پرش به محتوا

روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۴: خط ۳۴:
او در نیمه قرن ششم وفات نمود. بدنش در صحن [[حمزه بن موسی بن جعفر]](ع) و در جوار حضرت [[عبدالعظیم حسنی]](ع) دفن شده است.
او در نیمه قرن ششم وفات نمود. بدنش در صحن [[حمزه بن موسی بن جعفر]](ع) و در جوار حضرت [[عبدالعظیم حسنی]](ع) دفن شده است.


== معرفی کتاب ==
== معرفی کلی==
این کتاب، اولین تفسیر کامل شیعی فارسی است که همه [[سوره]]‌های [[قرآن]] را در برمی‌گیرد. به نام کتاب، در خود تفسیر اشاره‌ای نشده و در کتب [[شیخ منتجب الدین رازی]] و [[ابن شهر آشوب]] با نام «روض الجنان و روح الجنان» آمده است.<ref>رازی، فهرست منتجب‌الدین، ۱۳۶۶ ش، ص۴.</ref> <ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ج ۱، ص۱۴.</ref> ابن شهر آشوب در کتاب دیگر خود از این کتاب با عنوان «روح الجنان» یاد می‌کند.<ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۷۵.</ref>
این کتاب، اولین تفسیر کامل شیعی فارسی است که همه [[سوره]]‌های [[قرآن]] را در برمی‌گیرد. به نام کتاب، در خود تفسیر اشاره‌ای نشده و در کتب [[شیخ منتجب الدین رازی]] و [[ابن شهر آشوب]] با نام «روض الجنان و روح الجنان» آمده است.<ref>رازی، فهرست منتجب‌الدین، ۱۳۶۶ ش، ص۴.</ref> <ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ج ۱، ص۱۴.</ref> ابن شهر آشوب در کتاب دیگر خود از این کتاب با عنوان «روح الجنان» یاد می‌کند.<ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۷۵.</ref>
 
{{تفسیر}}
== انگیزه تألیف ==
== انگیزه تألیف ==
بنا بر آنچه خود مؤلف در مقدمه تفسیر آورده است به پبشنهاد جماعتی از دوستان و بزرگان و اهل علم و تدین مبنی بر تألیف تفسیری مشتمل بر همه موارد، آن را اجابت کرده است. و زبان فارسی را انتخاب کرده، چون طالبان آن بیشتر و فواید آن عام‌تر بود.
بنا بر آنچه خود مؤلف در مقدمه تفسیر آورده است به پبشنهاد جماعتی از دوستان و بزرگان و اهل علم و تدین مبنی بر تألیف تفسیری مشتمل بر همه موارد، آن را اجابت کرده است. و زبان فارسی را انتخاب کرده، چون طالبان آن بیشتر و فواید آن عام‌تر بود.


{{تفسیر}}
== سبک نگارش و تنظیم ==
== سبک نگارش و تنظیم تفسیر ==
مؤلف، پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه و بحثی در معنای تفسیر و [[تأویل]]، به تفسیر آیات سوره‌ها به ترتیب از [[سوره حمد]] تا [[سوره ناس|ناس]] پرداخته و لفظ به لفظ آن را ترجمه کرده است.
مؤلف، پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه و بحثی در معنای تفسیر و [[تأویل]]، به تفسیر آیات سوره‌ها به ترتیب از [[سوره حمد]] تا [[سوره ناس|ناس]] پرداخته و لفظ به لفظ آن را ترجمه کرده است.


سپس به شرح لغات و ابعاد مختلف ادبی، روایی، تاریخی، [[فقه|فقهی]]، کلامی و اخلاقی آیات پرداخته و از اقوال مفسرین، [[صحابه]] و [[تابعان]] هم بدون هیچ اظهار نظری نقل می‌کند.
سپس به شرح لغات و ابعاد مختلف ادبی، روایی، تاریخی، [[فقه|فقهی]]، کلامی و اخلاقی آیات پرداخته و از اقوال مفسرین، [[صحابه]] و [[تابعان]] هم بدون هیچ اظهار نظری نقل می‌کند.


با توجه به رویکرد عقلی و نقلی مفسر در آیات، تفسیر وی در زمره [[تفسیر اجتهادی]] به شمار می‌آید.<ref>نرم افزار ابوالفتوح رازی.</ref>
با توجه به رویکرد عقلی و نقلی مفسر در آیات، تفسیر وی در زمره [[تفسیر اجتهادی]] به شمار می‌آید.<ref>مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم‌افزار ابوالفتوح رازی.</ref>
=== تعداد جلدها ===
تفسیر ابوالفتوح بر اساس تقسیم‌بندی مؤلف و تصریح برخی مانند [[منتجب الدین رازی]]<ref>رازی، فهرست منتجب‌الدین، ۱۳۶۶ش، ص۴۵.</ref> و [[عبدالجلیل قزوینی]]<ref>قزوینی، نقض، ص۲۱۲.</ref> و اتفاق همه دست‌نویس‌ها، بیست جلد بوده که در چاپ‌های اول تا سوم، این تقسیم‌بندی مراعات نشده است.


== امتیازات و ویژگی‌های تفسیر ==
== امتیازات و ویژگی‌ها ==
تفسیر روض الجنان و مؤلف آن در بیان بسیاری از عالمان و دانشمندان [[شیعه]] ستایش شده و با تعابیر عظیم از وی یاد کرد‌اند.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ ش، ص۴۸۹.</ref> <ref>مدرس، روضات الجنات، ج ۲، ص۳۱۴.</ref> <ref>نوری، خاتمه مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵ ق، ج ۳، ص۷۲.</ref> <ref>امین، اعیان الشیعه، ج ۶، ص۱۲۵.</ref> برخی از محققان، ویژگی‌های دیگری برای تفسیر ابوالفتوح رازی بیان کرده‌اند.
تفسیر روض الجنان و مؤلف آن، در بیان بسیاری از عالمان و دانشمندان [[شیعه]] ستایش شده و با تعابیر والایی از وی یاد کرد‌ه‌اند.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ص۴۸۹.</ref> <ref>مدرس، روضات الجنات، ج ۲، ص۳۱۴.</ref> <ref>نوری، خاتمه مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵ ق، ج ۳، ص۷۲.</ref> <ref>امین، اعیان الشیعه، ج ۶، ص۱۲۵.</ref> برخی از محققان، ویژگی‌های دیگری برای تفسیر ابوالفتوح رازی بیان کرده‌اند.
* توجه به تناسب واژه‌ها برای فهم بهتر آیات.
* توجه به تناسب واژه‌ها برای فهم بهتر آیات.
* تبیین جایگاه [[اهل بیت]](ع) خصوصا [[امام علی]](ع) از زبان مخالفان.
* تبیین جایگاه [[اهل بیت]](ع) خصوصا [[امام علی]](ع) از زبان مخالفان.
* بهره گیری از اشعار فارسی در توضیح آیات قرآنی.
* بهره‌گیری از اشعار فارسی در توضیح آیات قرآنی.
* دفاع از مکتب کلامی و فقهی [[تشیع]] با دلایل عقلی و نقلی.<ref>عبدالکریم پاک‌نیا تبریزی، آشنایی با منابع تفسیری شیعه، ۱۳۸۹ش.</ref>
* دفاع از مکتب کلامی و فقهی [[تشیع]] با دلایل عقلی و نقلی.<ref>پاک‌نیا، آشنایی با منابع تفسیری شیعه، ۱۳۸۹ش.</ref>
 
== نسخه‌های تفسیر ==
تاکنون ۵۳ نسخه ناقص و کامل از این تفسیر در کتاب‌خانه‌های [[ایران]] و دیگر کشورها شناسایی شده است.<ref>روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقرآن، ج۱، مقدمه یاحقی و ناصح، ص۷۶ـ۸۱.</ref>
 
== مجلدات تفسیر ==
تفسیر ابوالفتوح بر اساس تقسیم‌بندی مؤلف و تصریح برخی مانند [[منتجب الدین رازی]]<ref>رازی، فهرست منتجب‌الدین، ۱۳۶۶ ش، ص۴۵.</ref> و [[عبدالجلیل قزوینی]]<ref>قزوینی، نقض، ص۲۱۲.</ref> و اتفاق همه دست‌نویس‌ها، بیست جلد بوده که در چاپ‌های اول تا سوم، این تقسیم‌بندی مراعات نشده است.


