تفسیر احسن الحدیث (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید علی‌اکبر قرشی |
| موضوع | تفسیر قرآن |
| سبک | اجتماعی و تربیتی |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | ۱۲ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | بنیاد بعثت |
تفسیر أحسَنُ الحَدیث تفسیر کل قرآن و به زبان فارسی اثر عالم شیعه، سید علی‌اکبر قرشی (متولد ۱۳۰۷ش) است. احسن الحدیث، کتابی است ساده و روان با جهت‌گیری هدایتی و تربیتی، متناسب با سطح و فهم توده مردم که جلوه تفسیر قرآن به قرآن و استفاده از روایات را در خود دارد. این تفسیر در ۱۲ مجلد به چاپ رسیده است.
علت نامگذاری
مؤلف ابتدا نام تفسیرش را «تفسیر ممتاز» گذارد و جلد اول هم با همین نام چاپ شد، اما از آنجا که این نام را مناسب نمی‌دید تصمیم گرفت آن را «احسن الحدیث» نام نهد، چون که خداوند این نام را در آیه ۲۳ سوره زمر برای قرآن انتخاب نموده است: «اللَه نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا».[۱] [۲]
| تفسیرهای مهم | |
|---|---|
| شیعی | تفسیر ابو الجارود • تفسیر قمی • کتاب التفسیر (عیاشی) • تفسیر التبیان • تفسیر مجمع البیان • تفسیر الصافی • تفسیر المیزان |
| سنی | تفسیر جامع البيان (طبری) • المحرر الوجیز (ابن عطیه) • تفسیر الجامع لأحكام القرآن (قرطبی) • تفسير القرآن العظيم (ابن كثير) • تفسیر جلالین (سیوطی) |
| گرایش‌های تفسیری | |
| تفسیر تطبیقی • تفسیر علمی • تفسیر عصری • تفسیر تاریخی • تفسیر فلسفی • تفسیر کلامی • تفسیر عرفانی • تفسیر ادبی • تفسیر فقهی | |
| روش‌های تفسیری | |
| تفسیر قرآن به قرآن • تفسیر روایی • تفسیر عقلی • تفسیر اجتهادی | |
| شیوه‌های نگارش تفسیر | |
| تفسیر ترتیبی • تفسیر موضوعی | |
| اصطلاحات علم تفسیر | |
| اسباب نزول • ناسخ و منسوخ • محکم و متشابه • اعجاز قرآن • جری و انطباق • مکی و مدنی | |
انگیزه تألیف
مؤلف در مصاحبه‌ای، انگیزه خویش را نوشتن تفسیری به زبان فارسی بعد از نوشتن قاموس قرآن و کتاب‌های دیگر ذکر می‌کند تا اثری ماندگار شود. وی دلیل دیگر را نبود تفسیر به زبان فارسی جز چند جلد از تفسیر نمونه می‌داند که تصمیم به نوشتن آن کرد.[۳]
تاریخ نگارش
نگارش این تفسیر، ۹ سال به‌طول انجامیده است. بنا به‌گفته مفسر، نوشتن تفسیر از سال ۱۳۵۵ش یا ۱۳۵۶ش آغاز شده و در سال ۱۳۶۴ش یا ۱۳۶۵ش به پایان رسید.[۴]
روش تفسیر
در این تفسیر ابتدا قسمتی از آیات که به نظر نگارنده با هم ارتباط دارند، نوشته شده و ترجمه آیات در ذیل آنها بیان می‌گردد.
سپس مطالب تفسیری در سه بخش: کلمه‌ها، شرح‌ها و نکته‌ها بررسی می‌شود بدین طریق که ذیل عنوان «کلمه‌ها» متن آنها توضیح داده می‌شود و ذیل عنوان «شرح‌ها» آیات شریفه مورد تفسیر قرار می‌گیرد و در ذیل عنوان سوم برداشت‌هایی که می‌شود از آیات کرد و مطالبی که مربوط به آن‌هاست بیان می‌شود.[۵]
بهاءالدین خرمشاهی در این باره می‌نویسد: شیوه مفسر در فهم آیات تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن با بیان معصومان یعنی روایات اهل بیت، بهره‌گیری از واژگان عرب در فهم قرآن، دلالت عقل و استناد به گفتار مفسران مشهود است.[۶] تفسیر احسن الحدیث پس از مقدمه درباره سوره حمد است و بیان این که این سوره مکی و نازل شده پس از سوره مدثر در سال نخست بعثت است.هم‌چنین نامگذاری این سوره به فاتحةالکتاب توسط پیامبر(ص) صورت گرفته است. [۷]آخرین فرازهای کتاب به مناسبت تفسیر سوره ناس روایتی از امام صادق(ع) به نقل از پیامبر(ص) در این باره است که هيچ مؤمنی نيست، مگر اين كه دلش(قلبش) دو گوش درونى دارد: گوشى كه وسواسِ خنّاس در آن مى‌دمد و گوشى كه فرشته در آن مى‌دمد. پس خداوند، مؤمن را به وسيله فرشته تقويت مى‌كند و اين است معناى سخن خداوند كه مى‌فرمايد: «و أيَّدَهُم بِرُوحٍ مِنهُ» «آنها را به وسيله روحى از جانب خود تقويت كرد». [۸]
منابع تفسیر
در این اثر، از تفاسیر و منابع شیعه و اهل سنت استفاده شده است: از جمله:
ویژگی تفسیر
ویژگی بارز تفسیر، سبکِ ساده و روان با جهت‌گیری تربیتی و هدایتی آن است. قرشی در این‌باره گفته است: «من در این تفسیر، بیشتر این را در نظر گرفته‌ام که مطالب گُنگ نباشد و مبادا کسی آن را مطالعه کند و چیزی نفهمد. نظرم این بوده که حتی‌المقدور سهل و آسان بنویسم.»[۱۱]
چاپ
این تفسیر در ۱۲ جلد توسط مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت در تهران به چاپ رسید.
پانویس
- ↑ مجله بینات، مصاحبه با استاد سید علی اکبر قرشی، ۱۳۷۴ش.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۶۶۳.
- ↑ مجله بینات، مصاحبه با استاد سید علی اکبر قرشی، ۱۳۷۴ش.
- ↑ مجله رشد، تفسیر احسن الحدیث روش جدیدی از تفسیر قرآن کریم، ۱۳۹۱ش.
- ↑ قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۶۶۳.
- ↑ قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۶.
- ↑ قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱۲، ص ۴۲۶.
- ↑ مجله رشد، تفسیر احسن الحدیث روش جدیدی از تفسیر قرآن کریم، ۱۳۹۱ش.
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ مجله رشد، تفسیر احسن الحدیث روش جدیدی از تفسیر قرآن کریم، ۱۳۹۱ش.
منابع
- قرشی، سیدعلی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بعثت، ۱۳۷۷ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، دوستان - ناهید، ۱۳۷۷ش.
- تفسیر احسن الحدیث روش جدیدی از تفسیر قرآن کریم، رشد (آموزش قرآن)، زمستان ۱۳۹۱ش، شماره ۳۹.
- مصاحبه با استاد سید علی اکبر قرشی، بینات، بهار ۱۳۷۴ش، شماره ۵.
- تفسیر احسن الحدیث، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
پیوند به بیرون