دانشنامه آثار فقهی شیعه (کتاب)

دانشنامه آثار فقهی شیعه

اطلاعات کتاب
نویسنده	مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
موضوع	کتاب‌شناسی فقه شیعه
زبان	فارسی
تعداد جلد	یک جلد
اطلاعات نشر
ناشر	مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
محل نشر	قم
تاریخ نشر	۱۳۹۵ش

دانشنامه آثار فقهی شیعه کتابی علمی - تحلیلی در حوزه کتاب‌شناسی فقه شیعه که مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی آن را در سال ۱۳۹۵ش منتشر کرده است. این اثر که به زبان فارسی است و زیرنظر سید محمود هاشمی شاهرودی انتشار یافت، مجموعه‌ای از کتاب‌شناسی توصیفی و تحلیلیِ مهم‌ترین آثار فقهی شیعه از آغاز عصر غیبت تا قرن هفتم هجری است.

مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی

مقالهٔ اصلی: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی

مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) مؤسسه‌ای پژوهشی و آموزشی در زمینه فقه، اصول فقه و کلام در شهر قم است. این مؤسسه به‌دستور آیت‌الله خامنه‌ای و به‌دست سید محمود هاشمی شاهرودی در سال ۱۳۶۹ش تأسیس شد. حسن نظری شاهرودی، ریاست فعلی این مؤسسه را برعهده دارد.

هدف تألیف

دانشنامه آثار فقهی شیعه از مجموعه‌های فقهی است که هدف کلی آن، کتاب‌شناسی توصیفی، تشریحی، تحلیلی و انتقادی مهم‌ترین آثار فقهی شیعه از آغاز عصر غیبت تا قرن هفتم بوده و گزارشی علمی و تفصیلی از مهم‌ترین آثار فقهی شیعه ارائه داده است.

ساختار

دانش‌نامه آثار فقهی شیعه با چهار مقاله به‌عنوان مقدمه علمی، آغاز می‌شود و متن اصلی کتاب با معرفی ۳۲ اثر فقهی از مقاله فقه الرضا شروع شده و به مقاله اصباح الشیعه پایان می‌یابد. این دانش‌نامه، دارای ۵۴۰ منبع فارسی و عربی است.

کتاب‌های بررسی‌شده در دانش‌نامه

متن اصلی کتاب مشتمل بر ۳۲ مقاله است و هر یک از این مقالات، به نام یکی از آثار فقهی شیعه نام‌گذاری شده است. ترتیب مقالات بر اساس تاریخ حیات نویسندگان به این شرح است:

• فقه الرضا
• الکافی
• المقنع
• من لایحضره الفقیه
• الهدایة
• احکام النساء
• الاشراف فی عامة فرائض اهل الاسلام
• الاعلام بما اتفقت علیه الامامیة من الاحکام
• المقنعه
• الانتصار
• جمل العلم و العمل
• المسائل الناصریات
• الکافی فی الفقه
• المراسم العلویة
• الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار
• الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد
• تهذیب الاحکام
• الجمل و العقود فی العبادات
• الخلاف
• المبسوط فی فقه الامامیة
• النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی
• جواهر الفقه
• شرح جمل العلم و العمل
• المهذب
• المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف
• الوسیلة الی نیل الفضیلة
• فقه القرآن
• اشارة السبق الی معرفة الحق
• غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع
• متشابه القرآن و مختلفه
• السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی
• اصباح الشیعه بمصابیح الشریعة.

ویژگی‌ها

دانشنامه آثار فقهی شیعه، اولین دانش‌نامه علمی-تحلیلی در حوزه کتاب‌شناسی فقه شیعه است. در مقدمه کتاب، به ویژگی‌ها و امتیازات این دانش‌نامه پرداخته شده که به این شرح است:

• پرداختن به مهم‌ترین آثار در دسترس، نه همه آثار فقهی شیعه.
• ترتیب عناوین مقالات بر اساس تاریخ حیات نویسندگان، نه نظام الفبایی.
• مقالات علمی درباره کتاب‌شناسی فقه شیعه در مقدمه کتاب.
• اگر نویسنده‌ای دارای مقالات متعدد باشد؛ بر اساس الفبا تنظیم شده.
• شرح‌حال نویسنده کتاب فقهی در آغاز هر مدخل.
• پژوهش درباره نسخ خطی آثار فقهی.
• مباحث مربوط به هر کتاب بر اساس بهترین چاپ موجود.

چاپ

دانشنامه آثار فقهی شیعه در انتشارات مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی در سال ۱۳۹۵ش به چاپ رسیده است.

منابع

• دانشنامه آثار فقهی شیعه، سایت مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• دانشنامه آثار فقهی شیعه، قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، ۱۳۹۵ش.
• گریوانی، خلیل، همراه با دانشنامه آثار فقهی شیعه - فقه القرآن راوندی، فقه اهل بیت، سال پانزدهم، تابستان و پاییز ۱۳۸۸ش، شماره ۵۸ و ۵۹.
• «گزارش‌ها: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)»، مجله فرهنگ کوثر، شماره ۱۳، فروردین ۱۳۷۷ش.