محمد بن ابی‌سعید بن عقیل
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن ابی‌سعید بن عقیل |
| خویشاوندان | عقیل؛ مسلم بن عقیل؛ عبدالله بن عقیل؛ فاطمه دختر علی(ع) |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا؛ |
| علت وفات | شهادت در رکاب امام حسین (ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
محمد بن ابی‌سعید بن عقیل (شهادت روز عاشورا در سال ۶۱ هجری) از شهدای بنی‌هاشم در واقعه کربلا. وی پس از به شهادت رسیدن امام حسین(ع)، در هجوم سپاهیان دشمن به خیمه‌ها به شهادت رسید. نام او در زیارت الشهداء آمده است.
نسب
برخی از رجال نویسان و علمای شیعه او را «محمّد بن سعید»[۱] و برخی دیگر «محمّد بن ابی‌سعد»[۲] ذکر کرده‌اند؛ عده‌ای نیز ابی‌سعید را کنیه عبدالله بن عقیل دانسته و احتمال داده‌اند که محمّد بن ابی‌سعید، همان محمد بن عبدالله بن عقیل باشد.[۳]
در کتاب المجدی فی انساب الطالبیین، از پدرش با نام ابوسعید احول به عنوان یکی از شهدای کربلا یاد شده است.[۴] هرچند در برخی منابع، فاطمه دختر امام علی(ع) همسر محمد بن ابی‌سعید بن عقیل، معرفی شده که دختری به نام حمیده برای او به دنیا آورده است.[۵] موسوعه کربلا، فاطمه را مادر محمد بن ابی‌سعید دانسته و سن او را هنگام شهادت در کربلا هفت سال ذکر کرده است.[۶]
شهادت
نام محمد بن ابی‌سعید در برخی منابع به عنوان یکی از شهیدان کربلا آمده است. ابن سعد نام وی را در شمار کسانی که در واقعه کربلا به شهادت رسیدند، آورده است.[۷] بنا به گفته سماوی، پنج نفر از شهدای کربلا به سن بلوغ نرسيده بودند، يکی از آنان محمد بن ابیسعيد بوده است.[۸] همچنین در ابصار العین از حمید بن مسلم نقل شده که، پس از شهادت امام حسین (ع)، نوجوانی از خیمه‌ها بیرون آمد، نگران و وحشت‌زده به چپ و راست نگاه کرد. یکی از سپاهیان عمر سعد به او حمله کرد و با ضربتی، او را به شهادت رساند. از نام نوجوان و قاتلش پرسیدم؟ گفته شد او محمد بن ابی‌سعید و قاتلش لقیط بن ایاس جهنی است.[۹] این ماجرا در تاریخ طبری به نقل از هانی بن ثبیت گزارش شده که هانی بدون آن که نام نوجوان را ذکر کند خود را قاتل او معرفی کرده است.[۱۰]
در زیارت الشهدا (زیارت ناحیه غیرمشهور) با نام محمد بن ابی‌سعید بن عقیل بر او سلام داده شده و قاتلش لُقَیطِ بن ناشِر جُهَنی معرفی شده است.[۱۱][یادداشت ۱]
پانویس
- ↑ ابن داود حلی، رجال ابن داود، انتشارات دانشگاه تهران، ج۱، ص۱۷۲؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۵ق، ج۳، ص۲۵۴.
- ↑ سید ابن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۵ق، ج۳، ص۲۵۹.
- ↑ کاشانی، تذکرة الشهداء، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۵۴.
- ↑ علوی، المجدی فی انساب الطالبیین، ۱۳۸۰ش، ص۳۰۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۴۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۲، ص۹۴.
- ↑ بیضون، موسوعة کربلاء، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۵۲۹.
- ↑ ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۴ق، طبقه خامسه، ج۱، ص۴۷۷.
- ↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۲۲۴.
- ↑ سماوی، ابصارالعین، ۱۴۱۹ق، ص۹۱.
- ↑ طبری، تاريخ الامم و الملوک، بیروت، ج۵، ص۴۴۹.
- ↑ سید ابن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۷۶.
یادداشت
- ↑ السَّلامُ عَلی مُحَمَّد بن ابی‌سعید بن عَقیل وَلَعَنَ الله قاتِلَهُ لُقَیطِ بن ناشِر الجُهَنی.
منابع
- ابن داود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، بی‌تا.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، نجف، مطبعة الحیدریة، ۱۳۷۵ق.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری(طبقه خامسه(۱))، تحقیق محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری(ج۸)، تحقیق محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- بیضون، لبیب، موسوعة کربلا، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۲۷ق.
- سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین فی انصارالحسین علیه‌السلام، تحقیق محمدجعفر طبسی، قم، مرکز الدراسات الاسلامیة لحرث الثورة، ۱۴۱۹ق.
- سید ابن طاووس، علی بن موسی، الإقبال بالأعمال الحسنة، تصحیح جواد قيومى اصفهانى، قم، دفتر تبليغات اسلامى، ۱۳۷۶ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا.
- علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، قم، کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۸۰ش.
- کاشانی، حبیب‌الله، تذکرة الشهداء، مترجم سید علی جمال‌اشرف، قم، مدین، ۱۳۸۵ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.