آمرزش گناه
آمرزش گناه یا مغفرت الهی بهمعنای بخشیده شدن گناه از سوی خدا و از بین رفتن آثار گناه است. در روایات اسلامی، کتابهای اخلاقی و برخی از کتب تفسیری، راهها و دلایلی برای آمرزش گناه ذکر شده که برخی از آنها عبارت است از: استغفار، محبت به اهلبیت(ع)، شفاعت، توسل، نیکی به پدر و مادر، زیارت قبور امامان شیعه(ع)، حج و عمره، صلهرحم، شبزندهداری، عیادت بیمار، اطعام، حسن خلق، زیارت امام حسین(ع) و گریه بر مصائب او، خدمت به خانواده و کمک به همسر، صدقهدادن، رفع گرفتاری از مؤمن، تشییع جنازه و علمآموزی.
حضور در برخی از مکانها همچون صحرای عرفات و درک برخی از زمانها همچون ماه رمضان، ماه رجب و شب نیمه شعبان نیز از عوامل آمرزش گناهان معرفی شده است؛ و نیز مبتلا شدن به گرفتاریهای دنیوی.
گناهانی همچون شرک، بدعتگذاری در دین، حقالناس (در صورتی که صاحب حق رضایت ندهد) و گناهانی که به صورت علنی و آشکار انجام شود نابخشودنی دانسته شده است.
مفهومشناسی و جایگاه
آمرزش گناه بهمعنای بخشیده شدن گناه است[۱] که به نجات گنهکار از عذاب الهی و جهنم و ورود او به بهشت میانجامد.[۲] در آیه ۵۳ سوره زمر[۳] و یکی از دعاهای امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، به آمرزش و بخشش از گناه اشاره شده است.«اللَّهُمَّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ» ترجمه:خدایا! ای آنکه گنهکاران از رحمتش یاری میخواهند.[۴] بهگفته ابنفهد حلی، فقیه و محدث قرن نهم هجری قمری، با آمرزش گناه تمامی آثار گناه از بین خواهد رفت و مانند آن است که شخص گنهکار اصلاً مرتکب گناهی نشده است.[۵]
در آیات قرآن و روایات، پارهای از گناهان نابخشودنی معرفی شده است؛ از جمله شرک،[۶] بدعتگذاری در دین،[۷] حقالناس (در صورتی که صاحب حق رضایت ندهد)[۸] و گناهانی که به صورت علنی انجام شود.[۹]
روشهای آمرزش
در روایات اسلامی، کتابهای اخلاقی و برخی از کتب تفسیری علاوه بر محبت به اهلبیت(ع)،[۱۰] شفاعت[۱۱] و دعای دیگران در حق گنهکار[۱۲] اسباب دیگری نیز برای آمرزش گناهان ذکر شده است:
برای گناهان گذشتهام که از یادشان بردهام، ولی برایم ثبت شدهاند از خدا آمرزش میخواهم. برای گناهان نابود کننده، از خدا آمرزش میخواهم. برای گناهان بس نفرتانگیز و زشت، از او آمرزش میخواهم. برای آنچه بر من واجب ساخت و در به جا آوردن آن، سستی کردم، از او آمرزش میخواهم. برای فراموش کردن چیزهایی که مرا از پروردگارم دور کردهاند، از او آمرزش میخواهم.[۱۳]
انجام برخی از اعمال عبادی:
- استغفار از گناه[۱۴]
- توسل[۱۵]
- زیارت قبور امامان شیعه(ع)[۱۶]
- حج و عمره[۱۷]
- انجام برخی از اعمال عبادی مربوط به ماههای قمری[۱۸]
- صله رحم[۱۹]
- نیکی به پدر و مادر[۲۰]
- تلاوت برخی از سورههای قرآن[۲۱]
- خواندن دعاهای رسیده از معصومان[۲۲]
- انفاق[۲۳] و صدقه[۲۴]
- زیارت امام حسین(ع)[۲۵] و گریه بر مصائب او[۲۶]
- روزهداری در هوای گرم[۲۷]
- شبزندهداری[۲۸]
- افطاری دادن در ماه رمضان[۲۹]
- گفتن برخی از اذکار[۳۰]
- زیاد سجده کردن[۳۱]
- نمازهای پنجگانه[۳۲]
- تشییع جنازه[۳۳]
- سلام کردن با صدای بلند[۳۴]
- اهتمام به امور مربوط به مسجد[۳۵]
- عیادت بیمار[۳۶] و اهمیت دادن به خواستههای او[۳۷]
- رفع گرفتاری از مؤمن[۳۸]
- حسن خلق[۳۹]
- برپایی مهمانی[۴۰] و اطعام دادن[۴۱]
- رعایت برخی از آداب اسلامی[۴۲]
- استواری در جهاد[۴۳]
- خدمتگزاری به خانواده[۴۴] و کمک به همسر[۴۵]
- اجابت مؤذّن و حاضر شدن برای اقامه نماز[۴۶]
- علمآموزی[۴۷] و آموزش دادن علم به دیگران[۴۸]
زمان، مکان و گرفتاریهای دنیوی:
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مظاهری، سیر و سلوک، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۰.
- ↑ مظاهری، سیر و سلوک، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۵.
- ↑ مظاهری، سیر و سلوک، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۰.
- ↑ صحیفه سجادیه، دعای۱۶، بند۱.
- ↑ ابنفهد حلی، عدة الداعی، ۱۴۰۷ق، ص۳۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، والاترین بندگان، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۵.
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۲۵۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۹-۳۰.
- ↑ بحرانی، عوالم العلوم، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۲۸۰.
