خاندان خاتون‌آبادی
(تغییرمسیر از آل خاتون‌آبادی)
 بخشی از شجره نامه خاندان خاتون‌آبادی | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آل خاتون‌آبادی |
| وجه نام‌گذاری | هجرت عمادالدین از اصفهان به خاتون‌آباد (از روستاهای اصفهان) |
| نسب | امام سجاد(ع) |
| صدر خاندان | عمادالدین بن حسن بن جلال الدین |
| بنیانگذار | عمادالدین بن حسن بن جلال الدین |
| خاستگاه | سادات حسینی ساکن در مدینه (حسن افطس) |
| عصر | قرن دوازدهم تا پانزدهم قمری |
| مذهب | شیعه |
| مکان استقرار | تهران و اصفهان |
| ویژگی | امامت جمعه |
| شخصیت‌ها | |
| مشاهیر | میر عبدالحسین خاتون‌آبادی، محمدصالح خاتون‌آبادی، میر محمدمهدی خاتون‌آبادی، میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی، زین‌العابدین خاتون‌آبادی، سید حسن امامی، سیده نصرت امین |
خاندان خاتون‌آبادی؛ از خاندان‌های علمی مشهور و پرنفوذ در اصفهان و تهران بودند که منصب رسمی امامت جمعه تهران و اصفهان را در این دو شهر (اصفهان: قرن دوازدهم تا قرن چهاردهم، تهران: قرن سیزدهم تا انقلاب اسلامی) در اختیار داشتند. سیده نصرت امین، از بانوان نامدار این خاندان است.
اجداد آنها از سادات ساکن مدینه بودند که به دعوت حاکم خراسان به مشهد و سپس تعدادی از آنها به قم و اصفهان مهاجرت کردند.
نسب
اجداد آنها از ساداتِ حسینی ساکن در مدینه بوده و نسبشان به حَسَنِ اَفْطَس،(حسن بن علی بن علی بن الحسین) نوه امام زین العابدین(ع)، می‌رسد. یکی از این سادات به نام حسن به دعوت حاکم خراسان به مشهد رفت، دختر حاکم را به همسری گرفت و نقیب النقبای خراسان شد.
پس از وفات وی فرزندانش به قم و سپس تعدادی از آنها به اصفهان رفتند، از جمله عمادالدین بن حسن بن جلال الدین که سرسلسله خاندان خاتون‌آبادی است.[۱]
در پی بروز طاعون در اصفهان، عمادالدین به خاتون آباد، از روستاهای اصفهان، رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. ازاینرو اولاد و احفادش خاتون‌آبادی خوانده شده‌اند.[۲]
| نام | تصویر | مدت امامت جمعه در تهران |
|---|---|---|
| میرمحمدمهدی‌بن مرتضی خاتون‌آبادی | ۲۶ سال
| |
| میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی | ||
| زین‌العابدین فرزند ابوالقاسم |  |
۴۱ سال
|
| میرزا ابوالقاسم، فرزند زین‌العابدین |
.jpg) |
۶ سال
|
| میرزا سیدمحمد، فرزند زین‌العابدین | ۳۸ سال
| |
| سید حسن امامی فرزند میرزا ابوالقاسم |
 |
۳۳ سال
|
مشاهیر
- میر عبدالحسین خاتون‌آبادی فرزند میر محمدباقر، از مورخان عصر صفویه بود. او از شاگردان محمدتقی مجلسی، محمدباقر سبزواری، رفیعا نایینی و ملا حسین بروجردی بود.[۳] مشهورترین اثر او کتاب وقایع السنین و الاعوام است. او در این کتاب علاوه بر ثبت وقایع، به اختصار به معرفی کتبی که به دستش رسیده است هم پرداخته است. خاتون‌ابادی تالیف این اثر را در رمضان سال ۱۰۹۷ ق شروع کرده و تا حدود سال ۱۱۰۵ هجری که سال وفات اوست همچنان به تألیف آن مشغول بوده است. پس از او فرزندانش بخش‌هایی را به آن افزوده‌اند. [۴]
- محمدصالح خاتون‌آبادی، شیخ الاسلام اصفهان و داماد محمدباقر مجلسی، و نخستین امام جمعه اصفهان از خاندان خاتون‌آبادی است.
