کاربر:M.abbasi/صفحه تمرین
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عُتْبَة بن ابی‌لهب |
| محل زندگی | مکه |
| نسب/قبیله | قریش/بنی هاشم |
| خویشاوندان | ابولهب، پیامبر اسلام(ص) |
| درگذشت | مکه |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | بعد از فتح مکه |
| حضور در جنگ‌ها | غزوه حنین |
عُتْبَة بن ابی‌لهب
پسر عموی پیامبر اسلام(ص) است و بعد از فتح مکه با دعوت پیامبر اسلام(ص) به این دین گروید. او قبل از هجرت مسلمانان از مکه به مدینه همسر رقیه دختر پیامبر اسلام(ص) بود و تحت فشار پدر خود، او را طلاق داد. وی در غزوه حنین از معدود نفراتی بود که عقب ننشست و بعد از رحلت پیامبر(ص)، از کسانی بود که با ابوبکر بن ابی‌قحافه خلیفه اول مسلمانان بیعت نکرد.
نسب، همسر و فرزندان
عُتْبَه پسر عموی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) است. پدرش ابولهب با نام عبدالعزّی بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی و مادرش ام جميل بنت حرب بن امية بن عبدشمس بن عبد مناف بن قصی و خواهر ابوسفيان است.[۱] برای عتبه در منابع تاریخی نام هفت همسر آمده که از آن‌ها صاحب فرزند شده است و تعداد آن‌ها به هفده فرزند پسر و دختر می‌رسد.[۲]
طلاق دختر پیامبر(ص)
قبل از هجرت پیامبر اسلام(ص) به شهر مدینه، ایشان دختران خود رقیه و ام کلثوم را به ترتیب به همسری او و برادرش عُتَیْبَه درآورد. از ابتدای دعوت به اسلام پدر و مادر عتبه همواره در ضدیت با رسول الله(ص) عمل می‌کردند تا سوره مسد نازل شد و به شدت ابولهب و همسرش ام جمیل که در میان مسلمانان به «حمالة الحطب» معروف شد را مورد مذمت قرار داد. بعد از این واقعه ابولهب به فرزندانش دستور داد تا دختران پیامبر اسلام(ص) را رها و با آن‌ها متارکه نمایند. آن دو با تهدید پدر مبنی بر طرد کردن آن‌ها، از دستور پدر تبعیت نمودند.[۳]
اسلام آوردن
در روز فتح مکه توسط پیامبر اسلام، عتبه و برادرش معتب به همراه افرادی از قبیله قریش از بیم مسلمانان به خارج از مکه رفته بودند. پیامبر اسلام(ص) عباس بن عبدالمطلب عموی خود را برای فراخواندن نزد آن‌ها فرستاد. این دو بعد از حاضر شدن نزد پیامبر اسلام(ص) و دعوت ایشان، به اسلام گرویدند. روایاتی وجود دارد که پیامبر اسلام(ص) بعد از پذیرش اسلام توسط آن‌ها، در حالی که دست آن‌ها را گرفته بود و بین آن دو حرکت می‌کرد، آن‌ها را بین حجرالاسود و درب کعبه برد و در این مکان برای بخشش گناهان آن‌ها به درگاه خداوند دعا نمود. بعد از دعا در حالی که آثار خوشحالی در چهره پیامبر دیده می‌شد، چنین فرمودند که خدواند دعای او را مبنی بر بخشش گناهان این دو، پذیرفته است.[۴]
حضور در غزوه حنین
عتبه به همراه برادرش معتب در جنگ بین مسلمانان و قبیله هوازن که معروف به غزوه حنین گردید، شرکت نمودند و در دفع حمله دشمن، از جمله معدود نفراتی بودند که از مقابل آنان پراکنده نشدند.[۵]
سرپیچی از بیعت با ابوبکر
بعد از رحلت پیامبر اسلام(ص) برخی مسلمانان در سقیفه بنی ساعده گرد آمدند و به همراه عمر بن خطاب با ابوبکر بن ابی‌قحافه به عنوان خلیفه مسلمانان بیعت نمودند. عتبه بن ابی‌لهب از جمله افرادی بود که از بیعت با ابوبکر سر باز زدند و به جانشینی علی بن ابی‌طالب(ع) مایل بودند.[۶]
وفات
عتبه بعد از اسلام آوردن به مدینه مهاجرت نکرد و در مکه ماند و همانجا از دنیا رفت.[۷] [۸]در برخی نقل‌ها آمده است که عتبه پیامبر اسلام(ص) را آزار می‌داد. این کار او منجر به نفرین پیامبر اسلام(ص) در حق او گردید. بعد از این واقعه، در جریان سفر عتبه به همراه یک کاروان تجاری به شام، وی گرفتار شیر می شود و کشته می‌شود که با توجه به نقل‌های دیگر ظاهر آن است که آن کسی که پیامبر را آزار می‌داد و به این سرنوشت دوچار گردید عتیبه برادر دیگر او بوده است.[۹]
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، أسدالغابة، ۱۴۰۹، ج۳، ص۴۶۵.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الكبرى، ۱۴۱۴، ج۴، ص۴۴.
- ↑ ابن‌عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲، ج۴، ص۱۸۳۹.
- ↑ الصالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴، ج۵، ص۲۵۰.
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۶۲.
- ↑ ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر، دارالمعارف، ص۱۵۰.
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب ،۱۴۱۲ ،ج۳، ص۱۰۳۰.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابة، ۱۴۱۵، ج۴، ص۳۶۵.
- ↑ الصالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴، ج۱۰، ص216.
منابع
- ابوالفداء، اسماعیل، المختصر فی اخبار البشر، قاهره، دارالمعارف، بى‌تا.
- ابن‌اثیر، عزالدين، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، بيروت، دارالفكر، ۱۴۰۹.
- ابن‌حجر، احمد، الاصابة، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولى، ۱۴۱۵.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الكبرى، الطائف، مكتبة الصديق، ط الأولى، ۱۴۱۴.
- ابن‌عبد البر، يوسف، الاستیعاب، بيروت، دار الجلیل، ط الأولى، ۱۴۱۲.
- الصالحی الشامی، محمد، سبل الهدى و الرشاد فى سيرة خير العباد، دار الكتب العلمية، ط الأولى، ۱۴۱۴.
- یعقوبی، احمد، تاریخ الیعقوبی، بيروت، دار صادر، بى‌تا.