ثقات امیرالمؤمنین
ثِقاتُ امیرالمؤمنین و یا ثقات عشره، ده نفر از افراد مورد اعتماد امام علی(ع) بودند، که امام آنان را برای شهادت‌دادن درباره درستی نامه‌اش دعوت کرد، تا اگر کسی در صدور نامه تردید کرد، پاسخ او را بدهند. نامه امام علی(ع) به شیعیان در شرایط پس از نبرد نهروان نوشته شده و مشتمل بر نقد سیره خلفای سه‌گانه پیش از ایشان بود. امام(ع) از عُبَیْداللهِ بن اَبی‌رافِع خواست نامه‌اش را در حضور این شاهدان برای مردم بخواند.
بنابر گزارش سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق) از محمد بن یعقوب کلینی (متوفای ۳۲۸ ق) در کتاب الرسائل، پس از بازگشت امام علی(ع) از نهروان، مردم نظر وی را دربارۀ خلفای پیشین پرسیدند. امام ناراحت شد و گفت این سؤال برای شما چه فایده‌ای دارد وقتی که مصر مورد اشغال قرار گرفته و معاویة بن ابی‌سفیان، ابْن خَدِيج و محمد بن ابی‌بکر را به شهادت رسانده است؟[۱] سپس کاتب خود عبیدالله بن ابی‌رافع را خواست و نامه‌ای برای پاسخ‌گویی به سؤالات آنان نوشت. امام در آن نامه به وضعیت نابسامان عرب جاهلی همچون زنده‌به‌گور کردن فرزندان، غارت اموال و پرستش بُت‌ها در قبل از اسلام اشاره نمود.[۲] امام علی(ع) در ادامه به مسائل خلاف و قضایای خلفای سه‌گانه و حوادث ناگوار تاریخ پس از درگذشت رسول خدا(ص) و بهانه‌جویی‌های بی‌اساس و کنار گذاشتن امام از صحنه سیاسی و خلافت پرداخت.[۳]
امام(ع) برای نگارش نامه از عُبَیْداللهِ بن اَبی‌رافِع خواست تا ده نفر از افراد مورد اعتماد امام را حاضر نماید. عبیدالله از امام(ع) خواست تا خودش آن ده نفر را مشخص کند و امام نام آنان را بیان نمود.[۴] بنابر گزارش سید بن طاووس، عبیدالله یازده نفر را دعوت نمود.[۵] پس از جمع‌شدن افراد، امام به او گفت این نامه را بگیرید و هر جمعه عبیدالله بن ابی‌رافع این نامه را برای مردم بخواند و شما شاهد باشید و اگر کسی فتنه و اعتراضی کرد، او را بر اساس کتاب خدا بین خودتان و او به انصاف دعوت کنید.[۶]
این ده نفر که ثقات عشره (ده‌گانه) نیز خوانده می‌شوند.[۷] عبارتند از:
- أَصْبَغ بْن نُبَاتَة
- عَامِر بْن وَاثِلَة کِنانی
- رَزِینَ بْنَ حُبَیْش أَسَدی در برخی از منابع نام وی زِرَّ بْن حُبَیْش أسَدی[۸] یا وَزَرُ بْن جَيْش[۹] ذکر شده است.
- جُوَیْرِیَة بْن مُسْهِر عَبْدی
- خِنْدَف بْن زُهَیْر أَسَدی مجلسی نام وی را خَنْدَق بْن زُهَيْر أَسَدی ذکر کرده است.[۱۰]
- حَارِثَة بن مُضَرِّب هَمْدانی. فیض کاشانی نام وی را حَارِثَة بْن مُصرِّف هَمْدانی معرفی کرد.[۱۱]
- حَارِث بْن عَبْدِالله أَعْوَر هَمْدانی
- مِصْبَاح النَّخَعی
- عَلْقَمَة بْنَ قَیْس
- کُمَیْل بن زِیَاد نَخَعی
- عُمَیْر بن زُرَارَه.[۱۲][یادداشت ۱]
پانویس
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۵.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶-۲۳۷.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶-۲۳۷؛ محدثی، فرهنگ غدیر، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶-۲۳۷.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶-۲۳۷.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، قم، معروف، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۰، ص۸.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۸۱.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۰، ص۸.
- ↑ فیض کاشانی، نوادر الأخبار، ۱۳۷۱ش، ص۱۹۳.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶.
یادداشت
- ↑ دربرخی از نسخه‌های کشف المحجه نام ۹ نفر آمده است ۱- إصبغ بن نباتة ۲- أبا الطفيل عامر بن وائلة الكناني ۳- رزين بن حبيش الاسدي ۴- جويرية بن مضرب الهمداني ۵- الحارث بن عبد الله الاعور الهمداني ۶- مصباح النخعي ۷- علقمة بن قيس ۸- كميل بن زياد ۹- عمير بن زرارة. سید بن طاووس، كشف المحجة لثمرة المهجة، ۱۳۷۰ق، ص۱۷۴.
منابع
- ابن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجة لثمرة المهجة، محقق و مصحح: محمد حسون، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش.
- فیض کاشانی، محمد محسن، نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین، محقق و مصحح: مهدی انصاری قمی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، محقق: محیالدین مامقانی و محمدرضا مامقانی، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۳۱ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، قم، معروف، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.