- سید محمدمهدی خاتون‌آبادی فرزند سیدمرتضی خاتون‌ابادی و نوه محمدمهدی خاتون‌ابادی، در ۱۱۸۵ یا ۱۱۸۶ق به دنیا آمد. او از عالمان دینی بود و در اصفهان به تدریس و اقامه جماعت اشتغال داشت. فتحعلی شاه قاجار پس از وفات امام جمعه تهران، در ۱۲۳۶ ق. وی را به تهران فراخواند و به امامت جمعه این شهر منصوب کرد. او به آقابزرگ ملقب بود. سیدمحمدمهدی در ۱۲۶۳ق درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.[۵]
- میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی، مشهور به آقا، پس از بازگشت به تهران به تدریس و تصدی امور دینی مردم پرداخت و پس از وفات عمویش، محمدشاه قاجار او را به امامت جمعه تهران منصوب کرد. وی در ۱۲۷۰ یا ۱۲۷۱ درگذشت و در نزدیکی ری به خاک سپرده شد.[۶] فرزند میرزا ابوالقاسم، زین العابدین، در ۱۲۶۱ به دنیا آمد. پس از وفات پدرش، چون زین العابدین خردسال بود عمویش، مرتضی صدرالعلما، تا ۱۲۸۰ نماز جمعه را اقامه کرد و از آن پس، امامت جمعه به او واگذار شد. بزرگترین پسر زین العابدین، میرزاابوالقاسم، در ۱۲۸۲ به دنیا آمد. در ۱۳۰۴ به نجف رفت و نزد حبیب الله رشتی و شریعت اصفهانی درس خواند. او داماد مظفرالدین شاه شد و پس از وفات پدر، به امامت جمعه تهران منصوب گردید و در۱۳۰۶ش درگذشت.[۷]
- سیدحسن امامی، در ۱۲۸۱ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه‌ای روسی گذراند و سپس برای فراگیری علوم دینی به نجف رفت. در ۱۳۰۷ش برای تحصیل در رشته حقوق عازم سوئیس شد و پس از اخذ درجه دکتری این رشته و بازگشت به ایران، افزون بر عهده دار شدن مناصب قضایی، به تدریس حقوق در دانشگاه پرداخت. او علاوه بر امامت جمعه تهران، نمایندگی و ریاست دوره هفدهم مجلس شورای ملی را برعهده داشت که به دنبال بعضی وقایع سیاسی و اعتراض مردم به عملکرد او در همراهی با حکومت، در ۱۳۳۱ش از ریاست مجلس استعفا داد و مدتی در خارج از ایران به سر برد.[۸] سیدحسن امامی قبل از انقلاب اسلامی از ایران خارج شد و در ۱۳۵۸ش در ژنو درگذشت. وی آخرین امام جمعه تهران از خاندان خاتون‌آبادی است.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۲۹۱ـ ۲۹۲ ؛ کتابی، ج ۱، ص۵۳ـ۵۴
- ↑ حبیب آبادی، ج ۴، ص۱۲۲۱
- ↑ وقایع السنین و الاعوام، ص۵۲۱، ۵۳۱، ۵۴۴.
- ↑ وقایع السنین و الاعوام، صص۵۴۳- ۵۵۰.
- ↑ حبیب آبادی، ج ۵، ص۱۷۰۳؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج ۱۴، ص۱۴۸ـ۱۴۹
- ↑ نامه دانشوران ناصری، ج ۲، ص۳۸۸ـ ۳۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، ج ۳، ص۱۴۵ـ ۱۴۶؛ بامداد، ج۱، ص۵۵؛ حبیب آبادی،ج۲،ص۵۴۹؛ مصطفوی، ج ۱، ص۴۳۷
- ↑ محبوبی اردکانی، ص۴۴۶ ؛ عاقلی، ج ۱، ص۲۲۷
- ↑ مکی، ص۶۸ـ۷۱، ۱۲۰ـ ۱۲۳، ۳۰۴ ؛ عاقلی، ج۱،ص ۳۸۳، ۴۶۶، ۴۶۸ـ۴۶۹، ۴۷۱ ؛ مبارکیان، ص۱۲۵ـ ۱۲۶
- ↑ شریف رازی، ص۴۲۲ ؛ مبارکیان، ص۱۲۶
منابع
- آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علینقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، ۱۳۵۷ش.
- حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، ۱۳۵۵ش.
- خاتون‌آبادی، عبدالحسین، وقایع السنین و الاعوام' یا گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، مقدمه حضرات آیات شهاب الدین مرعشی نجفی و ابوالحسن شعرانی و تصحیح جناب آقای محمد باقر بهبودی، انتشارات اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- خاتون آبادی، محمدحسین، احوال العلماء من اقارب المؤلف، نسخه خطی کتابخانه (ش ۱) مجلس شورای اسلامی، ش ۷ر۵۵۰۱.
- شریف رازی، محمد، اختران فروزان ری و طهران، یا تذکرةالمقابر فی احوال المفاخر، قم، مکتبةالزهراء.
- عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۶ش.
- مبارکیان، عباس، چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، تهران، ۱۳۷۷ش.
- محبوبی اردکانی، حسین، تعلیقات حسین محبوبی اردکانی بر المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۶۸ش.
- مصطفوی، محمدتقی، آثار تاریخی طهران، تنظیم و تصحیح میرهاشم محدث، تهران، ۱۳۶۱ش.
- مکی، حسین، وقایع سی ام تیر ۱۳۳۱، با تجدیدنظر و اضافات، تهران، ۱۳۶۶ش.
- نامه دانشوران ناصری، قم، دارالفکر، ۱۳۳۸ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- وبلاگ محمدرضا خاتون آبادی