- ↑ دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۵۳.
- ↑ مظاهری، سیروسلوک، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۴۰۳.
- ↑ محمدی ریشهری، نهجالذکر، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۱۱۸.
- ↑ انصاریان، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ۱۳۸۳ش، ج۱۲، ص۳۰۸-۳۱۰.
- ↑ قمی، مقامات العلیة، ۱۳۸۹ش، ص۴۷۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۴، ص۲۹۰.
- ↑ نگاه کنید به: شهید اول، الاربعون حدیثا، ۱۴۰۷ق، ص۹۱؛ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۵۶-۵۸؛ محمدی ریشهری، نهجالذکر، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۱۲۰.
- ↑ مامقانی، سراج الشریعة، ۱۳۸۸ش، ص۸۰۹.
- ↑ دستغیب، گناهان کبیره، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۲۲.
- ↑ ابنطاووس، فلاح السائل، ۱۴۰۶ق، ص۱۶۷.
- ↑ نگاه کنید به: ابنطاووس، فلاح السائل، ۱۴۰۶ق، ص۱۶۷؛ ابنفهد حلی، عدة الداعی، ۱۴۰۷ق، ص۳۳۸؛ مفاتیح الجنان، دعای کمیل، ص۶۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۵۸.
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۵۶-۵۸
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۲۹.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۴.
- ↑ شعیری، جامع الاخبار، مطبعة حیدریة، ص۷۵.
- ↑ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۵.
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۲.
- ↑ انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۹۹.
- ↑ ملکی تبریزی، اسرار الصلوة، ۱۳۷۲ش، ص۲۵۴.
- ↑ شعیری، جامع الاخبار، مطبعة حیدریة، ص۱۶۶.
- ↑ قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۰.
- ↑ شعیری، جامع الاخبار، مطبعة حیدریة، ص۶۸-۶۹.
- ↑ محمدی ریشهری، نهجالذکر، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۲۹.
- ↑ مشکینی، تحریر المواعظ العددیة، ۱۳۸۲ش، ص۶۸۳.
- ↑ مشکینی، تحریر المواعظ العددیة، ۱۳۸۲ش، ص۶۸۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۲، ص۴۶۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۲.
- ↑ نگاه کنید به: مامقانی، سراج الشریعه، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۲-۲۱۳؛ شعیری، جامع الاخبار، مطبعة حیدریة، ص۶۸-۶۹.
- ↑ محمدی ریشهری، نهجالدعاء، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۳۵۰.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۸، ص۴۵۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۱۳۲.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۸، ص۴۵۴.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۸، ص۴۵۴.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۴۵۲.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۶، ص۲۸۳.
- ↑ محمدی ریشهری، نهجالذکر، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۱۱۵.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۱۳.
- ↑ محمدی ریشهری، نهج الدعاء، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۳۳۰.
- ↑ محمدی ریشهری، نهج الدعاء، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۸، ص۴۵۲.
- ↑ مامقانی، سراج الشریعه، ۱۳۸۸ش، ص۸۷۴.
- ↑ انصاریان، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۳۰.
- ↑ شهید ثانی، مسکن الفؤاد، مکتبة بصیرتی، ص۲۱.
- ↑ محمدی ریشهری، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۷ش، ج۸، ص۴۴۹.
- ↑ انصاریان، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۳۰.
منابع
- ابنفهد حلی، احمد بن محمد، عدة الداعی، قم، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۰۷ق.
- ابنقولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف،دار المرتضویة، چاپ اول، ۱۳۵۶ش.
- انصاریان، حسین، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، قم، دارالعرفان، ۱۳۸۳ش.
- بحرانی، عبدالله بن نورالله، عوالمالعلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال: مستدرک سیدة النساء إلی الإمام الجواد(ع)، قم، مؤسسة الإمام المهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- حائری تهرانی، مهدی، پندهای معصومین(ع)، قم، بنیاد فرهنگی امام مهدی(ع)، ۱۳۷۳ش.
- دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، قم، دفتر نشر اسلامی (جامعه مدرسین)، ۱۳۸۸ش.
- دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم، الشریف الرضی، ۱۳۷۱ش.
- شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف، المطبعة الحیدریة، بیتا.
- شهید اول، الاربعون حدیثا، قم، مدرسه امام مهدی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- شهید ثانی، مسکن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد، قم، مکتبة بصیرتی، بیتا.
- شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، الشریف الرضی، ۱۳۶۴ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین، قم، دلیل ما، ۱۳۸۱ش.
- قرائتی، محسن، گناهشناسی، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۶ش.
- قمی، عباس، مقامات العلیة فی موجبات السعادة الابدیة (اخلاق و آداب)، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران،دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مامقانی، عبدالله، سراج الشریعة، قم، رسالت یعقوبی، ۱۳۸۸ش.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ریشهری، محمد، نهجالدعاء، قم، مؤسسه علمی فرهنگیدار الحدیث، ۱۳۸۹ش.
- محمدی ریشهری، محمد، نهجالذکر، قم، مؤسسه علمی فرهنگیدار الحدیث، ۱۳۸۷ش.
- محمدی ریشهری، محمد، حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)، قم، مؤسسه علمی فرهنگیدار الحدیث، ۱۳۸۷ش.
- مشکینی، علی، تحریر المواعظ العددیة، قم، نشر الهادی، ۱۳۸۲ش.
- مظاهری، حسین، سیر و سلوک، اصفهان، مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهراء، ۱۳۹۰ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، والاترین بندگان، قم، نسل جوان، ۱۳۸۳ش.
- ملکی تبریزی، جواد بن شفیع، اسرار الصلوة، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.