دعای پانزدهم صحیفه سجادیه

دعای پانزدهم صحیفه سجادیه از دعا‌های مأثور از امام سجاد(ع) که هنگام مبتلا شدن به بیماری یا بروز ناراحتی و گرفتاری می‌خواند. حضرت سجاد(ع) در این دعا، خداوند را به دلیل نعمت سلامتی یا به‌هنگام بیماری شکر می‌کند و به آثار اخروی بیماری از جمله پاک شدن گناه اشاره دارد. وی همچنین بیماری را هشداری برای توبه و اعتماد بر خدا را کلید همه درهای بسته می‌داند.

دعای پانزدهم صحیفه سجادیه

نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ احمد نیریزی، کتابت در سال ۱۱۴۵ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
نام‌های دیگر	دُعَائِهِ إِذَا مَرِضَ أَوْ نَزَلَ بِهِ كَرْبٌ أَوْ بَلِيِّةٌ
موضوع	دعا هنگام پيش آمدن بيمارى‌ها، ناراحتى‌ها و گرفتارى‌ها، آثار اخروی بیماری
مأثور/غیرمأثور	مأثور
صادره از	امام سجاد(ع)
راوی	متوکل بن هارون
منابع شیعی	صحیفه سجادیه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

دعای پانزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.

آموزه‌ها

موضوع اصلی دعای پانزدهم صحیفه سجادیه، دعا هنگام پيش آمدن بيمارى‌ها، ناراحتى‌ها و گرفتارى‌ها است؛ البته بیشتر توجه امام سجاد(ع) در این دعا به آثار اخروى و معنوى بيمارى، بلا و مصيبت است. آموزه‌های دعای پانزدهم که در هفت فراز از امام سجاد(ع) صادر شده به شرح ذیل است:

• شکر خدا هم بر تندرستی و هم برای بیماری (هم‌سان دیدن سلامتی و بیماری در شکرگزاری)
• عظمت نعمت سلامتی و پسندیده بودن تحمل بیماری
• شکر بر نیرو و نشاط در عبادت (استفاده از نعمت عافيت در جلب خشنودى خدا)
• بیماری عامل تخفیف گناهان و مانع پیدایش غفلت است.
• پاک شدن آثار گناه با توبه و بیماری

• توجه به آثار وبرکات بیماری
• بیماری هشداری برای توبه
• دریافت پاداش در مقابل تحمل بیماری و ثبت آن توسط رقیب و عتید
• پاداش‌های الهی دربیماری بر اساس فضل و احسان اوست.
• قدرشناسی نعمت سلامتی به هنگام بیماری
• در خواست محبوب شدن مقدرات الهی و آسان شدن گرفتاری ها
• اعتماد بر خدا، كليد همه‌ى درهاى بسته‌
• نعمت‌های خدا بدون منت است.

شرح‌ها

دعای پانزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان، شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری به زبان فارسی شرح شده است.

دعای پانزدهم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب‌هایی مانند ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی، فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه، ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل الله به زبان عربی شرح شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری توضیح داده شده است.

متن و ترجمه

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا مَرِضَ أَوْ نَزَلَ بِهِ كَرْبٌ أَوْ بَلِيِّةٌ

دعای آن حضرت در هنگامی که بیمار می‌شد یا اندوه و حزن و یا بلایی بر او فرود می‌آمد

اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِيهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِي ، وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا أَحْدَثْتَ بِي مِنْ عِلَّةٍ فِي جَسَدِي

خدایا! تو را سپاس بر تندرستی بدنم که پیوسته از آن برخوردار بودم و تو را سپاس بر بیماری و مرضی که در جسمم پدید آوردی.

فَمَا أَدْرِي ، يَا إِلَهِي ، أَيُّ الْحَالَيْنِ أَحَقُّ بِالشُّكْرِ لَكَ ، وَ أَيُّ الْوَقْتَيْنِ أَوْلَى بِالْحَمْدِ لَكَ

ای خدای من! کدام یک از این دو حال، برای سپاس‌گزاری به درگاهت سزاوارتر و کدام یک از این دو وقت، برای سپاس و ثنا به پیشگاهت شایسته‌تر است؟

أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِي هَنَّأْتَنِي فِيهَا طَيِّبَاتِ رِزْقِكَ ، وَ نَشَّطْتَنِي بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِكَ وَ فَضْلِكَ ، وَ قَوَّيْتَنِي مَعَهَا عَلَى مَا وَفَّقْتَنِي لَهُ مِنْ طَاعَتِكَ

