ربذه: تفاوت میان نسخه‌ها
ایجاد ربذه |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۸:۴۵
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور | عربستان |
| استان | مدینه |
| اطلاعات تاریخی | |
| قدمت | زمان جاهلیت |
| اماکن | |
| زیارتگاه | محل دفن ابوذر غفاری |
رَبَذِه یکی از آبادی‌های مدینه و مدفن ابوذر غفاری است. این مکان که در فاصله سه فرسخی مدینه قرار داشته است، به‌عنوان محلی برای چهارپایان زکات بوده که بعدها ابوذر غفاری به این مکان تبعید شده و بعد از مدتی در همان‌جا از دنیا رفت.
برخی از اصحاب پیامبر(ص) و همچنین افراد دیگر در این منطقه زندگی کردند. این شهر در سال ۳۱۹ق در جریان درگیری‌های بین مردمان این منطقه با قرامطه رو به نابودی رفت و امروزه تردیدهایی در مورد مکان دقیق آن وجود دارد.
معرفی اجمالی
ربذه نام مکان‌های مختلفی بوده است
که مهم‌ترین آن‌ها قریه‌ای[۱] از آبادی‌های مدینه[۲] با فاصله چهار شب راه از آن[۳] و یا به عبارتی در سه فرسخی این شهر در مسیر مکه قرار داشته است.[۴] برخی قدمت آن را زمان جاهلیت دانسته‌اند[۵] و بعد از اسلام یکی از توقفگاه‌های حاجیان به شمار آمده[۶] و حتی آن را از بهترین مواقف مسیر دانسته‌اند.[۷]
ربذه در تاریخ دارای آب[۸] و مراتعی بوده است؛ که به سبب کیفیت بالای علوفه آن،[۹] پیامبر(ص)[۱۰] و یا خلیفه دوم آن را به چراگاهی اختصاصی برای شتران زکات تبدیل کرد[۱۱] و خلفای بعدی نیز آن را گسترس داده تا این که در زمان مهدی عباسی مراتع آن آزاد شد.[۱۲] همچنان‌که از مالکیت فرزندان زبیر هم بر این منطقه سخن گفته شده است.[۱۳]
محل تبعید ابوذر غفاری
ربذه را مکان زندگی ابوذر غفاری از صحابه پیامبر(ص) دانسته‌اند؛[۱۴] اما آنچه سبب شهرت بیش از پیش این مکان گردیده است، دفن ابوذر در آن جاست.[۱۵] علت مهاجرت وی را عصبانیت خلیفه سوم و تبعید به این مکان دانسته‌اند.[۱۶] شرح حال ابوذر و نوع برخورد عثمان با او و تبعید به ربذه در بسیاری از کتب تاریخی آمده است؛[۱۷]
در هر حال پاره‌ای از اخبار تاریخی به مرگ ابوذر در این خطه با غربت و تنها با حضور همسر و غلامش اشاره کرده‌اند که البته پس از مرگ با تدفین با شکوه گروهی از عراقیان به رهبری عبدالله بن مسعود روبرو شد و آن را تعبیر پیش‌بینی پیامبر(ص) در جنگ تبوک در هنگام رویارویی با ابوذر جامانده از لشکر دانسته‌اند که فرمود ابوذر تنها راه می‌رود و تنها می‌میرد و تنها برانگیخته می‌شود.[۱۸]
رخدادهای دیگر
بعد از وفات ابوذر غفاری، جمعیتی در این خِطه گرد آمدند تا آن‌جا که برخی آن را دارای مسجدی[۱۹] جامع[۲۰] نیز دانسته‌اند. همچنان که دفن همسر ابوذر غفاری نیز در این مکان گزارش شده است.[۲۱] و از زندگی برخی اصحاب پیامبر(ص) در این خطه سخن به میان آمده است؛[۲۲] به همین جهت عنوان «ربذی» برای کسانی است که نسبشان بدین مکان می‌رسد.[۲۳]
از ربذه به‌عنوان محلی برای تبعید برخی یاران امام حسین(ع) که در حادثه عاشورا زنده ماندند، یاد شده است[۲۴] و در این مکان جنگی بین لشکریان مروان بن حکم و ابن زبیر درگرفت که به «روز ربذه» معروف است[۲۵] و سعید بن جبیر در نزدیکی این مکان به شهادت رسید.[۲۶]
سرانجام ربذه
ربذه در سال ۳۱۹ق در خلال جنگ‌های مردم این منطقه با قرامطه رو به نابودی رفت؛[۲۷] به‌گونه‌ای که سفرنامه‌نگاران معاصر از مخروبه‌های به جامانده از آن سخن گفته‌اند و البته از قبر ابوذر غفاری نیز چنین گزارش کرده‌اند که در کنار خرابه‌ها، بدون ضریح و گنبدی قرار داشته و جز سالخوردگان و افراد بومی متخصص از محل قبر او اطلاعی ندارند.[۲۸]
امروزه در مورد محل دقیق ربذه اختلافاتی وجود دارد و به رغم اطلاعاتی که برخی از متون جدید از فاصله ربذه با شهرهای دیگر ارائه داد‌ه‌اند،[۲۹] برخی از مکان‌هایی نام برده‌اند که به غلط به عنوان ربذه شهرت یافته است و به تحقیقی قابل توجه در مورد مکان آن دست زده‌اند.[۳۰]
پانویس
منابع
- ابن أثیر، أبوالحسن علی بن محمد الجزری، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عبدالموجود و معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و...، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- ابن سعد، محمد بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
- ابن سیدالناس، أبوالفتح محمد، عیون الأثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ق.
- ابن عبدالبر، أبو عمر یوسف بن عبدالله بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.
- ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت،دار صادر، چاپ سوم، بی‌تا.
- اسکندری، نصر بن عبدالرحمن، الأمکنة و المیاه و الجبال و الآثار و نحوها المذکورة فی الأخبار و الآثار، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۵ق.
- بسوی، أبویوسف یعقوب بن سفیان، کتاب المعرفة و التاریخ، تحقیق اکرم ضیاء العمری، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۴۰۱ق.
- بغدادی، ابن عبد الحق، صفی الدین عبد المومن، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، دارالجیل، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- بکری، عبدالله بن عبدالعزیز، معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع، بیروت، عالم الکتب، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- بلاذری، أبوالحسن أحمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت،دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸م.
- بلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- حموی، شهاب الدین ابوعبد الله یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت،دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
- حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار فی خبر الأقطار، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ دوم، ۱۹۸۴م.
- دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- زبیدی، مرتضی محمد بن محمد، تاج العروس، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
- سمعانی أبو سعید عبد الکریم بن محمد، الأنساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی، حیدرآباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۸۲ق.
- شراب، محمد محمد حسن، المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، بیروت، دارالشامیه، ۱۴۱۱ق.
- صالحی الشامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق عبدالموجود و معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
- علی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۵ش.
- فراهانی، محمد حسین بن مهدی، سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، تهران، فردوسی، ۱۳۶۲ش.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، بی‌تا.
- قاضی ابرقوه، رفیع الدین اسحاق بن محمد همدانی، سیرت رسول الله، تحقیق اصغر مهدوی، تهران، خوارزمی، چاپ سوم، ۱۳۷۷ش.
- قاضی عسکر، علی، ربذه کجاست؟، مجله میقات حج، تابستان ۱۳۸۳، شماره ۴۸.
- مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، دارالهجره، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- مقریزی، تقی الدین أحمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
- هروی، علی بن ابوبکر، الإشارات إلی معرفة الزیارات، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، ۱۴۲۳ق.
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، بیروت،دار صادر، بی‌تا.
- ↑ زبیدی، تاج العروس، بیروت، ج۵، ص۳۶۷؛ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۲۴.
- ↑ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶.
- ↑ فراهیدی، کتاب العین، قم، ج۸، ص۱۸۳؛ ابن منظور، لسان العرب، بیروت، ج۳، ص۴۹۱.
- ↑ بغدادی، مراصد الإطلاع، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶.
- ↑ اسکندری، الأمکنة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۵۰۰؛ هروی، الإشارات، ۱۴۲۳ق، ص۷۴؛ بغدادی، مراصد الإطلاع، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۲۴.
- ↑ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶.
- ↑ علی، حجاز در صدر اسلام، ۱۳۷۵ش، ص۲۹۱.
- ↑ صالحی شامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۹؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۷، ص۲۵۹.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۳۲؛ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶؛ ابن کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۷۳.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۶۳۳؛ علی، حجاز در صدر اسلام، ۱۳۷۵ش، ص۲۸۹–۲۹۰.
- ↑ علی، حجاز در صدر اسلام، ۱۳۷۵ش، ص۲۹۰.
- ↑ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶.
- ↑ هروی، الإشارات، ۱۴۲۳ق، ص۷۴؛ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶؛ بغدادی، مراصد الإطلاع، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۴۳؛ ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۵۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۵۳؛ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۶۵.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به: یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۱۷۱؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۳۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱،ص:۲۵۳؛ ابن سیدالناس، عیون الأثر، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷۰؛ قاضی ابرقوه، سیرت رسول الله، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۹۷۱.
- ↑ بسوی، المعرفة و التاریخ، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۵۶۴.
- ↑ حمیری، الروض المعطار، ۱۹۸۴ق، ص۲۶۶.
- ↑ هروی، الإشارات، ۱۴۲۳ق، ص۷۴.
- ↑ ابن حجر، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۲۷؛ ج۴، ص۱۰۸؛ ج۶، ص۲۹؛ ابن کثیر دشقی، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۷؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۴۱۴.
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ش، ج۶، ص۷۲-۷۴.
- ↑ دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۹.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۶۱۲؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۶۴.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ش، ج۶، ص۴۸۸.
- ↑ علی، حجاز در صدر اسلام، ۱۳۷۵ش، ص۲۹۱؛ بغدادی، مراصد الإطلاع، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ فراهانی، سفرنامه میرزا فراهانی، ۱۳۶۲ش، ص۲۴۱.
- ↑ شراب، المعالم الأثیرة، ۱۴۱۱ق، ص۱۲۵.
- ↑ قاضی عسکر، ربذه کجاست؟، تابستان ۱۳۸۳، ص۱۲۹-۱۵۰.