مطهرات

مُطَهِّرات به معنای پاک‌کننده‌ها، اصطلاحی است فقهی برای امور یازده‌گانه‌ای که باعث پاک شدن نجس می‌شوند.

آب، زمین، آفتاب، به همراه هشت مورد دیگر از مهم‌ترین مطهرات هستند. طهارت از نجاست جزو شرایط صحیح بودن برخی از عبادات مثل نماز و طواف است، خوردن چیزهای نجس نیز حرام است.

تعریف فقهی مطهر و تعداد آن‌ها

مطهرات به چیزهایی می‌گویند که سبب برطرف‌شدن نجاست می‌شوند. مطهرات اقسام مختلف دارند و گفته‌اند فقها شمارشان را تا بیست مورد بیان کرده‌اند.

اقسام مطهرات

در کتاب‌های توضیح‌المسائل، موارد زیر مُطَهِّرات معرفی شده‌اند:

آب، زمین، آفتاب، استحاله (تبدیل یک چیزی به چیز دیگر)، انتقال، اسلام، تبعیت، برطرف شدن عين نجاست، استبراءِ‌ حيوان نجاستخوار، غائب شدن مسلمان، كم‌شدن دوسوم آب انگور، خارج‌شدن خون متعارف از ذبيحه، انقلاب.

احکام مطهرات

هریک از مطهِّرات احکامی دارد و با وجود شرایطی، باعث پاک‌شدن چیزهای نجس می‌شود. در زیر، برخی از احکام مطهرات آمده است:

آب

مقالهٔ اصلی: آب

آب هرچیز نجسی را پاک می‌کند؛ به‌شرط آن‌که پاک باشد، مضاف نباشد، بعد از شستن، عین نجاست از آن برطرف شود و آب مضاف نشود. آب اقسامی مانند جاری، کر و قلیل دارد که برخی احکامشان با هم تفاوت دارد.

زمین

زمین به شرطی که خودش پاک باشد و همچنین خشک باشد، اشیائی مانند کف پا و کف کفش نجس را پاک می‌کند؛ البته به‌شرطی که عین نجاست اشیاء مزبور به واسطه راه رفتن، مالیدن و مانند آن از بین رفته باشد.

آفتاب

آفتاب، زمين و ساختمان و چيزهايى كه مانند دب و پنجره در ساختمان به كار برده شده با شش شرط پاك مى‌كند.

استحاله و انقلاب

استحاله یعنی تغییر ماهیت چیز نجس به چیز دیگری؛ مثل این‌که چوب تبدیل به خاکستر یا دود شود. انقلاب هم در فقه به این معناست که شراب تبدیل به سرکه شود. برخی از فقیهان انقلاب را نوعی استحاله دانسته‌اند.

انتقال

انتقال یعنی خون انسان یا حیوانی که خون جهنده دارد، وارد بدن حیوان دیگری شود که خونش نجس نیست؛ به‌صورتی که خون این حیوان حساب شود. در این صورت، دیگر این خون پاک است؛ مانند خونی که پشه از انسان مکیده و جزو بدن او شده است.

اسلام

کافر، با پذیرش اسلام، پاک می‌شود.

تبعیت

تبعیت یعنی پاک‌شدن چیز نجس به‌واسطه پاک شدن چیز نجس دگیر. مثلاً اگر کافری مسلمان شود، فرزند او به‌تبعیت از پدرش پاک می‌شود. همچنین اگر شراب تبدیل به سکه شود، ظرف آن هم پاک می‌شود.

برطرف شدن عین نجاست

مقالهٔ اصلی: ازاله نجاست

ازاله نجاست یعنی برطرف کردن عین نجاست از چیزی. ازاله نجاست در برخی موارد، پا‌ک‌کننده است. ازجمله اگر بدن حیوان نجس شود، با برطرف شدن عین نجاست از آن، پاک می‌شود. داخل دهان و بینی انسان هم همین‌طور است و اگر نجس شوند، همین‌که عین نجاست را از آن‌ها برطرف کنیم کافی است و نیاز به آبکشی نیست.

استبراء حیوان نجاست خوار

ادرار و مدفوع حیوانی حلال‌گوشتی که به خوردن نجاست انسان عادت کرده نجس است و برای این که پاک شود، باید آن را استبراء کنند؛ یعنی تا مدتی نگذارند نجاست بخورد. این زمان در حیوانات مختلف متفاوت است.

غایب شدن مسلمان

اگر بدن یا لباس مسلمان یا چیزی که در اختیار اوست، نجس باشد و مدتی او را نبینیم، اگر احتمال می‌دهیم آن را پاک کرده، بنا را بر این می‌گذاریم که آن‌ها را پاک کرده است.

خارج‌شدن خون متعارف از حیوان ذبح شده

پس از ذبح شرعی حیوان حلال‌گوشت و بعد از این که به اندازه متعارف خون از رگ‌های او خارج شد، خونی که در بدن حیوان باقی می‌ماند پاک است.

جُستارهای وابسته

• فهرست اصطلاحات فقهی
• طهارت
• تطهیر
• نجس

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع