آداب عباسی (کتاب)

آداب عباسی

اطلاعات کتاب
نویسنده	شیخ بهایی
تاریخ نگارش	۲۱ صفر ۱۰۵۱ق در شهر گنجه قفقاز
موضوع	حاوی دعاهای شبانه‌روز
زبان	فارسی
اطلاعات نشر
تاریخ نشر	۱۳۰۴ق

آدابِ عَبّاسی کتابی فارسی حاوی دعاهای شبانه‌روز، ترجمه صدرای تبریزی که کتاب مفتاح الفلاح اثر شیخ بهایی را به فارسی ترجمه نمود و توضیحاتی بر آن افزود.

مؤلف و مترجم

آداب عباسی ترجمه ملاصدرالدین محمد بن محب علی معروف به صدرای تبریزی از محدّثان شیعی قرن یازدهم هجری قمری است. این کتاب ترجمه مفتاح الفلاح نوشته شیخ بهایی (۹۵۳ـ۱۰۳۱ق) است. صدرای تبریزی شاگرد شیخ بهایی بوده و این کتاب را به نام شاه عباس اول به فارسی برگردانده و توضیحاتی بر آن افزوده است.

نگارش کتاب را شیخ بهایی در ۲۱ صفر ۱۰۵۱ق در شهر گنجه قفقاز به پایان برده است.

محتوا

مفتاح الفلاح دارای ۶ باب و در شرح اعمال و دعاهای مربوط به اوقات مختلف شبانه روز است. مؤلف این اوقات را به ۶ بخش تقسیم کرده است:

1. از طلوع صبح صادق تا برآمدن آفتاب
2. از برآمدن افتاب تا نیمروز
3. از نیمروز تا غروب خورشی
4. از غروب خورشید تا هنگام خواب
5. از هنگام خواب تا نیمه شب
6. از نیمه شب تا طلوع صبح صادق

سيّد محمّد عمادى حائرى در مقدمه آداب عباسی می‌نویسد: آداب عباسى، ترجمه‌اى روان و بى پيرايه در ترجمه مفتاح الفلاح شيخ بهايى است كه كهن ترين برگردان از اين اثر به شمار مى رود و پيداست كه براى عامه مردم به فارسى برگردانيده شده است . متن ادعيه ، ترجمه نشده و مترجم ، تنها عبارات و بيانات شيخ بهايى را به فارسى برگردانده است . از اين رو، بى هيچ ديگرگونى، نظم و نسقى نيكو همچون مفتاح الفلاح دارد. در حقيقت، آداب عباسى، فارسى شده مفتاح الفلاح است. تنها اختلافى كه ميان مفتاح الفلاح و آداب عباسى جلب نظر مى كند، آن است كه مترجم، ديباچه و انجامه مفتاح الفلاح را به پارسى برنگردانيده و به جاى آن، آغاز و انجامى از خود برنشانده و در نهايت، به شاه عباس صفوی تقديم داشته است. آغاز ترجمه صدرالدین چنین است: بسم اللّه الرحمن الرحيم تقديس و تسبيح ، پادشاه قادرى را كه خُلَّص عبادش به مفتاح فلاح «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَاشِعُونَ» اقفالِ خزائنِ عبوديّت و بندگى گشايند و مقرّبان قدس عبوديّتش شاهد اعمار را به حُلىِّ «يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَ.مًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِى خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ» آرايند.

چاپ

کتاب مفتاح الفلاح در ۱۳۰۴ق در بمبئی، ۱۳۱۷ق در تهران و ۱۳۲۴ق در مصر به چاپ رسیده، ولی آداب عباسی چاپ نشده است.

نسخه‌ها

از آداب عباسی، نسخه‌هایی خطی در کتابخانه‌های ملی، مجلس شورای اسلامی، مسجد جامع گوهرشاد، ملک، آستان قدس رضوی، مدرسه شهید مطهری، آیت الله مرعشی و دانشگاه تهران موجود است.

صدرای تبریزی ترجمه ملخّصی نیز از مفتاح الفلاح انجام داده است. برخی از مترجمان دیگر نیز مفتاح الفلاح را ترجمه یا شرح کرده‌اند. (نک‍: مفتاح الفلاح).

منابع

• آستان قدس، فهرست، ج۶، ص۲۰۰.
• آقابزرگ، الذّریعه، ج۱، ص۲۴-۲۵.
• آیت الله مرعشی، فهرست خطی، ج۱۰، ص۳۳۶-۳۳۷.
• چهار کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ص۵۹-۶۰.
• سلطنتی (سابق)، فهرست خطی دینی، ص۴۰۳.
• سنای (سابق)، فهرست خطی، ج۱، ص۹۶.
• مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ج۳، ص۳۰۱.
• مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، ص۸۸۰-۸۸۱.
• ملی ملک، فهرست خطی، ج۲، ص۲-۳ و ۳۶۸-۳۶۹.

پیوند به بیرون

• منبع مقاله: دایره المعارف بزرگ اسلامی