عبدالجواد جودی خراسانی
برای دیگر کاربردها، جودی(ابهام‌زدایی) را ببینید.
 دیوان جودی | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالجواد جودی خراسانی |
| لقب | جودی خراسانی، عَنبرانی، میرزای جودی |
| زمینه فعالیت | شعر |
| محل دفن | حرم امام رضا(ع) |
| هم‌زمان با | قاجاریه |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | قنادی |
| سبک نوشتاری | مدح و مرثیه اهل بیت |
| دیوان اشعار | دیوان جودی |
| تخلص | جودی |
عبدالجواد جودی خراسانی (درگذشته ۱۳۰۱یا ۱۳۰۲ق)، از شاعران شیعه و مرثیه‌سرای قرن سیزدهم هجری قمری است. جودی، قصیده هایی در مدح پیامبر اکرم(ص)، حضرت علی(ع) و عید غدیر سروده است. او در اشعارش متأثر از سعدی و حافظ بود. دیوانی از او به جای مانده که بارها به چاپ رسیده است. وی سرانجام در ۱۳۰۱ یا ۱۳۰۲ق درگذشت و در حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
لقب
عبدالجواد جودی خراسانی، متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینكه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است.[۱]
مرثیه اهل بیت
 | این صفحه یا بخش حاوی متن نستعلیق است. بدون قلم (فونت) مناسب، ممکن است به جای خط نستعلیق نوشته را با خط عادی ببینید.
|
جودی علاقه فراوانی به اهل بیت(ع) پیامبر(ص) و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌كرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود.[۲]
مرثیه‌های او در مردم خراسان شور و هیجانی به‌پا می‌كرد و كوچک و بزرگ آنها را می‌خواندند و حفظ کرده وبه خاطر می سپردند. مداحان اهل بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند[۳] اشتغال جودی به مرثیه‌سرایی و عامه‌پسند بودن اشعارش باعث شد كه فضلا و خواص به شعر او تمایلی نداشته باشند، چنان كه عبدالجواد ادیب نیشابوری در باره وی گفته است كه شهرت مرثیه‌سرایی جودی، مقام ادبی او را تحت‌الشعاع قرار داده است.[۴]
[۶] [۷] قصاید او بیشتر در مدح پیامبر(ص)، امام حسین(ع)، میلاد امام علی(ع) و نیز عید غدیر است. قصیده هفت كوكب او در مدح و منقبت رسول اكرم، معروف است.[۸] گفتنی است كه بیشتر قصاید مدحی او به رثای خاندان پیامبر ختم می‌شود. وی حتی در پایان قصایدی كه به مناسبت میلاد حضرت علی(ع) و عید غدیر سروده، مرثیه‌سرایی كرده است.[۹]
دیوان
دیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده، مثنوی، مرثیه و نوحه‌های سینه زنی) است و بارها چاپ شده است.[۱۰] آقا بزرگ طهرانی نیز از دیوان و مقتل فارسی جودی خراسانی یاد كرده[۱۱] و گفته است كه او را نباید با جودی تبریزی، صاحب مراثی فارسی به نام الدر المنثور، اشتباه گرفت.[۱۲]
دیوان جودی، نخستین بار در ۱۲۹۹ به امر ناصر الدین شاه (حك: ۱۲۶۴ـ۱۳۱۳) و به‌همت میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملك (نیابت تولیت آستان قدس رضوی) در چاپخانه سنگی آستان قدس، به خط میرزاشفیع اعتمادالتولیه، چاپ شد و در ۱۳۰۳ در مشهد تجدید چاپ گردید[۱۳] دیوان جودی در ۱۶۰ صفحه در ۱۳۱۰ در تهران به‌چاپ رسید[۱۴] آصفی[۱۵] از كامل‌ترین نسخه دیوان او، معروف به نسخه محمدرضا (متخلص به صفا و ملقب به سلطان‌الكتاب)، نام برده كه در ۱۳۰۶ در تهران چاپ شده است. [۱۶]
متأثر از سعدی و حافظ
جودی از شعرای پیش از خود، به‌ویژه سعدی و حافظ، تأثیر بسیاری پذیرفته است.[۱۷]، چنان كه نخستین قصیده دیوان او، به نام «نخستین تجلی حق»، تقلیدی از قصیده معروف سعدی، با مطلع «ماه فروماند از جمال محمد»، به نظر می‌آید.[۱۸]
ارتزاق