آیا زمان سلامت که روزی‌های پاکیزه‌ات را در آن برایم گوارا فرمودی و به سبب آن برای به دست آوردن خشنودی و احسانت به من نشاط دادی؛ و مرا همراه آن، بر آنچه که از اطاعتت توفیق دادی، نیرو بخشیدی؟

أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِي مَحَّصْتَنِي بِهَا ، وَ النِّعَمِ الَّتِي أَتْحَفْتَنِي بِهَا ، تَخْفِيفاً لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَيَّ ظَهْرِي مِنَ الْخَطِيئَاتِ ، وَ تَطْهِيراً لِمَا انْغَمَسْتُ فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ ، وَ تَنْبِيهاً لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ ، وَ تَذْكِيراً لِمحْوِ الْحَوْبَةِ بِقَدِيمِ النِّعْمَةِ

یا هنگام بیماری که مرا به وسیلۀ آن از ناخالصی‌ها خالص ساختی و نعمت‌هایی که به من هدیه دادی، برای سبک کردن گناهانی که پشتم را گران و سنگین کرده و پاک کردن زشتی‌هایی که در آن فرو رفته‌ام و آگاهی دادن برای این که توبه را فراگیرم و به یادآوردن نعمت‌های قدیم، برای محو کردن گناهان بزرگ از پرونده‌ام؟

وَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ مَا كَتَبَ لِيَ الْكَاتِبَانِ مِنْ زَكِيِّ الْأَعْمَالِ ، مَا لَا قَلْبٌ فَكَّرَ فِيهِ ، وَ لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ ، وَ لَا جَارِحَةٌ تَكَلَّفَتْهُ ، بَلْ إِفْضَالًا مِنْكَ عَلَيَّ ، وَ إِحْسَاناً مِنْ صَنِيعِكَ إِلَيَّ .

و در اثنای آن بیماری، از جمله تحفه‌هایی که به من عنایت کردی این است که فرشتگان نویسنده بر عهده من اعمال پاکیزه‌ای نوشتند؛ اعمالی که نه دلی در آن فکر کرده و نه زبانی به آن گویا شده و نه عضوی در انجامش رنج برده؛ بلکه بخششی از جانب تو بر من و احسانی از ساختۀ تو به سوی من بود.

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ حَبِّبْ إِلَيَّ مَا رَضِيتَ لِي ، وَ يَسِّرْ لِي مَا أَحْلَلْتَ بِي ، وَ طَهِّرْنِي مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ ، وَ امْحُ عَنِّي شَرَّ مَا قَدَّمْتُ ، وَ أَوْجِدْنِي حَلَاوَةَ الْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي بَرْدَ السَّلَامَةِ ، وَ اجْعَلْ مَخْرَجِي عَنْ عِلَّتِي إِلَي عَفْوِكَ ، وَ مُتَحَوَّلِي عَنْ صَرْعَتِي إِلَى تَجَاوُزِكَ ، وَ خَلَاصِي مِنْ كَرْبِي إِلَى رَوْحِكَ ، و سَلَامَتِي مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَى فَرَجِكَ

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و آنچه را برایم پسندیده‌ای محبوب من ساز و آنچه را بر من وارد کرده‌ای آسان کن و از آلودگی اعمال زشتی که در گذشته انجام داده‌ام پاکم فرما و شرّ آنچه که پیش از این مرتکب شده‌ام، از صفحۀ وجودم محو کن؛ و از شیرینی عافیت کامیابم ساز و گوارایی تندرستی را به من بچشان؛ و راه بیرون رفتن از بیماری‌ام را به سوی بخشش و عفوت و جابه‌جا شدنم را از بستر بیماری به جانب گذشتت و نجاتم را از اندوهم به عرصۀ رحمتت و تندرستی‌ام را از این دشواری به دایرۀ گشایشت، قرار ده.

إِنَّكَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ ، الْمُتَطَوِّلُ بِالِامْتِنَانِ ، الْوَهَّابُ الْكَرِيمُ ، ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ .

همانا تو نیک رفتار به احسان و عطاکنندۀ به نعمتی، بسیار بخشنده و بزرگواری؛ دارای جلال و اکرامی.

پیوند به بیرون

• متن و صوت دعای پانزدهم صحیفه سجادیه