سال ۱۸۶ هجری قمری

سال ۱۸۶ هجری قمری
سال ۱۸۷ هجری قمری سال ۱۸۷ هجری قمری سال ۱۸۵ هجری قمری سال ۱۸۵ هجری قمری
امامت
	امام رضا(ع); (دوره امامت: ۲۰ سال از ۱۸۳ تا ۲۰۳ق)
حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی
بنی‌عباس در عراق	هارون عباسی
وقایع مهم
	پیشگویی امام رضا(ع) در مورد سقوط برامکه
تولدها و وفات‌ها
	تولد یعقوب بن اسحاق اهوازی
	وفات حاتم بن اسماعیل
	وفات عبدالعزیز بن محمد اندراوردی

سال ۱۸۶ هجری قمری از سال‌شمار هجری قمری مصادف است با چهارمین سال از دوره بیست ساله امامت امام رضا(ع) و هفدهمین سال خلافت هارون الرشید عباسی. در این سال امام رضا(ع) سقوط برمکیان را پیش‌گویی کرد.

تولد یعقوب بن اسحاق اهوازی معروف به ابن سکیت و وفات برخی از اصحاب امامان(ع) چون حاتم بن اسماعیل، عبدالعزیز بن محمد اندراوردی، محمد بن غالب بن عثمان و سلمة بن صالح الاحمر از اتفاقات سال ۱۸۶ هجری قمری است.

معرفی

روز نخست این سال یعنی ۱ محرم مصادف است با دوشنبه ۲۴ دی سال ۱۸۰ شمسی و ۱۴ ژانویه سال ۸۰۲ میلادی. روز پایانی سال یعنی ۲۹ ذی‌الحجه، مصادف است با پنج شنبه ۱۲ دی سال ۱۸۱ شمسی و ۲ ژانویه سال ۸۰۳ میلادی.^[۱]

سال ۱۸۶ هجری قمری، چهارمین سال از دوره بیست ساله امامت امام رضا(ع) در زمان حکومت هارون الرشید بود.^[۲]

رویدادها

در این سال پیشگویی از امام رضا(ع) در عرفات^[۳] و یا منا^[۴] نسبت به فرجام شوم و سرنگونی برمکیان^[۵] که در اواخر محرم و اوایل صفر سال ۱۸۷ق رخ داد، ثبت شده است.^[۶]

مورخان به برخی از حوادث از جمله سرکوب چندین شورش در سرزمین‌های اسلامی و همچنین بیعت گرفتن هارون عباسی برای فرزند سوم خود به نام قاسم ملقب به مؤتمن اشاره کرده‌اند.^[۷] هارون در این سال به همراه دو فرزند خود محمد امین و عبدالله مأمون، به حج رفت و در آن سفر پیمان‌نامه‌هایی برای جانشینی خلافت بین فرزندان او منعقد و به دیوار کعبه آویخته شد.^[۸]

تولدها

در این سال یعقوب بن اسحاق اهوازی معروف به ابن سکیت^[۹] از اصحاب معروف^[۱۰] امام جواد(ع) و امام هادی(ع)^{[یادداشت ۱]} و نویسنده کتب در زمینه‌های مختلف^[۱۲] به دنیا آمد.^[۱۳] برخی معتقدند که او از راویان صادق و ثقه بوده.^[۱۴] و جمله‌ای در مذمت او وجود ندارد.^[۱۵] وی به خاطر اظهار تشیع به دست متوکل عباسی^[۱۶] در سال ۲۴۴ق و در ۵۸ سالگی به شهادت رسید.^[۱۷]

درگذشت‌ها

حاتم بن اسماعیل از اصحاب^[۱۸] و راویان^[۱۹] امام صادق(ع). نام او در کتاب الفهرست شیخ طوسی به‌عنوان یکی از مصنفین شیعه آمده است.^[۲۰] اما عده‌ای او را سنی مذهب^[۲۱] و غیر ثقه معرفی کرده‌اند.^[۲۲] برخی وفات او را در این سال دانسته‌اند.^[۲۳]