وی از مردم عَنْبَران (روستایی در سه كیلومتری طرقبه مشهد) بوده، در جوانی به مشهد رفته و دكان قنادی باز كرده[۱۹] و از همین طریق معیشت خود را تأمین می‌كرده است. قنادی و خانه جودی محل آمدو شد مرثیه‌خوانانی بود كه برای شنیدن سروده‌های او جمع می‌شدند و از او تقاضا می‌كردند تا سروده‌های تازه‌اش را در اختیار آنان بگذارد.[۲۰]
جودی با اینكه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب منصبان نپرداخت.[۲۱]
درگذشت
میرزاعباسعلی اختر طوسی، یكی از دوستان و نزدیكان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره كرده است.[۲۲] مطابق با این قطعه، جودی در ۱۳۰۲ درگذشته است[۲۳]
گلشن آزادی در صد سال شعر خراسان[۲۴] و ریاضی در دانشوران خراسان[۲۵]، با آنكه مصراع مادّه‌تاریخ را ذكر كرده‌اند، سال وفات جودی را ۱۳۰۱ نوشته‌اند. قبر جودی در حرم امام رضا(ع) در مقبره‌ای در صحن نو، نزدیک مقبره شیخ بهایی است.[۲۶]
پانویس
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص ده؛ ریاضی، ص۲۸۳
- ↑ رجوع کنید به جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده؛ مروّج‌الاسلام، ج۱، ص۱۵۴، پانویس ۱
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده؛ ارمغان، سال ۱۱، ش ۵، ص۳۹۶
- ↑ دیوان
- ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/08/12/547337/شاعر-او-می-دوید-و-من-می-دویدم-قنادی-که-نامش-را-پای-روضه-ها-ثبت-کرد
- ↑ https://www.cgie.org.ir/fa/article/240468/%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86
- ↑ رجوع کنید به جودی، ص۶ـ۱۲، ۱۷ـ۲۰
- ↑ رجوع کنید به جودی، ص۱۸ـ۲۰
- ↑ گلشن آزادی، ص۱۹۰
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۱، ص۲۰۹
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج۵، ص۲۸۶
- ↑ گلشن آزادی، ص۱۹۱
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۱، ص۲۰۹
- ↑ رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص نوزده
- ↑ نگاه کنید به:کنسرسیوم محتوای ملی
- ↑ رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص هجده
- ↑ رجوع کنید به جودی، ص۳
- ↑ گلشن آزادی، ص۱۹۰
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده و نیز رجوع کنید به ص سیزده، شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی
- ↑ مروّج‌الاسلام، كرامات رضویه، مشهد، ۱۳۷۰-۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۵۴؛ جودی، مقدمه ساعدی، ص سیزده؛ گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به كوشش احمد كمالپور، مشهد، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۰
- ↑ جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده، مقدمه آصفی، ص بیست؛ آقابزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۱، ص۲۰۹؛ خراسانی، ص۷۰۶
- ↑ گلشن آزادی،صد سال شعر خراسان، به كوشش احمد كمالپور، مشهد، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۱
- ↑ ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد، ۱۳۳۶ش،ص۲۸۳
- ↑ مُروّج‌الاسلام، كرامات رضویه، مشهد، ۱۳۷۰-۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۵۴؛ جودی، مقدمه آصفی، ص۲۰؛ خراسانی، ص۷۰۶
منابع
- آقابزرگ طهرانی.
- ارمغان، سال ۱۱، ش ۵، مرداد ۱۳۰۹.
- عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران، ۱۳۷۲ش.
- محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
- غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد، ۱۳۳۶ش.
- علی‌اكبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به كوشش احمد كمالپور، مشهد، ۱۳۷۳ش.
- علی‌اكبر مروّج الاسلام، كرامات رضویه، مشهد، ۱۳۷۰-۱۳۷۹ش.
- https://zobdatolashaar.ir/دید-چون-زینب-محزون-که-زمین-می-لرزد-حسین/
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی
