دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه

دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه

نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
موضوع	دعا هنگام رؤیت هلال
مأثور/غیرمأثور	مأثور
صادره از	امام سجاد(ع)
راوی	متوکل بن هارون
منابع شیعی	صحیفه سجادیه
تک‌نگاری‌ها	ام الحدیقة الهلالیه اثر شیخ بهایی در شرح دعا
زمان	ابتدای ماه قمری به هنگام رؤیت هلال
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) که هنگام رؤیت هلال آن را می‌خواند. امام سجاد(ع) در این دعا آفرینش ماه و حرکت آن را نشانه‌ای از تدبیر خدا می‌داند و به میمنت آغاز ماه جدید توبه، سلامتی، ایمن بودن از بدی‌ها و... را از خدا درخواست می‌کند.

دعای چهل و سوم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب‌های ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی و الحدیقه الهلالیه تألیف شیخ بهایی به زبان عربی شرح شده است.

آموزه‌ها

دعای چهل و سوم، از دعاهای صحیفه سجادیه که امام سجاد(ع) هنگام رؤیت هلال آن را می‌خواند. به‌گفته محمدحسین فضل‌الله در کتاب آفاق الروح نگاه کردن به همه جلوه‌های وجود در عالَم آفرینش، باعث کشف اسرار طبیعت و توجه انسان به موقعیت خود در عالم امکان می‌شود. همچنین به گفته ممدوحی کرمانشاهی امام سجاد(ع) از هر موقعیتی از جمله دیدن ماه برای دعا و قرب الهی استفاده می‌کند، چراکه برای تقرب به خدا استفاده از تک‌تک لحظه‌ها ضروری است.

آموزه‌های این دعا به شرح ذیل است:

• ماه آفریده‌ای فرمان‌بردار و تصرف‌کننده در فلک تدبیر
• هلال ماه نشانه‌ای از فرمانروایی خدا
• شگفتی تدبیر خدا در خلقت و حرکت ماه
• خدا تنها مدبر جهان هستی
• ماه از دلایل فرمانروایی پروردگار
• دعا برای بابرکت بودن هلال ماه
• دعا برای خوش‌طالع بودن هلال و ایمنی از بدی‌ها
• درخواست بودن از خشنودترین کسانی که ماه نو بر آنان طلوع کرده است.
• دعا برای توفیق توبه
• در خواست شکر نعمت در هر ماه نو
• بهره مندی از عافیت و مصونیت از زیان و بدی
• در خواست کامل شدن نعمت الهی در پرتو کامل شدن طاعت
• درخواست سلامت و تندرستی

شرح‌ها

دعای چهل و سوم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان، شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری به زبان فارسی شرح شده است.

دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی، فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه، ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله به زبان عربی شرح شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری توضیح داده شده است.

دعای چهل و سوم همچنین توسط شیخ بهایی در کتابی به نام الحدیقة الهلالیه به زبان عربی شرح شده است. شیخ بهایی ابتدا به معنای لغوی هلال و بحث استجابت دعا هنگام رؤیت هلال پرداخته و پس از آن متن دعا را توضیح داده است. تحقیقات نجومی این کتاب مورد استفاده دیگر شارحان صحیفه از جمله سید علی خان در ریاض السالکین قرار گرفته است. نکات ادبی، عرفانی، فقهی و حدیثی متعددی در این کتاب وجود دارد. کتاب الحدیقة الهلالیه توسط سید علی موسوی خراسانی تحقیق شده است.

متن و ترجمه دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا نَظَرَ إِلَى الْهِلَالِ

دعاى آن حضرت است هنگامى كه به هلال ماه نگاه مى‌‌كرد

(۱) أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ، الدَّائِبُ السَّرِيعُ، الْمُتَرَدِّدُ فِي مَنَازِلِ التَّقْدِيرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِي فَلَكِ التَّدْبِيرِ.