عبدالعزیز بن محمد اندراوردی از اصحاب امام صادق(ع).^[۲۴] برخی از رجالیان او را امامی مجهول الحال قلمداد کرده‌اند.^[۲۵] شماری چون شیخ طوسی وفات او را در این سال دانسته‌اند.^[۲۶]

محمد بن غالب بن عثمان از راویان امامیه^[۲۷] و از اصحاب امام صادق(ع).^[۲۸] برخی وفات او را در این سال دانسته‌اند.^[۲۹]

سلمة بن صالح الاحمر از اصحاب امام صادق(ع)^[۳۰] و از محدثان امامی مذهب.^[۳۱] نویسنده قاموس الرجال، اهل سنت بودن او را بعید ندانسته است.^[۳۲] رجالیان شیعه او را در نقل حدیث از ضعفا دانسته‌اند.^[۳۳] درباره سال وفات او اختلاف وجود دارد. خطیب بغدادی به نقل از محمد بن جریر طبری وفات او را در این سال ذکر کرده است.^[۳۴]

هچنین می‌توان از افراد دیگری که در این سال وفات نمودند، نام برد؛ از جمله حسان بن ابراهیم ملقب به قاضی کرمان^[۳۵] فقیه و محدث و یکی از راویان حدیث غدیر،^[۳۶] عثمان بن عیسی بن کنانة از فقیهان مدینه و از شاگردان مالک بن انس،^[۳۷] مغیرة بن عبد الرحمن بن الحارث از فقیهان مدینه،^[۳۸] سلم بن عمرو بن حماد معروف به سلم الخاسر^[۳۹] از شاعران دولت عباسیان،^[۴۰] خالد بن الحارث الهجیمی از راویان سرشناس^[۴۱] و محمد بن مروان السّدی الصغیر^[۴۲] یا الاصغر^[۴۳] راوی تفسیر الکلبی^[۴۴] و نویسنده کتب در زمینه‌های مختلف.^[۴۵]

پانویس

↑ «تبدیل تاریخ هجری»، باحساب.
↑ خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۱؛ منتظر القائم، تاریخ امامت، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۳؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۶.
↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۲۲۵؛ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۸–۲۰۹.
↑ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۸۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۱؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۲۵؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵۸.
↑ ابوصلاح حلبی، تقریب المعارف، ۱۴۰۴ق، ص۱۷۶.
↑ ابن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۳۰۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۳۰۰.
↑ برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۷۵.
↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۷۵.
↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.
↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.
↑ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۴۹.
↑ قنوجی البخاری، أبجد العلوم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۶-۲۷.
↑ حر عاملی، الرجال، ۱۴۲۷ق، ص۲۵۹.
↑ حر عاملی، الرجال، ۱۴۲۷ق، ص۲۵۹
↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۲۱، ص۱۳۹.
↑ قنوجی البخاری، أبجد العلوم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۶.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۴.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷.
↑ طوسی، الفهرست، نجف اشرف، ص۱۶۸.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷؛ حلی، الرجال، ق۲، ص۴۳۶.
↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۱۷، ص۱۷.
↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷، ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۹۳؛ ذهبی، الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۱۸؛ ابن العماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۷.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۹.
↑ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۲، القسم الاول، ص۱۵۵؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۱۸۲.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۹؛ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۳۳۰؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۹۶.
↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۶۱.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۶۱؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۸، ص۱۳۰.
↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۱۹؛ علامه حلی، الرجال، ۱۴۰۲ق، ص۲۲۷.
↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۷۳.
↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۱۶.
↑ برای نمونه نگاه کنید به: طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۱۹؛ علامه حلی، الرجال، ۱۴۰۲ق، ص۲۲۷؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۷۳؛ ساعدی، الضعفاء من رجال الحدیث، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۱۳۲.
↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۱۳۵.
↑ ابن العماد الحنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۷.
↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۲۰.
↑ قاضی عیاض، جمهرة تراجم الفقهاء المالکیة، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۸۳۲.
↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۶۰؛ ابن العماد الحنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۸؛ قاضی عیاض، جمهرة تراجم الفقهاء المالکیة، ۱۴۲۳ق، ج۳، ص۱۲۶۴.
↑ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۲، ص۳۵۰.
↑ یاقوت حموی، معجم الأدباء، ۱۹۹۳م، ج۳، ص۱۳۸۲-۱۳۸۴؛ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۲، ص۳۵۰.
↑ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۳، ص۲۵۰.
↑ حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت، ج۱، ص۴۲۹.
↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹.
↑ قهپایی، مجمع الرجال، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۴۰؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۵۶۴؛ داودی، طبقات المفسرین، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.
↑ داودی، طبقات المفسرین، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.