== چاپ‌های تفسیر ==
== نسخه‌ها ==
# چاپ پنج جلدی با کوشش چند تن از فضلا از جمله ملک الشعرا صبوری در ۱۳۰۷ و ۱۳۰۹ که دو مجلد آن در ۱۳۲۳ به فرمان [[مظفرالدین شاه]] و سه جلد باقی مانده در ۱۳۱۳ـ ۱۳۱۵ش به دستور [[علی اصغر حکمت]] -وزیر معارف وقت- به چاپ رسید.
تاکنون ۵۳ نسخه ناقص و کامل از این تفسیر در کتاب‌خانه‌های [[ایران]] و دیگر کشورها شناسایی شده است.<ref>روض‌الجنان، ج۱، مقدمه یاحقی و ناصح، ص۷۶ـ۸۱.</ref>
=== چاپ‌ها ===
# چاپ پنج جلدی با کوشش چند تن از فضلا از جمله ملک الشعرا صبوری در ۱۳۰۷ و ۱۳۰۹ش که دو مجلد آن در ۱۳۲۳ش به فرمان [[مظفرالدین شاه]] و سه جلد باقی مانده در ۱۳۱۳ـ ۱۳۱۵ش به دستور [[علی اصغر حکمت]] -وزیر معارف وقت- به چاپ رسید.
# چاپ ده جلدی در ۱۳۲۰ش با تصحیح و حواشی [[مهدی الهی قمشه ای|مهدی الهی قمشه‌ای]].
# چاپ ده جلدی در ۱۳۲۰ش با تصحیح و حواشی [[مهدی الهی قمشه ای|مهدی الهی قمشه‌ای]].
# چاپ سیزده جلدی در ۱۳۸۲ با تصحیح و حواشی میرزا [[ابوالحسن شعرانی]] با نام روح الجَنان و روح الجِنان.
# چاپ سیزده جلدی در ۱۳۸۲ با تصحیح و حواشی میرزا [[ابوالحسن شعرانی]] با نام روح الجَنان و روح الجِنان.
# چاپ بیست جلدی با تصحیح و مقابله با ۳۸ نسخۀ کهن و ذکر نسخه بدل‌ها و با مقدمه‌ای مبسوط به کوشش و تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۶ش از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی [[آستان قدس رضوی]].
# چاپ بیست جلدی با تصحیح و مقابله با ۳۸ نسخۀ کهن و ذکر نسخه بدل‌ها و با مقدمه‌ای مبسوط به کوشش و تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۶ش از سوی [[بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی]].
 
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
*[[حسین بن علی ابوالفتوح رازی]]
*[[حسین بن علی ابوالفتوح رازی]]
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|2}}
== منابع ==
== منابع ==
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* رازی، منتجب الدین، فهرست منتجب الدین، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۳۶۶ ش.
* رازی، منتجب الدین، فهرست منتجب الدین، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۳۶۶ ش.
* مازندرانی، ابن شهرآشوب، [[مناقب آل ابی طالب|مناقب آل أبی طالب]]، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶ ق.
* مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶ ق.
* [[ابن شهر آشوب|مازندرانی]]، ابن شهرآشوب، معالم العلماء، قم.
* مازندرانی ابن شهرآشوب، معالم العلماء، قم.
* شوشتری، نورالله، مجالس المومنین، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۷ ش.
* شوشتری، نورالله، مجالس المومنین، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۷ ش.
* [[سید محمدباقر خوانساری|خوانساری]]، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان.
* خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان.
* نوری، میرزا حسین، خاتمة المستدرک، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ ق.
* نوری، میرزا حسین، خاتمة المستدرک، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ ق.
* پاک نیا تبریزی ، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، نشریه مبلغان، اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۲۸.
* پاک‌نیا تبریزی ، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، نشریه مبلغان، اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۲۸.
* [[سید محسن امین|امین عاملی]]، سیدمحسن، [[اعیان الشیعه|أعیان الشیعة]]، بیروت، دارالتعارف.
* [امین عاملی، سیدمحسن، [[اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف.
* رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
* رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
* قزوینی رازی، عبدالجلیل، النقض.
* قزوینی رازی، عبدالجلیل، النقض.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵

ویرایش