روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←منابع |
|||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
* تبیین جایگاه [[اهل بیت]](ع) خصوصا [[امام علی]](ع) از زبان مخالفان. | * تبیین جایگاه [[اهل بیت]](ع) خصوصا [[امام علی]](ع) از زبان مخالفان. | ||
* بهره گیری از اشعار فارسی در توضیح آیات قرآنی. | * بهره گیری از اشعار فارسی در توضیح آیات قرآنی. | ||
* دفاع از مکتب کلامی و فقهی [[تشیع]] با دلایل عقلی و نقلی.<ref>عبدالکریم پاک نیا تبریزی، آشنایی با منابع تفسیری | * دفاع از مکتب کلامی و فقهی [[تشیع]] با دلایل عقلی و نقلی.<ref>عبدالکریم پاک نیا تبریزی، آشنایی با منابع تفسیری شیعه، ۱۳۸۹ش.</ref> | ||
== نسخه‌های تفسیر == | == نسخه‌های تفسیر == | ||
نسخهٔ ۲۳ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۳۸
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ابوالفتوح رازی (متوفای ۵۵۶ ق) |
| موضوع | تفسیر قرآن |
| سبک | کلام |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | ۲۰ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی |
رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان فی تفسیر القرآن کتاب تفسیری اثر ابوالفتوح رازی متوفای ۵۵۶ق از متکلمان و محدثان امامیه در قرن ششم هجری قمری. این تفسیر شامل کل قرآن بوده و ابعاد مختلف آیات مورد بررسی قرار گرفته است. این کتاب که معروف‌ترین اثر ابوالفتوح رازی است به زبان فارسی نگاشته شده و یکی از مصادر کهن تفسیری شیعه برای مفسران پس از خود بوده است.
درباره مؤلف
جمال الدین حسین بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی (حدود۴۷۰-۵۵۲ یا ۵۵۶ق.) مشهور به ابوالفتوح رازی از مفسران و محدثان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری قمری و صاحب تفسیر فارسی روض الجنان و روح الجنان است. نسب وی به قبیله خزاعه می‌رسد و جد اعلای او، نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی صحابی پیامبر(ص) است. ابوالفتوح از شاگردان زمخشری و از اساتید ابن شهر آشوب و ابن حمزه طوسی بود.
او در نیمه قرن ششم وفات نمود. بدنش در صحن حمزه بن موسی بن جعفر(ع) و در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) دفن شده است.
معرفی کتاب
این کتاب، اولین تفسیر کامل شیعی فارسی است که همه سوره‌های قرآن را در برمی‌گیرد. به نام کتاب، در خود تفسیر اشاره‌ای نشده و در کتب شیخ منتجب الدین رازی و ابن شهر آشوب با نام «روض الجنان و روح الجنان» آمده است.[۱] ابن شهر آشوب در کتاب دیگر خود از این کتاب با عنوان «روح الجنان» یاد می‌کند.[۲]
انگیزه تألیف
بنا بر آنچه خود مؤلف در مقدمه تفسیر آورده است به پبشنهاد جماعتی از دوستان و بزرگان و اهل علم و تدین مبنی بر تألیف تفسیری مشتمل بر همه موارد، آن را اجابت کرده است. و زبان فارسی را انتخاب کرده، چون طالبان آن بیشتر و فواید آن عام‌تر بود.
| تفسیرهای مهم | |
|---|---|
| شیعی | تفسیر ابو الجارود • تفسیر قمی • کتاب التفسیر (عیاشی) • تفسیر التبیان • تفسیر مجمع البیان • تفسیر الصافی • تفسیر المیزان |
| سنی | تفسیر جامع البيان (طبری) • المحرر الوجیز (ابن عطیه) • تفسیر الجامع لأحكام القرآن (قرطبی) • تفسير القرآن العظيم (ابن كثير) • تفسیر جلالین (سیوطی) |
| گرایش‌های تفسیری | |
| تفسیر تطبیقی • تفسیر علمی • تفسیر عصری • تفسیر تاریخی • تفسیر فلسفی • تفسیر کلامی • تفسیر عرفانی • تفسیر ادبی • تفسیر فقهی | |
| روش‌های تفسیری | |
| تفسیر قرآن به قرآن • تفسیر روایی • تفسیر عقلی • تفسیر اجتهادی | |
| شیوه‌های نگارش تفسیر | |
| تفسیر ترتیبی • تفسیر موضوعی | |
| اصطلاحات علم تفسیر | |
| اسباب نزول • ناسخ و منسوخ • محکم و متشابه • اعجاز قرآن • جری و انطباق • مکی و مدنی | |
سبک نگارش و تنظیم تفسیر
مؤلف، پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه و بحثی در معنای تفسیر و تأویل، به تفسیر آیات سوره‌ها به ترتیب از سوره حمد تا ناس پرداخته و لفظ به لفظ آن را ترجمه کرده است.
سپس به شرح لغات و ابعاد مختلف ادبی، روایی، تاریخی، فقهی، کلامی و اخلاقی آیات پرداخته و از اقوال مفسرین، صحابه و تابعان هم بدون هیچ اظهار نظری نقل می‌کند.
با توجه به رویکرد عقلی و نقلی مفسر در آیات، تفسیر وی در زمره تفسیر اجتهادی به شمار می‌آید.[۳]
امتیازات و ویژگی‌های تفسیر
تفسیر روض الجنان و مؤلف آن در بیان بسیاری از عالمان و دانشمندان شیعه ستایش شده و با تعابیر عظیم از وی یاد کرد‌اند.[۴] برخی از محققان، ویژگی‌های دیگری برای تفسیر ابوالفتوح رازی بیان کرده‌اند.
- توجه به تناسب واژه‌ها برای فهم بهتر آیات.
- تبیین جایگاه اهل بیت(ع) خصوصا امام علی(ع) از زبان مخالفان.
- بهره گیری از اشعار فارسی در توضیح آیات قرآنی.
- دفاع از مکتب کلامی و فقهی تشیع با دلایل عقلی و نقلی.[۵]
نسخه‌های تفسیر
تاکنون ۵۳ نسخه ناقص و کامل از این تفسیر در کتاب‌خانه‌های ایران و دیگر کشورها شناسایی شده است.[۶]
مجلدات تفسیر
تفسیر ابوالفتوح بر اساس تقسیم‌بندی مؤلف و تصریح برخی مانند منتجب الدین رازی[۷] و عبدالجلیل قزوینی[۸] و اتفاق همه دست‌نویس‌ها، بیست جلد بوده که در چاپ‌های اول تا سوم، این تقسیم‌بندی مراعات نشده است.
چاپ‌های تفسیر
- چاپ پنج جلدی با کوشش چند تن از فضلا از جمله ملک الشعرا صبوری در ۱۳۰۷ و ۱۳۰۹ که دو مجلد آن در ۱۳۲۳ به فرمان مظفرالدین شاه و سه جلد باقی مانده در ۱۳۱۳ـ ۱۳۱۵ش به دستور علی اصغر حکمت -وزیر معارف وقت- به چاپ رسید.
- چاپ ده جلدی در ۱۳۲۰ش با تصحیح و حواشی مهدی الهی قمشه‌ای.
- چاپ سیزده جلدی در ۱۳۸۲ با تصحیح و حواشی میرزا ابوالحسن شعرانی با نام روح الجَنان و روح الجِنان.
- چاپ بیست جلدی با تصحیح و مقابله با ۳۸ نسخۀ کهن و ذکر نسخه بدل‌ها و با مقدمه‌ای مبسوط به کوشش و تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۶ش از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ فهرست منتجب الدین، ص۴. المناقب، ج ۱، ص۱۴.
- ↑ معالم العلماء، ص۱۷۵.
- ↑ نرم افزار ابوالفتوح رازی.
- ↑ مجالس المؤمنین، ص۴۸۹. روضات الجنات، ج ۲، ص۳۱۴. خاتمه مستدرک الوسائل، ج ۳، ص۷۲. اعیان الشیعه، ج ۶، ص۱۲۵.
- ↑ عبدالکریم پاک نیا تبریزی، آشنایی با منابع تفسیری شیعه، ۱۳۸۹ش.
- ↑ روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقرآن، ج۱، مقدمه یاحقی و ناصح، ص۷۶ـ۸۱.
- ↑ فهرست اسماء علماء‌الشیعة و مصنفیهم، ص۴۵.
- ↑ نقض، ص۲۱۲.
منابع
- رازی، منتجب الدین، فهرست منتجب الدین، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۳۶۶ ش.
- مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶ ق.
- مازندرانی، ابن شهرآشوب، معالم العلماء، قم.
- شوشتری، نورالله، مجالس المومنین، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۷ ش.
- خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان.
- نوری، میرزا حسین، خاتمة المستدرک، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ ق.
- پاک نیا تبریزی ، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، نشریه مبلغان، اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۲۸.
- امین عاملی، سیدمحسن، أعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف.
- رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
- قزوینی رازی، عبدالجلیل، النقض.
پیوند به بیرون
- آشنایی با منابع معتبر شیعه: روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن
- نگاهی به ترجمه ابوالفتوح رازی در تفسیر روض الجنان
- گلگشتی در تفسیر روض الجنان
- ویژگی‌ها و منهج تفسیری روض الجنان
- چند ویژگی زبانی روض الجنان
- معیارهای نقد دیدگاه‌ها مفسران در روض الجنان
- روض الجنان واسباب نزول
- دست نویس‌های روض الجنان وروح الجنان