ستون توبه: تفاوت میان نسخهها
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
در منابع تاریخی چنین آمده که یکی از [[صحابه|اصحاب پیامبر(ص)]] به نام [[ابولبابه انصاری|بشیر بن عبدالمنذر انصاری]] مشهور به ابولبابه پس از ارتکاب [[گناه|گناهی]]، خود را به یکی از ستونهای [[مسجدالنبی]] بست، و بعد از مدتی [[توبه|توبهاش]] پذیرفته گردید. از آن پس این ستون به نام ستون توبه یا ستون ابولبابه مشهور گردید.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref> | در منابع تاریخی چنین آمده که یکی از [[صحابه|اصحاب پیامبر(ص)]] به نام [[ابولبابه انصاری|بشیر بن عبدالمنذر انصاری]] مشهور به ابولبابه پس از ارتکاب [[گناه|گناهی]]، خود را به یکی از ستونهای [[مسجدالنبی]] بست، و بعد از مدتی [[توبه|توبهاش]] پذیرفته گردید. از آن پس این ستون به نام ستون توبه یا ستون ابولبابه مشهور گردید.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref> | ||
این ستون چهارمین ستون از سمت منبر و دومین ستون از طرف مرقد پیامبر(ص) و سومین ستون از سوی قبله است<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> که در زمان پیامبر(ص) چوبی بود و به آن در عربی اُسطُوانَةُ التَّوْبَة یا اُسطُوانَةُ ابیلُبابَة میگویند<ref>مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۹.</ref> گفته شده که اقدام ابولبابه، نوعی معاقبه و مجازات خودش در برابر کار خلاف بود؛ و نشان میدهد که این مرحله از [[اخلاق|کمالات اخلاقی]] در عصر پیامبر(ص) و میان یاران او وجود داشته است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶۲.</ref> | |||
== علت توبه ابولبابه == | |||
میان سیرهنویسان و محدّثان دربارهٔ گناه ابولبابه اختلاف است. جمعی بر این باورند که او به واسطه تخلّف از شرکت در [[غزوه تبوک]]، احساس گناه کرد؛<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> و بعضی گفتهاند این گناه، در اختیار قرار دادن یک خبر به یهودیان [[بنیقریظه]] بود.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref> | میان سیرهنویسان و محدّثان دربارهٔ گناه ابولبابه اختلاف است. جمعی بر این باورند که او به واسطه تخلّف از شرکت در [[غزوه تبوک]]، احساس گناه کرد؛<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> و بعضی گفتهاند این گناه، در اختیار قرار دادن یک خبر به یهودیان [[بنیقریظه]] بود.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref> | ||
=== خبر دادن به یهودیان بنیقریظه === | === خبر دادن به یهودیان بنیقریظه === | ||
خط ۱۴: | خط ۱۵: | ||
</ref> در کتابهای سیره آمده است که آیه ۲۷ سوره انفال که خداوند به مسلمانان دستور میدهد که خیانت به [[خدا]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول]] نکنند، درباره ابولبابه است. گرچه در این باره تردید وجود دارد؛ زیرا [[سوره انفال]] مربوط به [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم هجری]] و [[غزوه بدر|جنگ بدر]] است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.</ref> | </ref> در کتابهای سیره آمده است که آیه ۲۷ سوره انفال که خداوند به مسلمانان دستور میدهد که خیانت به [[خدا]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول]] نکنند، درباره ابولبابه است. گرچه در این باره تردید وجود دارد؛ زیرا [[سوره انفال]] مربوط به [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم هجری]] و [[غزوه بدر|جنگ بدر]] است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|غزوه بنیقریظه}} | {{همچنین ببینید|غزوه بنیقریظه}} | ||
=== خودداری از شرکت در جنگ تبوک === | === خودداری از شرکت در جنگ تبوک === | ||
برخی اعتقاد دارند ماجرای ابولبابه در جنگ تبوک رخ داده است که او از فرمان پیامبر(ص) در جنگ تبوک تخلّف کرد. این روایت میگوید ابولبابه پس از آن پشیمان شد، و خود را با ریسمانی به ستون مسجد بست و [[سوگند|قسم]] یاد کرد که چیزی نخورد و نیاشامد، مگر آن که خداوند توبه او را بپذیرد، یا بمیرد. پس از هفت روز سپس خداوند از او گذشت. و پیامبر(ص) او را از آن ستون باز کردند، و بشارت دادند که خداوند او را بخشوده است.<ref>گلپایگانی، آداب و احکام حج، ۱۴۱۳ق، ۵۵۹ تا ۵۶۱.</ref> گفتهاند شأن نزول آیه ۱۰۲ سوره توبه درباره کسانی است که از حضور در جنگ تبوک خودداری کردند و ابولبابه یکی از آنها بود.<ref>ميبدى، كشف الاسرار و عدة الابرار، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰۷. | برخی اعتقاد دارند ماجرای ابولبابه در جنگ تبوک رخ داده است که او از فرمان پیامبر(ص) در جنگ تبوک تخلّف کرد. این روایت میگوید ابولبابه پس از آن پشیمان شد، و خود را با ریسمانی به ستون مسجد بست و [[سوگند|قسم]] یاد کرد که چیزی نخورد و نیاشامد، مگر آن که خداوند توبه او را بپذیرد، یا بمیرد. پس از هفت روز سپس خداوند از او گذشت. و پیامبر(ص) او را از آن ستون باز کردند، و بشارت دادند که خداوند او را بخشوده است.<ref>گلپایگانی، آداب و احکام حج، ۱۴۱۳ق، ۵۵۹ تا ۵۶۱.</ref> گفتهاند شأن نزول آیه ۱۰۲ سوره توبه درباره کسانی است که از حضور در جنگ تبوک خودداری کردند و ابولبابه یکی از آنها بود.<ref>ميبدى، كشف الاسرار و عدة الابرار، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰۷. |
نسخهٔ ۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۷
ستون توبه (به عربی: اُسطُوانَةُ التَّوْبَة) از ستونهای مسجدالنبی است که به سبب توبه ابولبابه و بخشش او از سوی خداوند، فضیلت و جایگاه خاصی دارد. ابولبابه از اصحاب پیامبر(ص) بود که گفته شده است خبر محرمانهای را در اختیار یهودیان بنیقریظه قرار داد. او پس از این گناه پشیمان شد و خود را به یکی از ستونهای مسجدالنبی بست و پس از مدتی توبه او پذیرفته شد. برخی معتقدند گناه و توبه ابولبابه در جنگ تبوک رخ داده است که او از رفتن به جنگ خودداری کرد. ستون توبه به ستون ابولبابه هم مشهور است. این ستون جایگاه ویژهای دارد و اعمالی برای آن برشمردهاند که از آن جمله، نماز و استغفار زائران در کنار آن است.
معرفی و ماجرای تاریخی
در منابع تاریخی چنین آمده که یکی از اصحاب پیامبر(ص) به نام بشیر بن عبدالمنذر انصاری مشهور به ابولبابه پس از ارتکاب گناهی، خود را به یکی از ستونهای مسجدالنبی بست، و بعد از مدتی توبهاش پذیرفته گردید. از آن پس این ستون به نام ستون توبه یا ستون ابولبابه مشهور گردید.[۱]
این ستون چهارمین ستون از سمت منبر و دومین ستون از طرف مرقد پیامبر(ص) و سومین ستون از سوی قبله است[۲] که در زمان پیامبر(ص) چوبی بود و به آن در عربی اُسطُوانَةُ التَّوْبَة یا اُسطُوانَةُ ابیلُبابَة میگویند[۳] گفته شده که اقدام ابولبابه، نوعی معاقبه و مجازات خودش در برابر کار خلاف بود؛ و نشان میدهد که این مرحله از کمالات اخلاقی در عصر پیامبر(ص) و میان یاران او وجود داشته است.[۴]
علت توبه ابولبابه
میان سیرهنویسان و محدّثان دربارهٔ گناه ابولبابه اختلاف است. جمعی بر این باورند که او به واسطه تخلّف از شرکت در غزوه تبوک، احساس گناه کرد؛[۵] و بعضی گفتهاند این گناه، در اختیار قرار دادن یک خبر به یهودیان بنیقریظه بود.[۶]
خبر دادن به یهودیان بنیقریظه
بعضی گفتهاند ماجرای گناه و خطای ابولبابه در خبررسانی به یهودیان بنیقریظه و پس از جنگ خندق در سال پنجم هجرت بوده است. پس از خاتمه جنگ، پیامبر(ص) به سراغ بنیقریظه رفت و آنان را در حصار گرفت. ابولبابه از طرف پیامبر(ص) نزد بنی قریظه رفت تا با آنان سخن بگوید. وی از روی بیتوجهی به آنان گفت چون نقض عهد کردهاند، مرگ در انتظار آنهاست.[۷] این سخن میتوانست بنی قریظه را به دفاع وادار کند. ابولبابه که خود متوجه خطای خویش شده بود، از قلعه بنی قریظه خارج شد و مستقیم به سوی مسجد رفت و خود را به یکی از ستونها بست و شروع به گریه و زاری کرد و نماز خواند.[۸] پس از آن خبر رسید که خداوند توبه ابولبابه را پذیرفته است. این ستون به خاطر همین نقل، به نام ستون توبه معروف شد.[۹] ابنهشام و ابناسحاق این روایت را تأیید کردند[۱۰] و واقدی در المغازی این ماجرا را به تفصیل بیان کرده است.[۱۱]
گفته شده که آیه ۲۷ انفال در مورد پذیرش توبه ابولبابه نازل شد.[۱۲] در شأن نزول اين آيه آمده است که ابولبابه در ماجرای یهودیان بنیقریظه به پیامبر(ص) خیانت کرد.[۱۳] در کتابهای سیره آمده است که آیه ۲۷ سوره انفال که خداوند به مسلمانان دستور میدهد که خیانت به خدا و رسول نکنند، درباره ابولبابه است. گرچه در این باره تردید وجود دارد؛ زیرا سوره انفال مربوط به سال دوم هجری و جنگ بدر است.[۱۴]
خودداری از شرکت در جنگ تبوک
برخی اعتقاد دارند ماجرای ابولبابه در جنگ تبوک رخ داده است که او از فرمان پیامبر(ص) در جنگ تبوک تخلّف کرد. این روایت میگوید ابولبابه پس از آن پشیمان شد، و خود را با ریسمانی به ستون مسجد بست و قسم یاد کرد که چیزی نخورد و نیاشامد، مگر آن که خداوند توبه او را بپذیرد، یا بمیرد. پس از هفت روز سپس خداوند از او گذشت. و پیامبر(ص) او را از آن ستون باز کردند، و بشارت دادند که خداوند او را بخشوده است.[۱۵] گفتهاند شأن نزول آیه ۱۰۲ سوره توبه درباره کسانی است که از حضور در جنگ تبوک خودداری کردند و ابولبابه یکی از آنها بود.[۱۶]
عدهای از مفسران شأن نزول آیه ۱۰۲ سوره توبه را دربارهٔ داستان ابولبابه انصاری میدانند. ابو حمزه ثمالى میگويد سه نفر از انصار به نامهاى ابولبابه بن عبد المنذر، و ثعلبة وديعة، و اوس بن حذام از رفتن با پیامبر(ص) به تبوك خوددارى و تخلف كردند، و چون آياتى را كه درباره متخلفين از آن حضرت نازل شد شنيدند، پشیمان شدند و خود را به ستونهاى مسجد مدينه بستند. از امام باقر(ع) روايت شده كه گفته است اين آيه درباره ابولبابه نازل شد. و زُهرى از فقیهان و محدثان قرن دوم هجری نیز گفته است که آيه درباره خصوص ابولبابه نازل شد كه در جنگ تبوك از رفتن با پیامبر(ص) خوددارى كرد.[۱۷]
فضیلت و اعمال
خواندن دو رکعت نماز نزد ستون توبه و دعای مخصوص و طلب حاجت و استغفار از اعمالی است که در احادیث سفارش شده است.[۱۸] به روایتی، پیامبر(ص) بیشترین نوافل خود را در کنار ستون توبه میگزارد و پس از نماز صبح در کنار آن مینشست و مستضعفان و مستمندان و کسانی که جایگاهی جز مسجد نداشتند، گردش جمع میشدند و تا طلوع آفتاب با آنان به گفتگو مینشست و آیاتی که در آن شب بر وی نازل شده بود، بر ایشان تلاوت میکرد.[۱۹]
مستحب است مسافر برای برآمدن حاجت خود در مسجدالنبی اعتکاف کند؛ بدین صورت که سه روز؛ روزهای چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه روزه بگیرد و شب و روز چهارشنبه نزد ستون توبه و شب و روز پنجشنبه کنار ستون، مقابل ستون توبه از طرف مقام رسول(ص) و شب و روز جمعه نزد ستونی دیگر از دست راست که نزدیک محراب و محل نماز پیامبر است بماند و نمازهای خود را به جا آورد.[۲۰] از امام صادق(ع) روایت است که مسافر در مدینه اولین روزش، چهارشنبه را روزه بگیرد و شب چهارشنبه، کنار ستون توبه، نماز بخواند و روز چهارشنبه، کنار آن بنشیند.[۲۱]
پانویس
- ↑ مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.
- ↑ شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۹.
- ↑ مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶۲.
- ↑ شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.
- ↑ مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.
- ↑ الخياری، تاريخ معالم المدينة المنورة قديماً و حديثاً، ۱۴۱۹ق، ص۹۴.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.
- ↑ شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۰۸.
- ↑ شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۲.
- ↑ قرائتی، تفسير نور، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص: ۳۰۰.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.
- ↑ گلپایگانی، آداب و احکام حج، ۱۴۱۳ق، ۵۵۹ تا ۵۶۱.
- ↑ ميبدى، كشف الاسرار و عدة الابرار، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰۷.
- ↑ طبرسى، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۰۱.
- ↑ گلپایگانی، آداب و احکام حج، ۱۴۱۳ق، ۵۵۹ تا ۵۶۱.
- ↑ شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۲.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه فارسی، ج۴، ص۳۹۰. ۱۳۸۲ش؛ بروجردی، جامع أحاديث الشيعة، ۱۳۷۳ش، ج۱۲، ص۲۷۹.
- ↑ محمدی ریشهری، حج و عمره در قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۰۷.
منابع
- بروجردی، سید محمدحسین، قم، جامع أحاديث الشيعة، نشر الصحف، ۱۳۷۳ش
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکّه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.
- خياری، أحمد ياسين، تاريخ معالم المدينة المنورة قديماً و حديثاً، ریاض، المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة، ۱۴۱۹ق.
- شُراب، محمد محمدحسن، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی (ترجمه المعالم الأثیره فی السنة و السیرة)، ترجمه حمید رضا شیخی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
- طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
- قرائتی، محسن، تفسير نور، تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- گلپایگانی، سید محمدرضا، آداب و احکام حج، قم، دار القرآن الکریم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- محمدی ریشهری، محمد، حج و عمره در قرآن و حدیث، ترجمه جواد محدثی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، چاپ سوم.
- مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، تهران صدرا، ۱۳۹۰ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- ميبدى، احمد بن محمد، كشف الاسرار و عدة الابرار، تهران، اميركبير، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش.
- مُهری، محمد جواد، احسن القصص، قم، انتشارات آیین دانش، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
- هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
- واقدی، محمدبن عمر، مغازی، به کوشش مارسدن جونز، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.