دعای پانزدهم صحیفه سجادیه
 نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ احمد نیریزی، کتابت در سال ۱۱۴۵ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | دُعَائِهِ إِذَا مَرِضَ أَوْ نَزَلَ بِهِ كَرْبٌ أَوْ بَلِيِّةٌ |
| موضوع | دعا هنگام پيش آمدن بيمارى‌ها، ناراحتى‌ها و گرفتارى‌ها، آثار اخروی بیماری |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| راوی | متوکل بن هارون |
| منابع شیعی | صحیفه سجادیه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
دعای پانزدهم صحیفه سجادیه از دعا‌های مأثور از امام سجاد(ع) که هنگام مبتلا شدن به بیماری یا بروز ناراحتی و گرفتاری می‌خواند. حضرت سجاد(ع) در این دعا، خداوند را به دلیل نعمت سلامتی یا به‌هنگام بیماری شکر می‌کند و به آثار اخروی بیماری از جمله پاک شدن گناه اشاره دارد. وی همچنین بیماری را هشداری برای توبه و اعتماد بر خدا را کلید همه درهای بسته می‌داند.
دعای پانزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.
| نیایش |
|
آموزه‌ها
موضوع اصلی دعای پانزدهم صحیفه سجادیه، دعا هنگام پيش آمدن بيمارى‌ها، ناراحتى‌ها و گرفتارى‌ها است؛ البته بیشتر توجه امام سجاد(ع) در این دعا به آثار اخروى و معنوى بيمارى، بلا و مصيبت است.[۱] آموزه‌های دعای پانزدهم که در هفت فراز[۲] از امام سجاد(ع) صادر شده به شرح ذیل است:
- شکر خدا هم بر تندرستی و هم برای بیماری (هم‌سان دیدن سلامتی و بیماری در شکرگزاری)
- عظمت نعمت سلامتی و پسندیده بودن تحمل بیماری
- شکر بر نیرو و نشاط در عبادت (استفاده از نعمت عافيت در جلب خشنودى خدا)
- بیماری عامل تخفیف گناهان و مانع پیدایش غفلت است.
- پاک شدن آثار گناه با توبه و بیماری
- توجه به آثار وبرکات بیماری
- بیماری هشداری برای توبه
- دریافت پاداش در مقابل تحمل بیماری و ثبت آن توسط رقیب و عتید
- پاداش‌های الهی دربیماری بر اساس فضل و احسان اوست. [۳]
- قدرشناسی نعمت سلامتی به هنگام بیماری
- در خواست محبوب شدن مقدرات الهی و آسان شدن گرفتاری ها [۴]
- اعتماد بر خدا، كليد همه‌ى درهاى بسته
- نعمت‌های خدا بدون منت است.[۵]
شرح‌ها
دعای پانزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان،[۶] شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی[۷] و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری[۸] به زبان فارسی شرح شده است.
دعای پانزدهم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب‌هایی مانند ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی،[۹] فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۱۰] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۱۱] و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل الله[۱۲] به زبان عربی شرح شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی[۱۳] و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری[۱۴] توضیح داده شده است.
متن و ترجمه
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا مَرِضَ أَوْ نَزَلَ بِهِ كَرْبٌ أَوْ بَلِيِّةٌ
اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِيهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِي ، وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا أَحْدَثْتَ بِي مِنْ عِلَّةٍ فِي جَسَدِي
فَمَا أَدْرِي ، يَا إِلَهِي ، أَيُّ الْحَالَيْنِ أَحَقُّ بِالشُّكْرِ لَكَ ، وَ أَيُّ الْوَقْتَيْنِ أَوْلَى بِالْحَمْدِ لَكَ
أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِي هَنَّأْتَنِي فِيهَا طَيِّبَاتِ رِزْقِكَ ، وَ نَشَّطْتَنِي بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِكَ وَ فَضْلِكَ ، وَ قَوَّيْتَنِي مَعَهَا عَلَى مَا وَفَّقْتَنِي لَهُ مِنْ طَاعَتِكَ
أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِي مَحَّصْتَنِي بِهَا ، وَ النِّعَمِ الَّتِي أَتْحَفْتَنِي بِهَا ، تَخْفِيفاً لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَيَّ ظَهْرِي مِنَ الْخَطِيئَاتِ ، وَ تَطْهِيراً لِمَا انْغَمَسْتُ فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ ، وَ تَنْبِيهاً لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ ، وَ تَذْكِيراً لِمحْوِ الْحَوْبَةِ بِقَدِيمِ النِّعْمَةِ
وَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ مَا كَتَبَ لِيَ الْكَاتِبَانِ مِنْ زَكِيِّ الْأَعْمَالِ ، مَا لَا قَلْبٌ فَكَّرَ فِيهِ ، وَ لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ ، وَ لَا جَارِحَةٌ تَكَلَّفَتْهُ ، بَلْ إِفْضَالًا مِنْكَ عَلَيَّ ، وَ إِحْسَاناً مِنْ صَنِيعِكَ إِلَيَّ .