یادداشت

↑ برخی او را از اصحاب امام رضا(ع) نیز دانسته‌اند.^[۱۱]

منابع

ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الأنساب، بیروت،‌دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
ابن العماد الحنبلی، ابوالفلاح عبدالحی بن احمد العکری، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق الأرناؤوط، بیروت،‌دار ابن کثیر، ۱۴۰۶ق.
ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
ابوالصلاح الحلبی، تقی بن نجم، تقریب المعارف، قم، الهادی، ۱۴۰۴ق.
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبد الله، کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون، بیروت،‌دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
حر عاملی، محمد بن حسن، الرجال، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۴۲۷ق.
خضری، سید احمد رضا، تاریخ تشیع، قم، نشر معارف، ۱۳۹۱ش.
خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
خلیفة بن خیاط بن أبی هبیرة اللیثی، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، قم، دهاقانی (اسماعیلیان)، ۱۳۹۰ق.
خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌نا، بی‌جا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق.
داودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی‌تا.
ذهبی، محمد بن احمد، الإعلام بوفیات الأعلام، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، ۱۴۱۳ق.
ساعدی، حسین، الضعفاء من رجال الحدیث، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۴۲۶ق.
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۸۲ق.
شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، قم، مؤسسة النشرالإسلامی، ۱۴۱۸ق.
شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال،، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، بیروت، دارالنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۱ق.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، مکتبة المرتضویة، بی‌تا.
طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق.
قاضی عیاض، عیاض بن موسی، جمهرة تراجم الفقهاء المالکیة، دبی، دارالبحوث للدراسات الإسلامیة و إحیاء التراث، ۱۴۲۳ق.
قنوجی البخاری، صدیق بن حسن خان، أبجد العلوم، بیروت،دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
قهپایی، عنایةالله، مجمع الرجال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۹ش.
گروه علمی موسسه امام صادق(ع)، زیر نظر جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، رحلی، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محی ‏الدين‏ مامقانی، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
مسعودی، علی بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۶ق.
مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
منتظر القائم، اصغر، تاریخ امامت، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۶ش.
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مولف، ۱۴۱۴ق.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الأدباء، بیروت، دارالغرب الإسلامی، ۱۹۹۳م.

[1] «تبدیل تاریخ هجری»، باحساب.

[2] خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۱؛ منتظر القائم، تاریخ امامت، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۳؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۶.

[3] عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۲۲۵؛ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۸–۲۰۹.

[4] صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۸۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۱؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۲۵؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵۸.

[5] ابوصلاح حلبی، تقریب المعارف، ۱۴۰۴ق، ص۱۷۶.

[6] ابن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۳۰۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۳۰۰.

[7] برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۷۵.

[8] طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۷۵.

[9] نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.

[10] نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.

[11] نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۶۹.

[13] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۴۴۹.

[14] قنوجی البخاری، أبجد العلوم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۶-۲۷.

[15] حر عاملی، الرجال، ۱۴۲۷ق، ص۲۵۹.

[16] حر عاملی، الرجال، ۱۴۲۷ق، ص۲۵۹

[17] خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۲۱، ص۱۳۹.

[18] قنوجی البخاری، أبجد العلوم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۶.

[19] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۴.

[20] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷.

[21] طوسی، الفهرست، نجف اشرف، ص۱۶۸.

[22] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷؛ حلی، الرجال، ق۲، ص۴۳۶.

[23] مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۱۷، ص۱۷.

[24] نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۴۷، ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۹۳؛ ذهبی، الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۱۸؛ ابن العماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۷.

[25] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۹.

[26] مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۲، القسم الاول، ص۱۵۵؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۱۸۲.

[27] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۹؛ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۳۳۰؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۹۶.

[28] شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۶۱.

[29] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲.

[30] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۶۱؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۸، ص۱۳۰.

[31] طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۱۹؛ علامه حلی، الرجال، ۱۴۰۲ق، ص۲۲۷.

[32] شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۷۳.

[33] شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۱۶.

[34] برای نمونه نگاه کنید به: طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۱۹؛ علامه حلی، الرجال، ۱۴۰۲ق، ص۲۲۷؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۷۳؛ ساعدی، الضعفاء من رجال الحدیث، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۱۳۲.

[35] خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۱۳۵.

[36] ابن العماد الحنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۷.

[37] سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۲۰.

[38] قاضی عیاض، جمهرة تراجم الفقهاء المالکیة، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۸۳۲.

[39] سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۶۰؛ ابن العماد الحنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۸۸؛ قاضی عیاض، جمهرة تراجم الفقهاء المالکیة، ۱۴۲۳ق، ج۳، ص۱۲۶۴.

[40] ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۲، ص۳۵۰.

[41] یاقوت حموی، معجم الأدباء، ۱۹۹۳م، ج۳، ص۱۳۸۲-۱۳۸۴؛ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۲، ص۳۵۰.

[42] صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۳، ص۲۵۰.

[43] حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت، ج۱، ص۴۲۹.

[44] خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹.

[45] قهپایی، مجمع الرجال، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۴۰؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۵۶۴؛ داودی، طبقات المفسرین، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.

[46] داودی، طبقات المفسرین، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.

[12] برخی او را از اصحاب امام رضا(ع) نیز دانسته‌اند.^[۱۱]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[یادداشت ۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]

[۳۹]

[۴۰]

[۴۱]

[۴۲]

[۴۳]

[۴۴]

[۴۵]

[۱۱]

ن ب و امام رضا علیه‌السلام
بستگان	امام کاظم(ع) (پدر) • نجمه (مادر) • سبیکه (همسر) • امام جواد (فرزند) • فاطمه معصومه(س) (خواهر) • حمزة بن موسی (برادر) • شاهچراغ (برادر) • سید میر محمد عابد (برادر) • قاسم بن موسی (برادر) • زید النار (برادر)
القاب	رضا • ضامن آهو • عالم آل محمد • غریب‌الغربا • کنیه‌ها و لقب‌ها
کنیه‌ها	ابوالحسن
سخنان	حدیث سلسلةالذهب • محض الاسلام و شرایع الدین • صحیفة الرضا • ما منا الا مقتول شهید • حدیث ریان بن شبیب
مناظرات	مناظره با ابو قرة • مناظره با جاثلیق • مناظره با رأس الجالوت • مناظره با زرتشتیان • مناظره با سلیمان مروزی • مناظره با صابئین • مناظره درباره توحید
اصحاب	بزنطی • اباصلت هروی • اسحاق بن موسی • حسین بن موسی بن جعفر • عبدالعظیم • خیران خادم • اصحاب امام رضا • ادامه
خلفای معاصر	هارون • امین عباسی • مأمون عباسی
مسیر حرکت	بصره • اهواز • نیشابور • مرو • مشهد • طوس • سفر امام رضا به مرو
شعر و هنر مرتبط	تائیه دعبل • مجموعه تلویزیونی ولایت عشق • قطعه‌ای از بهشت • با آل علی هرکه درافتاد ورافتاد
مکان‌ها و بناهای مرتبط و منسوب	حرم • قدمگاه نیشابور • صریا • سناباد • بقعه هارونیه • نوقان • مدرسه رضویه • مسجد فرط • قدمگاه فراشاه • مسجد بیرون • مسجد توران‌پشت • آرامگاه علی بن مهزیار
کتاب‌شناسی	عیون اخبار الرضا • طب الرضا • فقه الرضا • الحیاة السیاسیة للامام الرضا • الامام الرضا تاریخ و دراسة • دانشنامه امام رضا
وابسته	حمید بن قحطبه • سادات رضوی • ولایتعهدی امام رضا(ع) • رجاء بن ابی‌ضحاک • دهه کرامت • کنگره جهانی امام رضا(ع) • ابن‌الرضا • صلوات خاصه امام رضا(ع)
یاران امام رضا علیه‌السلام • حرم امام رضا(ع)

ن ب و سال‌های قرن دوم هجری قمری
امسال: ۱۴۴۶ هجری قمری
۱۰۱ • ۱۰۲ • ۱۰۳ • ۱۰۴ • ۱۰۵ • ۱۰۶ • ۱۰۷ • ۱۰۸ • ۱۰۹ • ۱۱۰ • ۱۱۱ • ۱۱۲ • ۱۱۳ • ۱۱۴ • ۱۱۵ • ۱۱۶ • ۱۱۷ • ۱۱۸ • ۱۱۹ • ۱۲۰ • ۱۲۱ • ۱۲۲ • ۱۲۳ • ۱۲۴ • ۱۲۵ • ۱۲۶ • ۱۲۷ • ۱۲۸ • ۱۲۹ • ۱۳۰ • ۱۳۱ • ۱۳۲ • ۱۳۳ • ۱۳۴ • ۱۳۵ • ۱۳۶ • ۱۳۷ • ۱۳۸ • ۱۳۹ • ۱۴۰ • ۱۴۱ • ۱۴۲ • ۱۴۳ • ۱۴۴ • ۱۴۵ • ۱۴۶ • ۱۴۷ • ۱۴۸ • ۱۴۹ • ۱۵۰ • ۱۵۱ • ۱۵۲ • ۱۵۳ • ۱۵۴ • ۱۵۵ • ۱۵۶ • ۱۵۷ • ۱۵۸ • ۱۵۹ • ۱۶۰ • ۱۶۱ • ۱۶۲ • ۱۶۳ • ۱۶۴ • ۱۶۵ • ۱۶۶ • ۱۶۷ • ۱۶۸ • ۱۶۹ • ۱۷۰ • ۱۷۱ • ۱۷۲ • ۱۷۳ • ۱۷۴ • ۱۷۵ • ۱۷۶ • ۱۷۷ • ۱۷۸ • ۱۷۹ • ۱۸۰ • ۱۸۱ • ۱۸۲ • ۱۸۳ • ۱۸۴ • ۱۸۵ • ۱۸۶ • ۱۸۷ • ۱۸۸ • ۱۸۹ • ۱۹۰ • ۱۹۱ • ۱۹۲ • ۱۹۳ • ۱۹۴ • ۱۹۵ • ۱۹۶ • ۱۹۷ • ۱۹۸ • ۱۹۹ • ۲۰۰
قبل از هجرت • قرن ۱ • قرن ۲ • قرن ۳ • قرن ۴ • قرن ۵ • قرن ۶ • قرن ۷ • قرن ۸ • قرن ۹ • قرن ۱۰ • قرن ۱۱ • قرن ۱۲ • قرن ۱۳ • قرن ۱۴ • قرن ۱۵