دعای پنجاه و چهارم صحیفه سجادیه
 نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| موضوع | اصرار بر برآورده شدن حاجات، صفات خدا |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| راوی | متوکل بن هارون |
| منابع شیعی | صحیفه سجادیه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
دعای پنجاه و چهارم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) است که برای رهایی از اندوه و دلتنگی آن را می‌خواند. در این دعا خدا بهترین گشاینده غم‌ها معرفی شده و از او بهترین سرنوشت درخواست شده است.
دعای پنجاه و چهارم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.
| نیایش |
|
آموزه‌ها
دعای پنجاه و چهارم، از دعاهای صحیفه سجادیه، است که امام سجاد(ع) در آن از خدا می‌خواهد که اندوه، دلتنگی و ناراحتی‌های او را برطرف کند. به گفته حسن ممدوحی کرمانشاهی در شرح این دعا، اندوه در امور دنیوی و اخروی و نیز مادی و معنوی لازمه زندگی انسان است و در چنین وضعیتی انسان مؤمن تنها به سوی خدا متوجه می‌شود.[۱]
آموزه‌های این دعا به شرح ذیل است:
- خدای مهربان تنها گشاینده دلتنگی‌ها و غصه‌ها
- توسل به صفاتی از خدا برای گشایش در زندگی
- درخواست بهترین قضا و قدر از خدا
- درخواست از خداوند مانند کسی که نیازش شدید و نیرویش کاهش یافته
- دعا برای مرگی بر پایه راستی، عمل و اخلاق
- در خواست بی نیازی از دنیا و رغبت به خداوند
- پناه بر خدا از بدترین سرنوشتی که مقرر شده
- در خواست نیل به مقام حق الیقین
- درخواست اشتیاقی به خدا مانند اشتیاق عاشقان درگاه او
- درخواست ترسی از خدا همانند ترس اولیاء‌الله
- اعتماد و امید داشتن فقط به خداوند در تمام کارها
- در خواست خوف عبادت کنندگان و عبادت خاشعان و یقین توکل کنندگان و توکل مومنان
- در خواست بهترین پرونده اعمال
- لزوم اتصاف به مقام خوف و رجا
- نعمت‌های اخروی از بهترین عطایای الهی
- دعا برای عافیت و سلامتی جسم
- درخواست نجات از فتنه‌های گمراه‌کننده
- دعا برای استوار ماندن بر انجام احکام دین بدون ترس از دیگران
- درود خدا بر فرستاده برگزیده او و اهل بیتش.[۲]
شرح‌ها
دعای پنجاه و چهارم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب‌های دیار عاشقان اثر حسین انصاریان،[۳] شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی[۴] و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری[۵] به زبان فارسی شرح شده است.
دعای پنجاه و چهارم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی،[۶] فی ظلال الصحیفة السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۷] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۸] و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله[۹] به زبان عربی شرح شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفة السجادیة اثر فیض کاشانی[۱۰] و شرح الصحیفة السجادیة نوشته عزالدین جزائری[۱۱] توضیح داده شده است.
متن و ترجمه
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي اسْتِكْشَافِ الْهُمُومِ
يَا فَارِجَ الْهَمِّ، وَ كَاشِفَ الْغَمِّ، يَا رَحْمَانَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ افْرُجْ هَمِّي، وَ اكْشِفْ غَمِّي.
يَا وَاحِدُ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا مَنْ «لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ»،[۱۲] اعْصِمْنِي وَ طَهِّرْنِي، وَ اذْهَبْ بِبَلِيَّتِي. وَ اقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ الْمُعَوِّذَتَيْنِ وَ قُلْ هُوَاللهُ أَحَدٌ، وَ قُلْ:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ سُؤَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ، وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ، وَ كَثُرَتْ ذُنُوبُهُ، سُؤَالَ مَنْ لَا يَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِيثاً، وَ لَا لِضَعْفِهِ مُقَوِّياً، وَ لَا لِذَنْبِهِ غَافِراً غَيْرَكَ، يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ أَسْأَلُكَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ، وَ يَقِيناً تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَيْقَنَ بِهِ حَقَّ الْيَقِينَ فِي نَفَاذِ أَمْرِكَ.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اقْبِضْ عَلَى الصِّدْقِ نَفْسِي، وَ اقْطَعْ مِنَ الدُّنْيَا حَاجَتِي، وَ اجْعَلْ فِيمَا عِنْدَكَ رَغْبَتِي شَوْقاً إِلَى لِقَائِكَ، وَ هَبْ لِي صِدْقَ التَّوَكُّلِ عَلَيْكَ.
أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ كِتَابٍ قَدْ خَلَا، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ كِتَابٍ قَدْ خَلَا، أَسْأَلُكَ خَوْفَ الْعَابِدِينَ لَكَ، وَ عِبَادَةَ الْخَاشِعِينَ لَكَ، وَ يَقِينَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ، وَ تَوَكُّلَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْكَ.
اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِي فِي مَسْأَلَتِي مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِيَائِكَ فِي مَسَائِلِهِمْ، وَ رَهْبَتِي مِثْلَ رَهْبَةِ أَوْلِيَائِكَ، وَ اسْتَعْمِلْنِي فِي مَرْضَاتِكَ عَمَلًا لَا أَتْرُكُ مَعَهُ شَيْئاً مِنْ دِينِكَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ.
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِي فَأَعْظِمْ فِيهَا رَغْبَتِي، وَ أَظْهِرْ فِيهَا عُذْرِي، وَ لَقِّنِّي فِيهَا حُجَّتِي، وَ عَافِ فِيهَا جَسَدِي.
اللَّهُمَّ مَنْ أَصْبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَوْ رَجَاءٌ غَيْرُكَ، فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِي وَ رَجَائِي فِي الْأُمُورِ كُلِّهَا، فَاقْضِ لِي بِخَيْرِهَا عَاقِبَةً، وَ نَجِّنِي مِنْ مَضَلَّاتِ الْفِتَنِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
وَ صَلَّى اللهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللهِ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى آلِهِ الطَّاهِرِينَ.
ای زدایندۀ اندوه و برطرف‌کنندۀ دلتنگی و غصّه! ای بخشاینده در دنیا و آخرت و مهرورز در هر دو جهان! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و اندوه مرا بزدای و دلتنگی و غصّه‌ام را برطرف کن.
ای یگانه! ای یکتا! ای بی‌نیاز! ای کسی که نزاده و زاده نشده و احدی برای او همتا نیست! نگهداری‌ام کن و پاکم ساز و مصیبت و بلایم را از میان ببر [در این قسمت از دعا، «آیت‌الکرسی» و سوره «فلق» و «ناس» و «قل هو الله احد» را بخوان و بگو:]
خدایا! از تو درخواست می‌کنم؛ درخواست کسی که نیازش شدید و نیرویش کاهش یافته و گناهانش زیاد شده؛ درخواست کسی که برای نیازمندی‌اش فریادرسی و برای ناتوانی‌اش نیرو دهنده‌ای و برای گناهش آمرزنده‌ای، غیر تو نمی‌یابد. ای صاحب بزرگی و رافت و رحمت! عملی را از تو درخواست می‌کنم که هر کس آن را انجام دهد، به خاطر آن دوستش داری؛ و یقینی را می‌خواهم که به سبب آن کسی را سود می‌دهی که در مسیر جریان فرمان و اراده‌ات، به وسیلۀ آن یقین، حق الیقین را به دست آورد.
خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و جان مرا بر پایۀ درستی و راستی و عمل و اخلاق دریافت کن و نیازم را از دنیا بگسل و رغبتم را در آنچه نزد توست، در حالی که مشتاق لقایت باشم، قرار ده؛ و صدق توکل بر وجود مبارکت را به من ببخش.
از تو بهترین سرنوشتی که مقدّر شده درخواست می‌کنم و از بدترین سرنوشتی که مقرر شده به تو پناه می‌آورم؛ ترس بندگان را از مقامت و بندگی فروتنان را برایت و یقین توکّل‌کنندگان را بر وجودت و توکّل مؤمنان را بر حضرتت، از تو درخواست دارم.
خدایا! اشتیاقم را در خواسته‌هایم مانند اشتیاق عاشقانت در خواسته‌هایشان و ترسم را مانند ترس دوستانت قرار ده؛ و مرا در عرصۀ خشنودی‌ات به عمل و کوششی به کار گیر که با آن، چیزی از دینت را به خاطر ترس از کسی از آفریده‌هایت، رها نکنم.
خدایا! این است حاجت من، پس اشتیاقم را در آن بزرگ و زیاد کن و عذرم را در آن آشکار فرما و برهان و دلیلم را در آن به من بیاموز و جسمم را در آن سلامت بخش.
خدایا! کسانی صبح می‌کنند در حالی که به غیر تو اعتماد و امید دارند؛ ولی من صبح کردم در حالی که در همۀ امورم اعتماد و امیدم تویی. برای من به آنچه سرانجامش از همه بهتر است حکم کن و از فتنه‌های گمراه‌کننده نجاتم ده، به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان!
و درود خدا بر سرور ما محمّد، فرستادۀ برگزیده خدا و اهل بیت پاکش.
پانویس
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۳۸۰.
- ↑ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۳۸۰-۳۹۴؛ شرح فرازهای دعای پنجاه و چهارم صحیفه از سایت عرفان.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۶۳۱-۶۴۰.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۳۷۷-۳۹۴.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۵۷۷-۵۸۳.
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۷، ص۴۱۳-۴۴۶.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفة، ۱۴۲۸ق، ص۶۶۱-۶۶۷.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۷۳۱-۷۳۸.
- ↑ فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۶۳۶-۶۴۶.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفة السجادیة، ۱۴۰۷ق، ص۱۰۳-۱۰۵.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفة السجادیة، ۱۴۰۲، ص۲۹۹-۳۰۱.
- ↑ توحید: ۳.
- ↑ توحید: ۳.
منابع
- انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفة السجادیة، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفة السجادیة، تهران، مؤسسة البحوث و التحقیقات الثقافیة، ۱۴۰۷ق.
- مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفة السجادیة، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پیوند به بیرون