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ حَبِّبْ إِلَيَّ مَا رَضِيتَ لِي ، وَ يَسِّرْ لِي مَا أَحْلَلْتَ بِي ، وَ طَهِّرْنِي مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ ، وَ امْحُ عَنِّي شَرَّ مَا قَدَّمْتُ ، وَ أَوْجِدْنِي حَلَاوَةَ الْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي بَرْدَ السَّلَامَةِ ، وَ اجْعَلْ مَخْرَجِي عَنْ عِلَّتِي إِلَي عَفْوِكَ ، وَ مُتَحَوَّلِي عَنْ صَرْعَتِي إِلَى تَجَاوُزِكَ ، وَ خَلَاصِي مِنْ كَرْبِي إِلَى رَوْحِكَ ، و سَلَامَتِي مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَى فَرَجِكَ
إِنَّكَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ ، الْمُتَطَوِّلُ بِالِامْتِنَانِ ، الْوَهَّابُ الْكَرِيمُ ، ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ .
دعای آن حضرت در هنگامی که بیمار می‌شد یا اندوه و حزن و یا بلایی بر او فرود می‌آمد
خدایا! تو را سپاس بر تندرستی بدنم که پیوسته از آن برخوردار بودم و تو را سپاس بر بیماری و مرضی که در جسمم پدید آوردی.
ای خدای من! کدام یک از این دو حال، برای سپاس‌گزاری به درگاهت سزاوارتر و کدام یک از این دو وقت، برای سپاس و ثنا به پیشگاهت شایسته‌تر است؟
آیا زمان سلامت که روزی‌های پاکیزه‌ات را در آن برایم گوارا فرمودی و به سبب آن برای به دست آوردن خشنودی و احسانت به من نشاط دادی؛ و مرا همراه آن، بر آنچه که از اطاعتت توفیق دادی، نیرو بخشیدی؟
یا هنگام بیماری که مرا به وسیلۀ آن از ناخالصی‌ها خالص ساختی و نعمت‌هایی که به من هدیه دادی، برای سبک کردن گناهانی که پشتم را گران و سنگین کرده و پاک کردن زشتی‌هایی که در آن فرو رفته‌ام و آگاهی دادن برای این که توبه را فراگیرم و به یادآوردن نعمت‌های قدیم، برای محو کردن گناهان بزرگ از پرونده‌ام؟
و در اثنای آن بیماری، از جمله تحفه‌هایی که به من عنایت کردی این است که فرشتگان نویسنده بر عهده من اعمال پاکیزه‌ای نوشتند؛ اعمالی که نه دلی در آن فکر کرده و نه زبانی به آن گویا شده و نه عضوی در انجامش رنج برده؛ بلکه بخششی از جانب تو بر من و احسانی از ساختۀ تو به سوی من بود.
خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و آنچه را برایم پسندیده‌ای محبوب من ساز و آنچه را بر من وارد کرده‌ای آسان کن و از آلودگی اعمال زشتی که در گذشته انجام داده‌ام پاکم فرما و شرّ آنچه که پیش از این مرتکب شده‌ام، از صفحۀ وجودم محو کن؛ و از شیرینی عافیت کامیابم ساز و گوارایی تندرستی را به من بچشان؛ و راه بیرون رفتن از بیماری‌ام را به سوی بخشش و عفوت و جابه‌جا شدنم را از بستر بیماری به جانب گذشتت و نجاتم را از اندوهم به عرصۀ رحمتت و تندرستی‌ام را از این دشواری به دایرۀ گشایشت، قرار ده.
همانا تو نیک رفتار به احسان و عطاکنندۀ به نعمتی، بسیار بخشنده و بزرگواری؛ دارای جلال و اکرامی.
پانویس
- ↑ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۴.
- ↑ ترجمه و شرح دعای پانزدهم صحیفه سجادیه، سایت عرفان.
- ↑ متن دعا
- ↑ متن دعا
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۲۹۵-۳۶۳؛ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۵۷-۷۴.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۲۹۵-۳۶۳.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۵۷-۷۴.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۴.
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۳، ص۷۵-۱۰۰.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۲۰۳-۲۰۸.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۱۸۳-۱۹۲.
- ↑ فضل الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۵۱-۳۶۰.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۳۹-۴۱.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۹۴-۹۵.
منابع
- انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
- مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پیوند به بیرون