آیه نجاست مشرکان
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه نجاست مشرکان |
| واقع در سوره | سوره توبه |
| شماره آیه | ۲۸ |
| جزء | ۱۰ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | نجاست مشرکان و منع ورود آنان به مسجدالحرام |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | فقهی |
آیهٔ نِجاست مُشرِکان، بیست و هشتمین آیه سوره توبه است که از ورود مشرکان به مسجد الحرام، به جهت نجاستشان، منع میکند.
برخی فقهای شیعه این آیه را دلیلی بر نجاست غیرمسلمانان میدانند، در حالی که دیگران معتقدند واژه نجس در اینجا بهمعنای پلیدی معنوی است، نه نجاست فقهی و نمیتوان از آن برای اثبات نجاست شرعی کفار استفاده کرد.
به گفته مفسران، این آیه در سال نهم هجری در مدینه نازل شد و توسط امام علی(ع) در ضمن آیات برائت به مشرکان ابلاغ گردید.
معرفی و متن آیه
آیه ۲۸ سوره توبه، از مؤمنان خواسته که از ورود مشرکان به مسجدالحرام، به خاطر نجاستشان، جلوگیری کنند.[۱]
بهگفته مفسران این آیه در سال نهم هجری در مدینه نازل شد[۲] و یکی از فرمانهایی است که امام علی(ع) مأموریت داشت بعد از مراسم حج، در ضمن ابلاغ آیات برائت برای مشرکان قرائت کند.[۳]
در برخی کتب فقهی این آیه را، آیه نجاست مشرکان خواندهاند[۴] و برای اثبات حکم نجاست کفار به آن استناد کردهاند.[۵]
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ حَكيمٌ
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، حقيقت اين است كه مشركان ناپاکاند. پس نبايد از سال آینده به مسجدالحرام نزدیک شوند و اگر [در اين قطع رابطه] از فقر بیمناکید، پس به زودى خدا- اگر بخواهد- شما را به فضل خويش بىنياز مىگرداند؛ كه خدا داناى حكيم است.[۶]
استناد به آیه برای نجاست کفار
آیه ۲۸ سوره توبه، مورد اختلاف فقها در استناد برای نجاست کفار است.[۷] اختلاف در تفسیر واژه «نجس» بین معنای لغوی (پلیدی اخلاقی) و فقهی (نجاست شرعی) به دو دیدگاه منجر شده است:[۸] برخی فقها این واژه را بهمعنای لغوی دانسته ازاینرو معتقدند برای اثبات نجاست فقهی کفار نمیتوان به آن استناد کرد.[۹] گروهی با استناد به قرینه منع ورود مشرکان به مسجدالحرام، این واژه را در معنای فقهی (نجاست شرعی) تفسیر کرده و آن را دلیلی بر نجاست ذاتی کفار میشمارند.[۱۰]
درباره مصداق مشرک نیز اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را مختص بتپرستان میدانند،[۱۱] عدهای اهل کتاب را نیز مشرک میشمارند،[۱۲] گروهی مانند شیخ انصاری معتقدند این حکم فقط مربوط به مشرکان زمان نزول آیه است.[۱۳]
فقیهان، با استناد به این آیه، ورود مشرکان به مسجدالحرام را حرام میدانند.[۱۴] البته در صورت اثبات نجاست شرعی مشرکان، ورود آنان به مساجد دیگر نیز جایز نیست.[۱۵]
نگرانی مسلمانان از قطع روابط تجاری با مشرکان
بهگفته مفسران، پس از ابلاغ حکم ممنوعیت حج برای مشرکان و منع ورود آنان به مسجد الحرام، مسلمانان نگران قطع روابط تجاری با مشرکان شدند؛ ازاینرو در ادامه آیه، خدا به مؤمنان وعده داده که با فضل خود، مسلمانان را بینیاز خواهد کرد.[۱۶]
پانویس
- ↑ سبزواری نجفی، ارشادالأذهان، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۹۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۲۱۸
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۲۱۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۴۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به بحرالعلوم، مصابیحالأحکام، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۳۴۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۴۲؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۲۳۵.
- ↑ سوره توبه، آیه ۲۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۴۲؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۲۳۵.
- ↑ نگاه کنید به همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴۶.
- ↑ خوئی، موسوعة الامام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۳۹-۴۰؛ حائری یزدی، شرح العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۴۹.
- ↑ فاضل جواد، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۰۱؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴۶.
- ↑ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۲۱.
- ↑ فاضل جواد، مسالک الافهام الی آیات القرآن، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۰۰؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۲۱؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۲۳۵.
- ↑ شیخ انصاری، کتاب الطهارة، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۰۱.
- ↑ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۱۸؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴۶.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۷؛ راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۵۸؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۱۸؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴۶.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۸-۳۹؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۲۱؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۲۲۹.
منابع
- بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی، مصابیح الاحکام، قم، میثم التمار، ۱۴۲۷ق.
- حائری یزدی، مرتضی، شرح العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۵ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام الخویی، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، قم، ۱۴۱۸ق.
- سبزواری نجفی، محمد بن حبیبالله، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.
- شیخ انصاری، مرتضی، کتاب الطهارة، قم، المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشيخ الأعظم الأنصاری، ۱۴۱۵ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران، المكتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.
- فاضل جواد، جواد بن سعید، مسالک الافهام الی آیات القرآن، تهران، انتشارات مرتضوی، ۱۳۶۵ش.
- فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- همدانی، آقارضا، مصباح الفقیه، قم، المؤسّسة الجعفریة لإحیاء التراث، ۱۴۲۲ق.