زائر
زائر فردی است که با هدف تقرب به خدا، به زیارت قبور پیامبران، امامان، امامزادگان و مؤمنان میرود.[۱] واژه زائر گاه معادل گردشگر مذهبی نیز به کار میرود.[۲]
زیارت در میان تمامی فرقههای مسلمان رواج دارد.[۳] اهلسنت با استناد به سنت پیامبر(ص)، سیره صحابه و تابعین، اجماع مسلمانان، زیارت را عملی مشروع و دارای فضیلت میدانند؛[۴] با اینحال، زیارت، در آیینها و هویت مذهبی شیعیان جایگاه برجستهتری دارد[۵] و هرسال شمار زیادی از شیعیان از کشورهای مختلف برای زیارت آرامگاه امامان(ع) و امامزادگان سفر میکنند.[۶] در مقابل، وهابیت به پیروی از ابنتیمیه[۷] زیارت قبور بزرگان دینی را در صورتیکه با نیت شفاعت یا طلب حاجت انجام شود، بدعت و شرک تلقی میکند.[۸]
در روایات، زائر برخی حرمها، بهویژه امام حسین(ع)،[۹] و حرم امام رضا(ع)[۱۰] و همچنین کسی که به دیدار مؤمنی میرود،[۱۱] زائر خدا دانسته شده است. بر اساس روایات، زیارت با پای پیاده ثواب بیشتری دارد؛[۱۲] به همین دلیل امروزه بسیاری از زائران در آیینهایی مانند پیادهروی اربعین، پیادهروی زیارت امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) شرکت میکنند.[۱۳] بهمنظور خدماتدهی به زائران، بهویژه در شهرهای زیارتی یا مسیرهای منتهی به آنها، زائرسراهایی ساخته شده است.[۱۴]
در قرن پانزدهم قمری، سالانه میلیونها مسلمان در موسم حج، علاوه بر انجام مناسک حج، به زیارت قبر پیامبر(ص)[۱۵] و ائمه بقیع[۱۶] میروند. شمار زائران حرمهای امامان شیعه در عراق[۱۷] و ایران[۱۸] نیز به میلیونها نفر میرسد، بهویژه در پیادهروی اربعین که سالیانه بیش از ۲۰ میلیون نفر در آن حضور مییابند.[۱۹] همچنین قبور امامزادگان در کشورهای مختلف مقصد زائران هستند.[۲۰]
زائران جایگاه اجتماعی ویژهای دارند؛ به همین دلیل پیشوندهایی چون «حاجی» برای زائران حج، «کربلایی» برای زائران کربلا و «مشهدی» برای زائران مشهد بهکار میرود.[۲۱] همچنین برگزاری مراسم بدرقه و استقبال از زائر در مناطق مختلف ایران رواج دارد که در آن، اشعاری در مدح اهلبیت(ع) خوانده میشود که به آن چاووشخوانی میگویند.[۲۲] رفتن به پیشواز زائر در روایات نیز مورد تأکید قرار گرفته است.[۲۳] از آیینهای زیارت، خرید سوغاتی است[۲۴] که در روایات از آداب سفر شمرده شده است.[۲۵]
در متون دینی، آدابی برای زائر ذکر شده است که شامل اموری همچون غسل زیارت، پوشیدن لباس پاکیزه، پرهیز از سخنان بیهوده، خوشبو کردن خود، نماز زیارت، تلاوت قرآن و پرهیز از بلندکردن صدا در حرمها است.[۲۶] همچنین برای راهنمایی زائران، کتابهایی تدوین شده که به «راهنمای زائر» شهرت دارند. این کتابها دستورالعملهایی درباره رفتار و وظایف زائر و متون زیارتنامهای ارائه میکنند.
پانویس
- ↑ کیانی فرید، «زیارت»، ۱۳۹۵ش، ص۸۴۷.
- ↑ نگاه کنید: آقاجانی و فراهانیفرد، «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن»، ص۴۷.
- ↑ اصغرینژاد، «اهل سنت و زیارت»، ص۵۴-۵۹.
- ↑ سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۱۶۶-۱۶۸؛ مالک بن انس، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۶۶؛ صنعانی، المصنف، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۵۷۰-۵۷۶.
- ↑ «زیارت، عامل حیات و هویت شیعه»، آستان قدس رضوی.
- ↑ «بیش از ۴ میلیون زائر خارجی از ۱۰۰ کشور جهان وارد کربلا شدند»، العالم.
- ↑ ابنتیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۳۸ و ۴۴۴.
- ↑ ابنتیمیه، منهاج السنة...، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۳۱؛ رضوانی، سلسله مباحث وهابیتشناسی (زیارت پیامبر و اولیاء)، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۶.
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۴۱۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۸۵.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۷۶.
- ↑ سند، الشعائر الحسینیه، ۲۰۱۴م، ج۳، ص۱۶۳-۱۶۴.
- ↑ شبکة الکفیل العالمیة، «العتبة العبّاسية المقدّسة تعلن عدد المشاركين في إحياء زيارة الأربعين لعام ١٤٤٧هـ / ٢٠٢٥م بلغ (21,103,524) زائراً»، الموقع الرسمی للعتبة العباسیة المقدسة؛ «زائران در مسیر راهپیمایی به سمت حرم امام کاظم(ع)»، ایکنا؛ «تاریخچه زیارت پیاده حرم امام رضا(ع)؛ از شاه عباس تا زائران بحرینی»، مهر.
- ↑ اکوانی، «اصول طراحی زائر سرای بین راهی با رویکرد اربعین حسینی»، ۱۳۹۹ش، ص۲۵–۲۷.
- ↑ «حضور ۱۳ میلیون زائر در مسجد النبی طی یک سال»، ابنا.