(۱) ای آفریدۀ فرمان‌بردار و تلاش‌گر شتابان و رفت و آمد کننده در منازل معیّن‌شده و تصرّف‌کنندۀ در فلک تدبیر؛

(۲) آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِكَ الظُّلَمَ، وَ أَوْضَحَ بِكَ الْبُهَمَ، وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ‏ سُلْطَانِهِ، وَ امْتَهَنَكَ بِالزِّيَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ، وَ الْإِنَارَةِ وَ الْكُسُوفِ، فِي كُلِّ ذَلِكَ أَنْتَ لَهُ مُطِيعٌ، وَ إِلَى إِرَادَتِهِ سَرِيعٌ

(۲) ایمان آوردم به کسی که به سبب تو، تاریکی‌ها را روشن کرد؛ آنچه را با حواس، به سختی می‌توان یافت، به وسیلۀ تو آشکار ساخت؛ و تو را دلیلی از دلایل فرمانروایی‌اش بر هستی و نشانه‌ای از نشانه‌های سلطنت و قدرتش قرار داد؛ و تو را به زیادی و کاهش یافتن و طلوع و غروب و تابندگی و گرفتگی، به خدمت گرفت. در تمام این حالات فرمان‌بردار اویی و به سوی خواسته‌اش شتابانی.

(۳) سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِي أَمْرِكَ! وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِي شَأْنِكَ! جَعَلَكَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ

(۳) چه شگفت است تدبیری که در برنامۀ تو به کار برده و چه دقیق است آنچه در شأن تو انجام داده؛ تو را کلید ماهی جدید، برای کاری جدید قرار داده.

(۴) فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبَّكَ، وَ خَالِقِي وَ خَالِقَكَ، وَ مُقَدِّرِي وَ مُقَدِّرَكَ، وَ مُصَوِّرِي وَ مُصَوِّرَكَ: أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَنْ يَجْعَلَكَ هِلَالَ بَرَكَةٍ لَا تَمْحَقُهَا الْأَيَّامُ، وَ طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ

(۴) از خداوند، پروردگارم و پروردگارت و آفریننده‌ام و آفریننده‌ات و حساب کننده‌ام وحساب کننده‌ات و صورتگرم و صورتگرت، درخواست می‌کنم که بر محمّد و آلش درود فرستد و تو را هلال بابرکتی قرار دهد که گذشت روزگاران آن برکت را از بین نبرد؛ و هلال پاکی که گناهان، آلوده‌اش نکند.

(۵) هِلَالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ، وَ سَلَامَةٍ مِنَ السَّيِّئَاتِ، هِلَالَ سَعْدٍ لَا نَحْسَ فِيهِ، وَ يُمْنٍ لَا نَكَدَ مَعَهُ، وَ يُسْرٍ لَا يُمَازِجُهُ عُسْرٌ، وَ خَيْرٍ لَا يَشُوبُهُ شَرٌّ، هِلَالَ أَمْنٍ وَ إِيمَانٍ وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلَامَةٍ وَ إِسْلَامٍ.

(۵) هلال ایمنی از بلاها و سلامتی از بدی‌ها، هلال خوش‌طالعی که نحسی در آن نباشد و با میمنتی که مشقّت گرد آن نگردد و آسایشی که دشواری با آن مخلوط نشود و خیری که آمیخته به شرّ نگردد، هلال امن و امان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام.

(۶) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ طَلَعَ عَلَيْهِ، وَ أَزْكَى مَنْ نَظَرَ إِلَيْهِ، وَ أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ، وَ وَفِّقْنَا فِيهِ لِلتَّوْبَةِ، وَ اعْصِمْنَا فِيهِ مِنَ الْحَوْبَةِ، وَ احْفَظْنَا فِيهِ مِنْ مُبَاشَرَةِ مَعْصِيَتِكَ

(۶) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از خشنودترین کسانی قرار ده که ماه نو بر آنان طلوع کرده و از پاکیزه‌ترین کسانی که به آن نگاه کرده و خوشبخت‌ترین کسانی که در آن به انجام هرگونه عبادت، از واجب و مستحب برخاسته‌اند؛ و ما را در این ماه به توبه موفّق کن و از گناه حفظ فرما و از دست زدن به معصیتت، نگاه دار.

(۷) وَ أَوْزِعْنَا فِيهِ شُكْرَ نِعْمَتِكَ، وَ أَلْبِسْنَا فِيهِ جُنَنَ الْعَافِيَةِ، وَ أَتْمِمْ عَلَيْنَا بِاسْتِكْمَالِ طَاعَتِكَ فِيهِ الْمِنَّةَ، إِنَّكَ الْمَنَّانُ الْحَمِيدُ، وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ.

(۷) و ما را در این ماه، به سپاسگزاری نعمتت برانگیز؛ و پوشش‌های سلامت و تندرستی را به ما بپوشان و به سبب تام و تمامِ بجا آوردن بندگی‌ات در این ماه، نعمتت را بر ما کامل کن. تو بسیار نعمت‌دهنده و ستوده‌ای و درود خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزه‌اش باد.

پیوند به بیرون

• متن و صوت دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه