختر میرزا رضاخان بن محمدحسن نائینی وقف نموده است.
- نسخه‌ای در کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.[۹]
کتاب المزار شیخ مفید در قم با تحقیق مؤسسه امام مهدی(ع) درسال ۱۴۰۹ق منتشر شده است.[۱۰]
ترجمه
کتاب المزار به فارسی ترجمه شده که نسخه‌ای از آن را نادرشاه افشار در سال ۱۱۴۵ق وقف آستان قدس رضوی نموده است.[۱۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۳.
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۱.
- ↑ صباحی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار».
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، فهرست کتاب؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۰و۳۳۱.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ج۱، ص۵.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ج۱، ص۲۲۸.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۲؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۳.
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۳۴.
یادداشت
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، اسماعیلیان، قم، ۱۴۰۸ق.
- احمدی، مهدی، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های چهارم تا هفتم هجری، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۹ش.
- صباحی، مهدی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار»، مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید، شماره۸۲.
- مفید، محمد بن نعمان، المزار، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.