رحیق مختوم (کتاب)

رحیق مختوم

اطلاعات کتاب
نویسنده	عبدالله جوادی آملی
موضوع	فلسفه
سبک	استدلالی
زبان	فارسی
مجموعه	۳۸جلد
اطلاعات نشر
ناشر	بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء.

رحیق مختوم کتابی از عبدالله جوادی آملی که به زبان فارسی و در ۳۸ جلد منتشر شده است. این اثر، شرحی بر کتاب اسفار تألیف ملاصدرای شیرازی، فیلسوف ایرانی، به‌شمار می‌رود. کتاب رحیق مختوم حاصل پیاده‌سازی، تدوین و بازنویسی درس‌گفتارها و جلسات تدریس اسفار توسط جوادی آملی است که با همکاری بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء به چاپ رسیده است.

جایگاه و ویژگی کتاب

گزارش شده است که رحیق مختوم کتابی تخصصی در حوزه‌ مباحث هستی‌شناسی از منظر حکمت متعالیه است که به‌طور مبسوط به تبیین و تحلیل مبانی و مسائل اسفار اربعه، شرح و تفسیر آرای ملاصدرا و نیز بررسی انتقادی دیدگاه‌های مخالف و نقدهای وارد بر فلسفه‌ ملاصدرا می‌پردازد. همچنین گفته شده است که این اثر، بازخوانی و تحلیل دیدگاه‌های اندیشمندان معاصر در حوزه فلسفه اسلامی، نقد و ردّ تفسیرهای ناصواب از مبانی حکمت متعالیه و تصحیح و تحقیق دقیق متن اسفار را در بر می‌گیرد.

چرایی نام‌گذاری کتاب به رحیق مختوم

جوادی آملی، عنوان رحیق مختوم را برای این اثر برگزیده است. واژه «رحیق مختوم» در قرآن به‌معنای شراب ناب و خالصی است که از هرگونه آلودگی و التقاط مصون مانده است. وی در مقدمه جلد نخست این کتاب اظهار می‌دارد که رحیق مختوم همچون شراب بهشتی، طالبان معارف الهی را با آموزه‌های ناب و اصیل سیراب خواهد ساخت.

اطلاعات نشر

جوادی آملی در سال ۱۳۶۸ش در حوزه علمیه قم سومین دوره شرح و تبیین کتاب اسفار اربعه ملاصدرا را آغاز کرد. این دوره، پس از پیاده‌سازی، تنظیم و تدوین مطالب و با همکاری حمید پارسانیا، به مفصل‌ترین شرح بر کتاب اسفار تبدیل شد و تا سال ۱۴۰۴ش، ۳۸ جلد از آن منتشر شده است.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: عبدالله جوادی آملی

عبدالله جوادی آملی در ۱۳۱۲ش در آمل به دنیا آمد. او از ۱۳۲۵ش، دروس مقدماتی حوزه را در آمل فراگرفت و در سال ۱۳۲۹ش برای ادامه تحصیل به تهران مهاجرت کرد. جوادی آملی در ۱۳۳۴ش به قم رفت و در زمینه‌های اصول، فقه، تفسیر، فلسفه و عرفان به تحصیل پرداخت.

در سال ۱۳۶۸ش، سومین دوره شرح و تدریس کتاب اسفار اربعه ملاصدرا را در حوزه علمیه قم آغاز کرد. این درس‌گفتارها پس از پیاده‌سازی و تنظیم توسط مؤسسه اسراء، با بازبینی و اصلاحات نهایی، به‌تدریج با عنوان مجموعه «رحیق مختوم» منتشر شد. این مجموعه را می‌توان تلفیقی از آثار بیانی و قلمی جوادی آملی در شرح حکمت متعالیه دانست.

محتوای کتاب

کتاب رحیق مختوم از نظر محتوایی به دو بخش اصلی تقسیم شده است:

• در بخشی از کتاب، به شرح و تبیین اندیشه‌های ملاصدرا پرداخته شده است؛ در این قسمت، مؤلف به تفسیر و توضیح نظریات صدرالمتألهین برای مخاطبان می‌پردازد.

• بخش دیگر کتاب که عمدتاً به اشارات پایانی فصل‌های اسفار مربوط می‌شود، شامل نقدهای موردی بر برخی از دیدگاه‌های ملاصدرا، مواجهه فکری با منتقدان آرای او، دفاع از مبانی فکری وی و نیز تفریع فروع بر پایه نظریه حکمت متعالیه است. این بخش از رحیق مختوم به‌دلیل عمق مباحث و پیچیدگی‌های فلسفی، از دشواری خاصی برخوردار است.

ساختار جلدهای این مجموعه به شرح زیر است:

• پنج جلد نخست کتاب به شرح جلد اول اسفار اختصاص دارد.
• جلدهای ششم تا دهم به شرح جلد دوم اسفار می‌پردازد.
• از جلد یازدهم تا بیستم، شرح جلد سوم اسفار ارائه شده است.
• و در نهایت، جلدهای سی‌ویکم تا سی‌وهشتم به شرح جلد هشتم اسفار اختصاص یافته‌اند.