سائب بن یزید کندی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| کنیه | ابویزید |
| زادروز | سال دوم یا سوم هجرت |
| محل زندگی | مدینه |
| نسب/قبیله | أسَدی• سُلَّمی• لَیثی• هُذَلی• أزْدی• کِندی |
| خویشاوندان | خواهرزادۀ نَمِر (نَمِر بن جبل) |
| درگذشت | از سال ۷۱ قمری تا دهه آخر قرن نخست هجری |
| مشخصات دینی | |
| دلیل شهرت | صحابه |
| دیگر فعالیت‌ها | صاحب فتوا• قضاوت• سرپرستی بازار مدینه• |
سائب بن یزید كِندی، از صحابه و صاحبان فتوا در مدینه. وی از پیامبر اکرم(ص) و برخی صحابه روایت کرده است. او در زمان عمر و عثمان، در مدینه مسولیت‌هایی چون قضاوت و سرپرستی بازار مدینه، را به عهده داشت.
سفر او به شام در دوران معاویه نشانگر، مناسبات او با خلافت اموی است. وی در اواخر قرن نخست هجری قمری درگذشت.
نسب
کنیه‌اش را ابویزید و نسبت او را أسَدی، سُلَّمی، لَیثی، هُذَلی و أزْدی ذکر کرده و برخی نیز او را از شمار قبیلۀ كِنانه دانسته‌اند[۱] اما متداول‌ترین نسبت وی، کِندی است.[۲]
وی به خواهرزادۀ نَمِر (نَمِر بن جبل) شهرت داشته است.[۳] مادرش، عُلَّیه، دختر شریح حضرمی بود.[۴] نیاکان او در دوران جاهلیت هم‌پیمان خاندان عبدالشمس بودند.[۵] پدرش، یزید بن سعید، نیز از صحابۀ پیامبر(ص) بوده است.[۶]
به نوشتۀ ابن حزم[۷]، اجداد سائب به بنی شیطان معروف بودند و پیامبر اکرم آنان را بنی عبدالله نامید.
ولادت و درگذشت
سائب بن یزید در سال دوم یا سال سوم هجرت به دنیا آمد.[۸] وی، به گفتۀ خودش، در سفر حجة الوداع ۷ سال داشته است.[۹]
دربارۀ تاریخ درگذشت سائب اختلاف وجود دارد؛ آن از سال ۷۱ قمری تا دهۀ آخر قرن اول قمری ذکر شده است.[۱۰]
ابن عساکر [۱۱] و ابن حجر[۱۲]، نقل یعقوب بن سفیان را دربارۀ قتل سائب در واقعۀ حره بازگو کرده و آن را نادرست دانسته‌اند.
دعای پیامبر
بنا بر روایتی از خود وی، خالۀ سائب او را در کودکی به حضور پیامبر (ص) برد تا برای بهبود بیماریش دعا کند. حضرت برایش دعا کرد و بر سرش دست کشید. سپس وضو گرفت و نماز خواند و سائب به ایشان اقتدا کرد و در همین حین، علامت نبوت را بین دو کتف پیامبر مشاهده کرد.[۱۳]
همچنین از وی نقل شده است که پیامبر (ص) در کودکی بر سر او دست کشید و از این رو، موی وسط سرش سیاه مانده بود.[۱۴]
دوران خلفا
سائب بن یزید، پس از صحابۀ صدر اول، یکی از صاحبان فتوا در مدینه بود.[۱۵] وی مورد توجه عمر بن خطاب بود، به گونه‌ای که در زمان عمر و پس از آن تا زمان عثمان، در مدینه منصب قضاوت را برعهده داشت.[۱۶]
عمر مدتی نیز وی را، به همراه عبدالله بن عتبه بن مسعود و سلیمان بن ابی خیثمة، به سرپرستی بازار مدینه گماشت.[۱۷]
ابن عساکر[۱۸] در چند خبر، به صورت مشخص، مسئولیت وی را در بازار مدینه، جمع آوری خراج ذکر کرده است.
سائب در زمان امارت معاویه در شام، به شام سفر کرد و ابن عساکر[۱۹] از او به عنوان یکی از کسانی که به شام آمده و با معاویه دیدار داشته، یاد کرده که نشان‌دهندۀ مناسبات او با خلافت اموی است.
راویان
سائب از پیامبر(ص) و کسانی چون حُوَیطب بن عبدالعُزَّی، رافع بن خَدیج، سعد بن أبی وَقّاص، عثمان بن عفّان و عمربن خطّاب حدیث نقل کرده است و از وی کسانی چون ابن شهاب زُهری، اسماعیل بن عبیدالله بن أبی مهاجر پسرش عبدالله بن سائب روایت کرده‌اند.[۲۰]
در صحت برخی روایات سائب، به سبب سن کم او در روزگار پیامبر[۲۱]، تردید وجود دارد، از جمله این روایت که پیامبر در جنگ احد دو زره بر تن داشت،[۲۲] زیرا جنگ احد در شوال سال سوم هجری رخ داده و سائب نیز در همین سال متولد شده است.
پانویس
- ↑ ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۵۷۶؛ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۰۶، ۱۱۱؛ مزی، ج۱۰، ص۱۹۳. برای سلسله نسب کامل وی، نک: ابن عساکر، ج۲۰، ص۱۰۶
- ↑ نک: ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۰۹، ۱۲۱
- ↑ ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۵۷۶؛ ابن حجر، ج۳، ص۲۶ـ۲۷
- ↑ مزی، ج۱۰، ص۱۹۴
- ↑ ابن عساکر، ج۲۰، ص۱۰۹، ۱۱۲
- ↑ مزی، ج۱۰، ص۱۹۴؛ ابن‌حجر، ج۳، ص۲۷
- ↑ ابن حزم، ص۴۲۸
- ↑ نک:ابن عبدالبر، ج۲، ص۵۷۶ـ۵۷۷؛ ابن عساکر،ج۲۰، ص۱۰۹، ۱۱۲
- ↑ ابن عبدالبر، ج۲، ص۵۷۷؛ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۱، ۱۱۴؛ قس ابن عساکر، ج۲۰، ص۱۱۲ که سن وی را در این هنگام ،به نقلی، ۱۰ سال ذکر کرده، که در این صورت او در سال سوم هجری به دنیا آمده است.
- ↑ نک: ابن عبدالبر، ج۲، ص ۵۷۷؛ ابن عساکر، ج۲۰، ص۱۱۲، ۱۱۹ـ۱۲۲
- ↑ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۹
- ↑ ابن حجر، ج۳، ص۲۸
- ↑ بخاری، ج۱، ص۵۵ـ۵۶، ج۷، ص۹ـ۱۰؛ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۵۷۷
- ↑ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۵-۱۱۶
- ↑ ابن سعد، ج۲، ص۳۸۳؛ یعقوبی، ج۲، ص۲۴۰
- ↑ نک: مسعودی، ص۲۹۰؛ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۸
- ↑ ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۵۷۶؛ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۷
- ↑ ابن‌عساکر، ج۲۰، ص۱۱۷
- ↑ ابن عساکر، ج۲۰، ص۱۰۷
- ↑ برای فهرست کاملی از مشایخ و راویان او، نک: مزی، ج۱۰، ص۱۹۴-۱۹۵
- ↑ نک: خطیب بغدادی، ص۷۲-۷۶
- ↑ ابن‌سعد، ج۲، ص۴۶
منابع
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، چاپ علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایة، چاپ أحمد عمر هاشم، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، جمهرة أنساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۹۱ق.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
- ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس (اختصارات).
- مسعودی، التنبیه والاشراف (چاپ اختصارات).
- یعقوبی، تاریخ یعقوبی (چاپ اختصارات).
- مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۲۲ق/۲۰۰۲م.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره، بی‌تا.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام