سحری
سَحَری وعده‌ای غذایی است که روزه‌داران پیش از اذان صبح می‌خورند و در احادیث بر خوردن آن تأکید شده است. از نظر فقهی خوردن سحری مستحب است و در صورتی که نخوردن آن موجب ضعف شدید شده و شکستن روزه را در پی داشته باشد، واجب دانسته شده است. سحرخوانی و چاووش‌خوانی از رسومات مختلفی است که برای بیدار کردن مردم برای خوردن سحری استفاده می‌شود.
اهمیت و جایگاه
سحری وعده غذایی است که روزه‌داران پیش از اذان صبح می‌خورند.[۱] بر اساس روایتی، خوردن سحری از خوردن افطاری برتر است.[۲] در حدیثی از پیامبر(ص) خوردن سحری برکت دانسته شده است که امت او آن را ترک نمی‌کنند.[۳] همچنین در روایت دیگری از پیامبر، درود خدا و ملائکه شامل استغفارکنندگان و مؤمنانی که سحری می‌خورند، دانسته شده است.[۴]
در احادیث چهارده معصوم بر خوردن سحری، گرچه به مقدار نوشیدن جرعه‌ای آب تشویق شده است،[۵] تا از سختی روزهداری کاسته شود.[۶] در روایاتی دیگر، قاووت و خرما بهترین خوراکی برای سحری معرفی شده‌اند،[۷] چنان‌که مطابق روایت امام باقر(ع)، پیامبر(ص) برای سحری خرما و کشمش می‌خوردند.[۸]
مطابق روایتی از امام صادق(ع) هر روزهداری که هنگام خوردن سحری و افطاری، سوره قدر را بخواند، بین این دو زمان همانند شهید در راه خدا خواهد بود.[۹]
احکام
احکام ذیل از جمله مسائلی است که فقها در رابطه با خوردن سحری بیان کرده‌اند:
- خوردن سحری مستحب است[۱۰] و در روایات بر خوردن سحری در ماه رمضان تأکید بیشتری شده است.[۱۱]
- در صورتی که انسان بداند به سبب نخوردن سحری، مجبور به افطار روزه می‌شود، خوردن سحری بر او واجب است.[۱۲]
- انسان نمی‌تواند به دلیل نخوردن سحری روزه نگیرد، اما اگر به دلیل نخوردن سحری دچار ضعف شدیدی شود که تحمل آن بسیار دشوار باشد، می‌تواند روزه را افطار کرده، قضای آن را بعدا به‌جا آورد.[۱۳]
- اگر شخصی بدون تحقیق از وقت اذان سحری بخورد، سپس معلوم شود که بعد از اذان صبح سحری خورده است، باید قضای آن روزه را بجا آورد.[۱۴]
- اگر هنگام خوردن سحری، وقت اذان صبح برسد، باید آنچه در دهان را دارد خارج کند و اگر عمداً آن را فرو برد، روزه‌اش باطل می‌شود و باید کفاره دهد.[۱۵]
آیین‌ها
مطابق برخی از گزارش‌ها، در صدر اسلام ابن ام‌مکتوم هنگام سحر مسلمان‌ها را با اذان گفتن برای خوردن سحری بیدار می‌کرد و مردم پس از خوردن سحری، با شنیدن صدای اذان بلال حبشی متوجه وقت نماز صبح شده، دست از خوردن می‌کشیدند.[۱۶] اعلام وقت سحر و بیدار کردن مردم به شیوه‌های گوناگون مانند دوره‌گردی مؤذنان و جارچیان در کوچه‌ها،[۱۷] برافروختن فانوس در گلدسته‌ها،[۱۸]کوبیدن در خانه‌ها[۱۹] و شلیک توپ انجام می‌شده است.[۲۰]
سحرخوانی، آیینی برای بیدار کردن مردم در سحرهای ماه رمضان در ایران بوده است.[۲۱] گفته شده آیین سحرخوانی در میان مسلمانان هند نیز مرسوم است.[۲۲] آیین طبل‌زنی در سوریه و چاووش‌خوانی در ترکیه از دیگر آیین‌ها هنگام سحر است.[۲۳] در برخی کشورهای عربی بیدارکردن مردم در سحر بر عهده افرادی به نام مُسَحِّراتی است.[۲۴]
در هند برای سحری غذایی به نام غنجی[۲۵] و در لبنان غذایی به نام منقوش درست می‌شود.[۲۶] در سوریه برای خوردن سحری نیز دورهمی شکل گرفته و به صورت دسته‌جمعی سحری خورده می‌شود.[۲۷] در پاکستان در دهه آخر ماه رمضان، مردان سحری را در مساجد می‌خورند.[۲۸] در ترکیه علاوه بر افطاری، سفره‌های سحری نیز در مساجد گسترده می‌شود.[۲۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل «سحری».
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۹۵.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۶.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵ و ۱۳۶؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۹۸.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۹۹.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۶.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۹۸.
- ↑ سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۳.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۲۳۱.
- ↑ نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۹۴.
- ↑ مکارم شیرازی، «حکم خوردن سحری».
- ↑ مکارم شیرازی، «حکم روزه نگرفتن فردی که سحری نخورده».
- ↑ یزدی، العروة المحشی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۰۴-۶۰۶.
- ↑ موسوی خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۹۲.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ خواجه‌ئیان، «نگاهی به آیین‌های نمایشی ماه رمضان»، ص۹۱.
- ↑ یاراحمدی، «آیین‌ها، مناسک و مراسم ماه رمضان در ایران»، ص۷.
- ↑ صبری، «پژوهش مردم‌شناسی، آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان»، ص۵۹.
- ↑ ملک‌زاده، «شلیک توپ ماه رمضان به روایت اسناد آرشیو ملی ایران»، ص۱۸۹.
- ↑ جاوید، «موسیقی رمضان در ایران»، ص۱۷.
- ↑ «رمضان و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «رمضان و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ السامرائی، رمضان فی الحضارة العربیة الإسلامیة، ۲۰۰۲م، ص۷۱.
- ↑ و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ شریعتی، «سنت‌های روزه‌داران لبنانی در ماه رمضان»، در سایت خبرگزاری حوزه.
- ↑ و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ مرادزاده، «ماه خوب خدا»، در سایت جام جم آنلاین.
- ↑ «سه رسم جالب ماه رمضان در مصر، ترکیه و لبنان»، در سایت مجله کوروش.
منابع
- «سه رسم جالب ماه رمضان در مصر، ترکیه و لبنان»، در سایت مجله کوروش، تاریخ درج: ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۳ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «رمضان و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ درج: ۷ خرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۳ فروردین ۱۴۰۱ش.
- »رمضان و زیبایی تفاوت آیین‌ها در کشورهای جهان»، در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج: ۷ خرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۳ فروردین ۱۴۰۱.
- جاوید، هوشنگ، «موسیقی رمضان در ایران»، در مجله کتاب ماه هنر، شماره ۷۷ و ۷۸، اسفند ۱۳۸۳ش.
- خواجه‌ئیان، میترا، «نگاهی به آیین‌های نمایشی ماه رمضان»، در مجله نمایش، شماره۱۴۴، شهریور۱۳۹۰ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، روزنه، ۱۳۷۳ش.
- السامرائی، محمد رجب، رمضان فی الحضارة العربیة الإسلامیة، دمشق - سوریة، دار الأوائل للنشر والخدمات الطباعیة، ۲۰۰۲م.
- سید ابن‌طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۹ق.
- شریعتی، کوثر، «سنت‌های روزه‌داران لبنانی در ماه رمضان»، در سایت خبرگزاری حوزه، تاریخ درج: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۳ فروردین ۱۴۰۱ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- صبری، مریم، «پژوهش مردم‌شناسی، آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان»، در مجله پویش در علوم انسانی، شماره۷، تابستان ۱۳۹۶ش.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی المحشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- مرادزاده، فاطمه، «ماه خوب خدا»، در سایت جام جم آنلاین، تاریخ درج: ۹ شهریور ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۳ فروردین ۱۴۰۱ش.
- ملک‌زاده، الهام، «شلیک توپ ماه رمضان به روایت اسناد آرشیو ملی ایران»، در مجله مطالعات تاریخ اسلام، شماره۳۵، تابستان۱۳۹۶ش.
- موسوی خمینی، سیدروح‌الله، توضیح المسائل (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۴ق.
- یاراحمدی، جهانشیر، «آیین‌ها، مناسک و مراسم ماه رمضان در ایران»، در مجله نمایش، شماره۱۵۵، مرداد۱۳۹۱ش.
پیوند به بیرون
| وقایع |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| آیین‌ها | |||||
| عبادات |
| ||||
| احکام روزه | یوم الشک • روزه مسافر • افطار • سحری • مبطلات روزه • مد طعام • کفاره روزه • روزهخواری • بقای بر جنابت • کفاره جمع • رؤیت هلال | ||||
| مناسبتها | |||||
| وابسته | آیه روزه • حدیث صوموا تصحوا • استهلال • خطبه شعبانیه • زکات فطره • نماز عید • عید فطر • ستاد استهلال • آیه ۱۸۵ سوره بقره • روزه پیشواز | ||||