- ↑ «وحشت وهابیها از گرايش اهل سنت برای زيارت امامان بقيع(ع)»، سبطین.
- ↑ «العتبة العلوية المقدسة تعلن مشاركة نحو ۵ ملايين زائر في إحياء ذكرى وفاة الرسول (ص)»، وکالة الانباء العراقیه.
- ↑ «رکوردشکنی تاریخی زائران حرم رضوی با تشرف ۷ میلیون نفر»، تسنیم.
- ↑ «مجلس کربلا ارقام نهایی زائران اربعین را اعلام کرد»، ابنا.
- ↑ ناصح ستوده، «فلسفه زیارت امامزادگان و نقش آن در جامعه دینی»، پایگاه جامع امامزادگان و بقاع متبرکه؛ شریفی، «نقش زیارت در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی»، ص۲۸.
- ↑ «بگو لقب چه داری، تا بگویم کیستی»، فرهنگ امروز؛ «لقب گذاشتن در ایران چگونه رایج شد؟»، خبرگزاری مهر.
- ↑ روزنامه وقایعاتفاقیه، روزنامه وقایع اتفاقیه،۱۲۷۰ش، ص۲؛ عناصری، درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران، ۱۳۶۶ش، ص۱۳۴، ۱۳۶، ۱۳۹.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۹، ص۳۰۲.
- ↑ «سوغات زیارت، برترین سنت اسلامی»، خبرگزاری رضوی.
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۱، ص۴۵۹.
- ↑ محدثی، «آداب زیارت»، مندرج در پرتال علوم انسانی؛ قمی، کلیات مفاتیحالجنان، انتشارات اسوه، ص۳۰۶-۳۱۳.
منابع
- آقاجانی، معصومه و سعید فراهانیفرد، «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)»، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، شماره۹، بهار ۱۳۹۴ش.
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة، عربستان، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۱۴۰۶ق.
- اصغرینژاد، محمد، «اهل سنت و زیارت»، مجله زیارت، شماره۲۱، زمستان ۱۳۹۳ش.
- اکوانی، عباس، «اصول طراحی زائر سرای بین راهی با رویکرد اربعین حسینی» در مجله نخبگان علوم و مهندسی، شماره ۲۷، بهمن ۱۳۹۹.
- «بگو لقب چه داری، تا بگویم کیستی»، فرهنگ امروز، تاریخ درج مطلب: ۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «بیش از ۴ میلیون زائر خارجی از ۱۰۰ کشور جهان وارد کربلا شدند»، العالم، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «تاریخچه زیارت پیاده حرم امام رضا(ع)؛ از شاه عباس تا زائران بحرینی»، مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۴ش.
- رضوانی، علیاصغر، سلسله مباحث وهابیتشناسی (زیارت پیامبر و اولیاء)، تهران، نشر مشعر، بیتا.
- «رکوردشکنی تاریخی زائران حرم رضوی با تشرف ۷ میلیون نفر»، تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- روزنامه وقایع اتفاقیه، ش ۱۶۳، ۱۶ جمادیالثانیه ۱۲۷۰ش.
- «زائران در مسیر راهپیمایی به سمت حرم امام کاظم(ع)»، ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۴ش.
- «زیارت، عامل حیات و هویت شیعه»، آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۳ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
- «حضور ۱۳ میلیون زائر در مسجد النبی طی یک سال»، ابنا، تاریخ درج مطلب: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- سبکی، تقیالدین، علی بن عبدالکافی، شفاء السقام فی زیارة خیر الأنام، تهران، نشر مشعر، ۱۴۱۹ق.
- سند، محمد، الشعائر الحسینیه، قم، دار الغدیر، ۲۰۱۴م.
- شریفی، سید محسن، «نقش زیارت در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۲، ۱۴۰۱ش.
- «سوغات زیارت، برترین سنت اسلامی»، خبرگزاری رضوی، تاریخ درج مطلب: ۴ دی ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۴ش.
- شبکة الکفیل العالمیة، «العتبة العبّاسية المقدّسة تعلن عدد المشاركين في إحياء زيارة الأربعين لعام ١٤٤٧هـ / ٢٠٢٥م بلغ (21,103,524) زائراً»، الموقع الرسمی للعتبة العباسیة المقدسة، تاریخ درج ۱۵ آگوست ۲۰۲۵م، تاریخ بازدید ۲۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- صنعانی، عبدالرزاق بن همام، المصنف، هند، المجلس العلمی، ۱۴۰۳ق.
- «العتبة العلوية المقدسة تعلن مشاركة نحو ۵ ملايين زائر في إحياء ذكرى وفاة الرسول(ص)»، وکالة الانباء العراقیه، تاریخ درج مطلب ۹ فوریه ۲۰۲۴م، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- عناصری، جابر، درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران، تهران، ۱۳۶۶ش.
- طاووسی مسرور، سعید، «زیارتگاهها محلی برای گرد آمدن»، ماهنامه زمانه، شماره ۳۱ و ۳۲، ۱۳۹۲ش.
- قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، قم، انتشارات اسوه، بیتا.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، نشر اسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- کیانی فرید، مریم، «زیارت»، در دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۵ش.
- «لقب گذاشتن در ایران چگونه رایج شد؟»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- مالک بن انس، الموطأ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۶ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- «مجلس کربلا ارقام نهایی زائران اربعین را اعلام کرد»، ابنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- محدثی، جواد، «آداب زیارت»، فصلنامه فرهنگ کوثر، شماره ۷۱، ۱۳۸۶ش.
- ناصح ستوده، منیره، «فلسفه زیارت امامزادگان و نقش آن در جامعه دینی»، مندرج در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ ۲۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- نوری، حسین بن محمد، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۸ق.