واجب عینی

واجب عینی گونه‌ای از واجبات دینی که انجام آن از شخص مُکَلَّف خواسته‌ شده است و صرف انجام آن از هر شخصی کافی نیست. نماز، روزه، خُمس و اکثر عبادات جزو واجبات عینی هستند. واجب عینی در مقابل واجب کفایی قرار دارد.

معنای اصطلاحی

واجب عینی گونه‌ای از احکام الزامی شرعی است که مخاطب آن شخص مکلف است و بر هر مکلفی به صورت مستقل واجب است. فرد مکلف نمی‌تواند به امید انجام آن واجب از سوی دیگران، تکلیف خود را رها کند. نماز، روزه، حج، خمس، زکات و بسیاری دیگر از عبادات جزو واجبات عینی هستند

واجب عینی در مقابل واجب کفایی قرار دارد که مخاطب آن شخص خاصی نیست. و از نظر شارع هر کسی که آن را انجام دهد کافی است. بنابر این با انجام عمل توسط برخی مکلفین، وجوب از دیگران برداشته می شود، مانند جهاد و دفن میت. واجبات کفایی مربوط به مصالح عمومی جامعه است و انجام خود آن عمل اهمیت دارد، بر خلاف واجبات عینی که انجام عمل از فرد خاص مهم است.

تشخیص واجب عینی و کفایی

عالمان اصول فقه معتقدند در اوامر الاهی، مخاطبْ همه مکلفین هستند و با انجام عمل توسط برخی، وجوب از دیگران برداشته نمی‌شود. بر این اساس در مواردی که دلیلی نداریم امر خداوند به گونه وجوب کفایی باشد، آن واجب «عینی» خواهد بود.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• موسوعه مصطلحات اصول الفقه عند المسلمین، رفیق العجم، مکتبة لبنان ناشرون، بیروت، ۱۹۹۸م.
• فرهنگ‌نامه اصول فقه، گروهی از محققین، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ۱۳۹۰ش.