سید محمدجواد ذهنی تهرانی
| فقیه و نویسنده | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۸ اسفند ۱۳۲۶ش |
| زادگاه | تهران |
| تاریخ وفات | ۷ شهریور ۱۳۸۱ش (۲۰ جمادی‌الثانی ۱۴۲۳ق) |
| محل دفن | بقعه علی بن بابویه، قم |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید احمد خوانساری • سید محمدرضا گلپایگانی • سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی • شیخ محمدعلی اراکی • ابوالحسن شعرانی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه تهران • حوزه علمیه قم |
| تألیفات | ترجمه کتاب کامل الزیارات اثر ابن قولویه • تصحیح و تعلیق بر شرح نهج البلاغه ملا فتح‌الله کاشانی • المباحث الأصولیة (دوره کامل اصول فقه به زبان فارسی) و ... |
سید محمدجواد ذهنی تهرانی (۱۳۲۶ - ۱۳۸۱ش) فقیه و نویسنده شیعه. او علوم حوزوی را نزد فقیهانی چون سید احمد خوانساری، سید محمدرضا گلپایگانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، محمدعلی اراکی و ابوالحسن شعرانی فراگرفت. وی ۴۴ عنوان کتاب نگاشته، ترجمه یا شرح کرده است. وی در سال ۱۳۸۱ش درگذشت و در بقعه علی بن بابویه شهر قم دفن شد.
زندگی‌نامه و تحصیلات
سید محمدجواد فرزند سید علی در ۸ اسفند ۱۳۲۶ش در یکی از محله‌های قدیمی میدان خراسانِ تهران متولد شد. وی مقطع ابتدایی را در «دبستان عاصمی» و مقطع دبیرستان را در«دبیرستان بهبهانی» گذراند. او با حضور در مجالس موعظه شیخ مهدی معزّالدولة در مسجد معزّالدولة، به علوم حوزوی علاقه‌مند شده و در حوزه علمیه تهران مشغول به تحصیل گردید.[۱]
ذهنی تهرانی پس از به پایان رساندن دروس سطح در حوزه علمیه تهران، در سال ۱۳۵۱ش وارد حوزه علمیه قم شد. او تحصیلات عالیه در علوم حوزوی را نزد سید احمد خوانساری، سید محمدرضا گلپایگانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، شیخ محمدعلی اراکی و ابوالحسن شعرانی گذرانده است. ذهنی تهرانی ۲۵ سال از عمرش را صرف تدریس علوم مقدماتی و سطوح عالیه حوزوی کرده و ۱۵ سال نیز مشغول تدریسِ خارج فقه و اصول بوده است.[۲]
او در همان سال‌های حضور در حوزه علمیه تهران ازدواج کرد و ثمره این ازدواج، پنج پسر و دو دختر است.[۳]
وی در سال ۱۳۸۱ش در تهران درگذشت و پیکر او پس از انتقال به قم، در بقعه علی بن بابویه دفن شد.[۴]
آثار و تألیفات
گفته شده ذهنی تهرانی در عمر کوتاه خود، توانسته بیش از ۴۴ عنوان کتاب را در ۱۷۰ جلد تألیف یا ترجمه یا شرح نماید. از این میان، آثار چاپشده وی ۳۶ عنوان است.[۶][یادداشت ۱]
*شرح‌های عربی و فارسی چاپشده
- الدرّة الثمینه شرح عربی کتاب صمدیه.
- الکلام اللّطیف: شرح فارسی کتاب التصریف.
- الإفاضة: شرح فارسی کتاب هدایه.
- کلمات العلویة: شرح فارسی کتاب صمدیه.
- المباحث النّحویة: شرح فارسی کتاب البهجة المرضیة.
- الآثار الباقیة: شرح فارسی بر حاشیه ملاعبدالله.
- الکلام الغنی: شرح فارسی کتاب مغنی الادیب.
- الکلام الغنی: شرح فارسی باب الرابع کتاب مغنی الادیب.
- توضیح المبانی: شرح فارسی مختصر المعانی.
- تفصیل الفصول : شرح فارسی کتاب معالم الأصول.
- بیان المراد: شرح فارسی ِ جلد اول کتاب اصول الفقه.
- منهج الهدایة : شرح فارسی مبحث وقت و قبله کتاب اللُّمعة.
- المباحث الفقهیة: شرح فارسی شرح اللُّمعة.
- تشریح المقاصد: شرح فارسی رسائل شیخ انصاری.
- تشریح المطالب: شرح فارسی مکاسب شیخ انصاری.
- تحریر الفصول : شرح فارسی کفایة الأصول آخوند خراسانی.
- فصول المنطق: شرح فارسی کتاب لئالی حاجی سبزواری.
- فصول الحکمة: شرح فارسی الهیات منظومه.
- تحفة الأحباب: شرح فارسی تشریح الأفلاک.
- اللّباب: شرح فارسی خلاصة الحساب شیخ بهائی.
- المقامع: شرح فارسی جوامع الجامع طبرسی.
*تألیفات چاپشده
- اساس الصّرف: مشتمل بر مطالب مهم علم صرف.
- أنیس الطالبین: ترجمه کتاب آداب المتعلِّمین.
- کشکول چهارده تایی ذهنی.
- کیفیت اجرای صیغه نکاح.
- قواعد صرف و نحو و روش تجزیه و ترکیب.
- گنجینه ذهنی: مشتمل بر اصطلاحات علوم مختلف.
- از مدینه تا مدینه: دوره کامل مقتل امام حسین (علیه‌السلام).
- المباحث الأصولیة : دوره کامل اصول فقه به زبان فارسی.
*ترجمه‌های چاپشده
- ترجمه کتاب کامل الزیارات اثر ابن‌قولویه.
- ترجمه علل الشرایع اثر شیخ صدوق.
- عناوین الأحکام: ترجمه و شرحِ کتاب اللُّمعة الدمشقیة.
- ترجمه کتاب گوهر شب‌چراغ.
*تصحیح‌ها و تعلیقه‌های چاپشده
- تصحیح و تعلیق بر شرح نهج‌البلاغه ملا فتح‌الله کاشانی.
- تصحیح و تعلیق بر رساله حقوق علامه مجلسی.
- تصحیح و تعلیقه بر کتاب گوهر شب‌چراغ.[۷]
پانویس
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمدجواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، ص۱۷۲-۱۸۶.
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمدجواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، ص۱۷۲-۱۸۶.
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمد جواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، ص۱۷۲-۱۸۶.
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمد جواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، ص۱۷۲- ۱۸۶.
- ↑ «عالمی که با وجود عمر کوتاهش ۱۷۰ جلد کتاب به یادگار گذاشت»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمدجواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، ص۱۷۲ - ۱۸۶.
- ↑ عبدالوهابی، «سید محمد جواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، صص ۱۷۲ - ۱۸۶.
یادداشت
- ↑ هر چند قاعده کلی نیست اما گاهی افرادی که دارای تألیفات و آثار علمی متعدد هستند امکان وجود اشتباهات بیشتری در آثارشان هست. در لابلای آثار به جا مانده از ذهنی نیز این موضوع مشهود است. به عنوان نمونه بنگرید: ذهنی، ترجمه علل الشرایع، ۱۳۸۰ش، حدیث دوم باب ۶۴، ص۲۶۵.
منابع
- «عالمی که با وجود عمر کوتاهش ۱۷۰ جلد کتاب به یادگار گذاشت»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۰ بهمن ۱۳۹۸ش. تاریخ بازدید: ۲۵ آذر ۱۴۰۰ش.
- عبدالوهابی، مرتضی؛ «سید محمد جواد ذهنی تهرانی (آیت ذکاوت)»، در مجله ستارگان حرم، ج۱۷، قم، انتشارات زائر، ۱۳۷۷ش.