من وحی القرآن (کتاب)
اطلاعات کتاب | |
---|---|
نویسنده | سید محمد حسین فضل الله |
موضوع | تفسیر قرآن |
زبان | عربی |
مجموعه | ۲۵ جلد |
اطلاعات نشر | |
ناشر | دارالملاک |
تاریخ نشر | ۱۴۱۹ق / ۱۹۹۸م |
تفسیر مِنْ وَحْیِ القُرْآن از تفاسیر شیعه به زبان عربی اثر سید محمدحسین فضلالله عالم دینی شیعه اهل لبنان است. این تفسیر در واقع، سلسله درسهای قرآنی فضلاللّه برای جوانان و تحصیلکردگان است. تفسیر من وحی القرآن، کل قرآن را در بر گرفته و از تفاسیر علمی با رویکرد اجتماعی به شمار میرود.
درباره مؤلف
محمدحسین فضلالله (۱۳۱۴-۱۳۸۹ش) از مراجع تقلید شیعه، نویسنده و از علمای طرفدار انقلاب اسلامی ایران و از همفکران محمد باقر صدر در عراق بوده است. او فعالیتهای علمی و فرهنگی گستردهای در لبنان سامان داد. از او به عنوان پدر معنوی حزبالله لبنان یاد میشود. فضلالله یکبار ربوده شد و چهار بار مورد سوءقصد قرار گرفت. فتاوای وی در زمینه وحدت مسلمین، عزاداری و زنان مورد توجه بوده است. مدفن او در لبنان است.
انگیزه تألیف
مؤلف در مقدمه چاپ اول، توضیح میدهد که این کتاب به عنوان تفسیر قرآن نگاشته نشد، بلکه به شکل مباحثی قرآنی، جهت ایجاد روح بیداری در جامعه اسلامی، مطرح شده و از آنجا که فرهنگ قرآن، عنصر اساسی در عمل بر مبنای اسلام است و قرآن، منبع معصوم این فرهنگ، مبادرت به این بحثها نمودم.[۱]
روششناسی مفسر
نویسنده تفسیر «من وحی القرآن» در شمار آیهمحوران قرار دارد. او در جایجای تفسیر خویش، خودمحوران را نکوهش میکند و ایشان را به آیهمحوری فرا میخواند. در نگاه فضلالله، مخاطب قراردادن همگان و دعوت ایشان به تأمل و تدبر در قرآن، نشان از این واقعیت دارد که قرآن فهمپذیر است و همگان میتوانند به فهم آیات برسند.[۲]
محتوای تفسیر
تفسیرهای مهم | |
---|---|
شیعی | تفسیر ابو الجارود • تفسیر قمی • کتاب التفسیر (عیاشی) • تفسیر التبیان • تفسیر مجمع البیان • تفسیر الصافی • تفسیر المیزان |
سنی | تفسیر جامع البيان (طبری) • المحرر الوجیز (ابن عطیه) • تفسیر الجامع لأحكام القرآن (قرطبی) • تفسير القرآن العظيم (ابن كثير) • تفسیر جلالین (سیوطی) |
گرایشهای تفسیری | |
تفسیر تطبیقی • تفسیر علمی • تفسیر عصری • تفسیر تاریخی • تفسیر فلسفی • تفسیر کلامی • تفسیر عرفانی • تفسیر ادبی • تفسیر فقهی | |
روشهای تفسیری | |
تفسیر قرآن به قرآن • تفسیر روایی • تفسیر عقلی • تفسیر اجتهادی | |
شیوههای نگارش تفسیر | |
تفسیر ترتیبی • تفسیر موضوعی | |
اصطلاحات علم تفسیر | |
اسباب نزول • ناسخ و منسوخ • محکم و متشابه • اعجاز قرآن • جری و انطباق • مکی و مدنی |
تفسیر من وحی القرآن ترتیبی است و از ابتدای سوره حمد آغاز شده و تا پایان سوره ناس را در بر دارد. او در ابتدای هر سوره علت نامگذاری را به اسم خاصش بیان میکند.[۳]
مفسر سپس به تحلیل در اطراف آیه میپردازد، بدون آنکه وارد جزئیات ادبی و بلاغی و بحثهای کلاسیک شود... این تفسیر در توضیح آیات و تحلیل مسائل اعتقادی و اجتماعی به تفسیر المیزان اشاره دارد و ضمن استفاده، گاهی دیدگاههای این تفسیر را نقد میکند.[۴]
ویژگیها
- پرهیز از ورود به مباحث غیر تفسیری؛ فضل الله در تفسیر آیات قرآن تنها در محدوده تفسیر سخن میگوید و از ورود به موضوعات غیر تفسیری حذر میکند.
- گزیدهگویی؛ از دیگر خصوصیات تفسیر «من وحی القرآن»، پرهیز نویسنده از طرح مباحث تکراری است. برای نمونه:
- مباحث ادبی آیات را بسیار کوتاه میآورد و از درازگویی و توضیح آنچه در تفاسیر بسیار گفته شده، پرهیز میکند.
- از یادکرد فضایل سورهها و آیات طفره میرود و به ندرت فضیلت یک آیه یا سوره را بیان میکند.
- نظرات تفسیری را بسیار کوتاه میآورد و از تفصیل آنها حذر میکند.
- فایدهگرایی؛ نویسنده در طرح مباحث تفسیری، اصل را بر فایدهدار بودن و آن هم فایده بسیار داشتن مباحث گذاشته است.
- پیروی از اسلوب قرآن در تفصیل و اجمال؛ فضلالله روش تفسیری خویش را در تفصیل و اجمال مطالب و موضوعات اسلوب قرآن معرفی میکند.
- شبههشناسی؛ طرح شبهات کلامی، فقهی، تفسیری و... و نقد و بررسی محکم و استوار آنها از دیگر ویژگیهاست.
- نتیجهگیری از پیام آیات؛ نویسنده «من وحی القرآن» قرآن را مایه حیات فکری و عملی تمامی انسانها میبیند.
- آزاد اندیشی؛ از دیگر ویژگیهای «من وحی القرآن»، آزاداندیشی نویسنده و تسلیم نشدن در برابر نظریات مفسران برجسته شیعه و اهل سنت است.
- آشنایی نویسنده با دانشهای جدید؛ او در جای جای اثر خویش، یافتههای علمی و نسبت آنها با آیات قرآن را به بحث و بررسی میگیرد و در برخی موارد، اصل تفسیر علمی را زیر سؤال میبرد.
- طرح تفسیر در قالب پرسش و پاسخ؛ ویژگی دیگر تفسیر «من وحی القرآن»، طرح مباحث تفسیری در قالب پرسش و پاسخ است. علامه پرسش و پاسخ را یکی از بهترین اسلوبهای تربیتی میشناسد و آن را در تعمیق اندیشه، فکر و وجدان بسیار پراهمیت معرفی میکند.
- نوآوری در مسائل زنان؛ از دیگر ویژگیهای تفسیر «من وحی القرآن»، نظریات خاص او در تفسیر آیات ناظر به زندگی خانوادگی و زنان است.
- پیرایش تفسیری؛ فضل الله در پیرایش نظریات تفسیری، از مبانی و معیارهای خاصی بهره میگیرد. در نظرگاه او، نظریات تفسیری در صورتی شایسته طرح هستند که مستند علمی داشته باشند. در غیر این صورت، گزارش آن نظریات شایسته طرح در تفاسیر نیست.
- رو در رویی با نظریات تفسیرگران؛ او سیاق را یکی از نشانههای درستی و نادرستی نظریات تفسیری میشناسد و در جایجای تفسیر خویش، آراء تفسیری را به کمک سیاق به سنجش و ارزیابی میگیرد.[۵]
چاپ کتاب
تفسیر من وحی القرآن در سال ۱۳۹۹ق در بیروت چاپ و منتشر شد. چاپ دوم این تفسیر به گونهای منقح و با تجدید نظر در سال ۱۴۱۹ق / ۱۹۹۸م، در ۲۵ جلد در انتشارات دارالملاک بیروت به چاپ رسید.[۶]
پانویس
- ↑ فضلالله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۴.
- ↑ تفسیر شناخت «من وحی القرآن»، پایگاه اطلاعرسانی محمدحسین فضلالله.
- ↑ معلم کلایی، ساختارشناسی تفسیر «من وحی القرآن»، ۱۳۹۱ش.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۶۵.
- ↑ تفسیر شناخت «من وحی القرآن»، پایگاه اطلاعرسانی محمدحسین فضلالله.
- ↑ حسینپوری، «نگاهی به تفسیر من وحی القرآن علامه سید محمدحسین فضلالله»، ۱۳۸۵ش، ص۱۰۷.
یادداشت
منابع
- فضل الله، محمدحسین، من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک، ۱۴۱۹ق.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- حسینپوری، امین، نگاهی به تفسیر من وحی القرآن علامه سید محمدحسین فضلالله، دو فصلنامه حدیث اندیشه، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۸۵ش.
- معلم کلائی، شمس الله، ساختارشناسی تفسیر «من وحی القرآن، بینات، بهار ۱۳۹۱ - شماره ۷۳.
- تفسیر شناخت «من وحی القرآن»، پایگاه اطلاعرسانی محمدحسین فضلالله، تاریخ بازدید: ۱۷ دی ۱۳۹۹ش.
پیوند به بیرون