آل ابی‌ساره
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| وجه نام‌گذاری | انتساب به ابوساره علی |
| بنیانگذار | ابوساره علی |
| عصر | قرن دوم هجری قمری |
| مذهب | شیعه |
| مکان استقرار | کوفه |
| شخصیت‌ها | |
| راویان | حسن بن ابی ساره، علی بن ابی ساره، مسلم بن ابی ساره، محمد بن حسن مشهور به رواسی، عبّاس بن علی، معاذ بن مسلم، عَمرو (یا عُمَر) بن مسلم، حسین بن معاذ، یحیی بن معاذ |
| عالمان | محمد بن حسن مشهور به رواسی (نحوی)، معاذ بن مسلم (نحوی، شاعر) |
آلِ ابی‌ساره، خاندان شیعی مشهوری در کوفه بوده است که شخصیت‌های برجسته آن بیشتر در قرن دوم قمری می‌زیستند. این خاندان به فضل و ادب و دیانت و فقاهت شناخته شده‌اند. افراد آن به ابوساره علی منسوب هستند. از این خاندان عالمان بزرگی برخاسته‌اند که بیشتر آنان، از یاران مورد اعتماد امامان شیعه بوده‌اند.
مشهورترین افراد خاندان
مشهورترین چهره‌های این خاندان عبارتند از:
- ابوساره علی
- حسن بن ابی ساره
- علی بن ابی ساره
- مسلم بن ابی ساره
- محمد بن حسن
- عبّاس بن علی
- معاذ بن مسلم
- عَمرو (یا عُمَر) بن مسلم
- حسین بن معاذ
- یحیی بن معاذ
اینان (جز ابوساره علی) از راویان مشهورند که از امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) حدیث نقل کرده‌اند و رجال شناسان شیعی همه آنان را موثّق دانسته‌اند. در میان رجال یاد شده، دو تن از شهرت علمی بیشتری برخوردارند: محمد بن حسن و معاذ بن مسلم.
محمد بن حسن
محمد، مشهور به رُواسی، از اصحاب مورد وثوق صادقین (امام باقر(ع) و امام صادق(ع))، عالمی صالح و از راویان معروف شیعی است. وی از عالمان برجسته نحو و در زمان خود بزرگترین استاد این علم در کوفه، و نخستین کسی بوده که در این شهر در نحو کتاب نوشته است. کسائی و فرّاء نزد وی درس خوانده‌اند. او را آثاری بوده است به نام‌های:
- الفیصل
- معانی القرآن
- التصغیر
- الوقف و الابتداءالکبیر
- الوقف و الابتداءالصغیر
- کتاب الهمز
- اعراب القرآن
گفته شده که وی در حدود ۱۷۰ق/۷۸۶م درگذشته است.
معاذ بن مسلم
معاذ بن مسلم نیز از استادان مشهور بوده است. معاصران و شاگردان مستقیم و غیرمستقیم وی در تکمیل و غنای علوم عربی از او بهره‌ها گرفته‌اند. کسائی در فراگیری و کمال بخشیدن به دانش نحو، بیش از همه مدیون معاذ است. او در علم صرف نیز سرآمد و ممتاز بوده و نخستین کسی است که این علم را به صورت منظم بنیاد نهاده است. وی شعر هم نیکو می‌سروده است. معاذ بن مسلم از یاران کُمَیّت بن زید، شاعر مشهور و آزاده شیعی است.
وی از راویان معتبر شیعی و از شاگردان امام جعفر صادق (ع) بوده است. تألیفات بسیاری به او منسوب است، اما اطلاع روشنی از آنها در دست نیست. سال تولد و مرگ او به درستی دانسته نیست، اما همین اندازه روشن است که او عمری دراز داشته و برخی گفته‌اند که ۱۵۰ سال زیسته است. زندگی او چندان به درازا کشیده که فرزندان و نوادگان وی پیش از مرگش درگذشته‌اند.
منابع
- امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق، ج۲، صص ۸۸-۸۹.
- بحرالعلوم، محمدمهدی، رجال، تهران، ۱۳۶۳ش، ج۱، صص۲۷۶-۲۸۲.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج ۴، ص۲۷۹، ج۶، صص۹۳-۹۴،ج ۱۳، ص۵۷، ج۱۵، صص۲۰۵-۲۰۶، ج۱۸، صص۱۴۷، صص۱۸۷-۱۸۹، ج ۲۱، ص۱۶۱.
- قمی، عبّاس، الکنی والالقاب، تهران، ۱۳۹۷ق، ج ۱، ص۱۹۶.
- مامقانی، محمدحسن، تنقیح المقال، نجف، ۱۳۵۲ق، ج۱، صص۲۶۶، ۳۴۵، ج۲، ص۳۴۸، ج۳، صص۹۹-۱۰۰، ۲۱۴، ۲۲۱.
- مدرّس، محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ج۸، ص۴۳۱.
- نجاشی، احمدبن علی، رجال، قم، مکتبه الداوری، صص۲۰۰-۲۲۷.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی