غسلهای مستحب
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
غسلهای مستحب، غسل‌هایی که از نظر فقهی واجب نیستند اما اثرات معنوی برای آنها شمرده شده است. این غسل‌ها در فقه اسلامی، طبق یک تقسیم‌بندی کلی بر سه نوعند: غسلهای مربوط به زمان خاص، غسلهای برای مکان خاص و غسلهای برای انجام برخی کارها.
برخی از غسلهای مستحبی با دلیل معتبر شرعی ثابت شده‌اند ولی برخی دیگر دلیل معتبری برای اثبات استحبابشان وجود ندارد و انجام آنها به قصد رجاء صحیح است.
طبق نظر فقها اگر چند غسل بر کسی مستحب باشد و به نیت همه یک غسل به جا آورد کافی است.
نسبت به این مسئله که غسل مستحب کافی از وضو است و می‌شود با آن نماز خواند، بین فقها اختلاف نظر وجود دارد.
اقسام غسلهای مستحب
طبق گفته سید محمدکاظم یزدی در کتب فقهی، غسلهای مستحبی زیادی ذکر شده است.[۱] بنابر نظر برخی فقها ، تعدادی از غسلهای مستحبی با دلیل معتبر شرعی ثابت شده‌اند ولی برخی دیگر دلیل معتبری ندارند و انجام آنها فقط به قصد رجاء صحیح است.[۲] غسلهای مستحب بر اساس تقسیم‌بندی فقها، شامل غسلهای زمانیه، مکانیه و فعلیه می‌شوند[۳] که در برخی مناسبت‌های زمانی یا به جهت ورود به مکانی خاص و یا انجام برخی کارها، غسل مستحب است.
غسلهای در زمان خاص
غسلهای مستحبی که به زمان‌های خاصی اختصاص دارد را تعداد زیادی شمرده‌اند[۴] که از جمله آنها:
- غسل جمعه[۵]
- غسل برخی شب‌های ماه رمضان[۶]
- غسل روز عید فطر و عید قربان[۷]
- غسل یوم التَروِیَة یا ۸ ذی‌الحجة[۸]
- غسل روز عرفه[۹]
- غسل برخی روزهای ماه رجب[۱۰]
- غسل روز غدیر[۱۱]
- غسل روز مباهله[۱۲]
- غسل روز دحو الارض[۱۳]
- غسل روز مبعث[۱۴]
- غسل نیمه شعبان[۱۵]
- غسل روز میلاد پیامبر(ص)[۱۶]
- غسل روز نوروز[۱۷]
طبق نظر فقها از جمله امام خمینی، با گذشت وقت مخصوص برای غسلهای زمانی، قضا کردن آنها در وقتی دیگر صحیح نیست.[۱۸]
غسلهای در مکان خاص
غسل‌هایی که برای داخل شدن در مکان خاصی مستحب هستند و انجام غسل باید قبل از ورود به این مکان‌ها باشد.[۱۹] از جمله این مکان‌ها:
غسلهای برای انجام عمل خاص
غسل‌هایی که برای انجام عمل خاصی مستحب هستند. از جمله این غسل‌ها:[۲۳]
- غسل احرام
- غسل طواف
- غسل وقوف در عرفات و مشعر
- غسل ذبح و نحر
- غسل حلق یا تراشیدن سر
- غسل رمی جمره
- غسل برای زیارت معصومین (ع) از دور یا نزدیک
- غسل برای دیدن معصومین (ع) در خواب
- غسل برای نماز حاجت بلکه برای طلب حاجت تنها
- غسل برای نماز استخاره بلکه برای استخاره تنها
- غسل برای اعمال معروف به ام‌داود
- غسل برای گرفتن تربت امام حسین (ع)
- غسل برای نماز استسقاء بلکه برای استسقاء تنها
- غسل توبه برای کفر یا ارتداد یا انجام گناه[۲۴]
- غسل برای شکایت به خداوند از ظلم ظالم
- غسل برای ایمنی یافتن از ظالم
- غسل برای مباهله با شخصی که ادعای باطل دارد
- غسل برای تحصیل نشاط برای عبادت یا نماز شب
- غسل برای نماز شکر
- غسل برای غسل دادن و کفن کردن میت[۲۵]
- غسل برای مباهله با دشمنان[۲۶]
علاوه بر غسلهای مستحب که اشاره شد تعداد زیادی نیز گفته شده که شمار آنها را تا صد غسل نیز نوشته‌اند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
- غسل زنى که براى غير شوهرش بوى خوش استعمال کرده است.[۲۷]
- غسل کُسوف. در صورتی که ماه‌گرفتگی یا خورشیدگرفتگی به‌صورت کامل اتفاق افتاده باشد و همچنین فرد عمداً نماز آیات را در وقت آن (یا عمداً تا یک سال) نخوانده باشد. علامه حلی، شیخ مفید، [۲۸] ابن براج [۲۹] و ابن‌ادریس حلی[۳۰] این غسل را مستحب دانسته‌اند.[۳۱]
احکام
در متون فقهی چند حکم برای غسلهای مستحب بیان شده است:
آیا با غسل مستحبی می‌شود نماز خواند؟
به فتوای برخی فقها مانند امام خمینی[۳۲] با غسلهای مستحب نمی‌شود نماز خواند و کارهایی که نیاز به وضو دارند را انجام داد. به فتوای آیت‌الله سیستانی،[۳۳] وحید خراسانی،[۳۴] و مکارم شیرازی[۳۵] با غسل‌هایی که استحباب آنها با دلیل معتبر شرعی ثابت است، می‌شود نماز خواند و هر کاری که نیاز به طهارت دارد را انجام داد. اما با غسل‌هایی که استحباب آنها ثابت نیست و به قصد رجاء آورده می‌شوند، نماز خواندن صحیح نیست.[۳۶]
کفایت یک غسل از چند غسل مستحب
طبق نظر فقها اگر چند غسل بر کسی مستحب باشد و به نیت همه آنها یک غسل به جا آورد کافی است[۳۷] اما نسبت به غسل‌هایی که به سبب کاری که مکلف انجام داده بر او مستحب شده، مثل غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده شده رسانده باشد، در اکتفا به یک غسل بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد که سید علی سیستانی بنابر احتیاط واجب یک غسل را کافی نمی‌داند.[۳۸]
کفایت تیمم از غسل مستحب
مطابق با فتوای برخی فقها از جمله امام خمینی، در صورت وجود عذری برای انجام غسل، نمی‌توان تیمم کرد مگر اینکه به قصد رجاء انجام شود.[۳۹]
پانویس
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۸؛ وحید خراسانی، توضیح المسائل، ۱۳۸۸ش. ص۱۱۹؛ مکارم شیرازی، توضیح المسائل، ۱۳۸۸ش، مسأله ۶۱۰.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲؛ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۹؛ تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۰؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۱؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۱؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۱؛خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲؛خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲، خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۳؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۳؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۴؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۴؛ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۷
- ↑ جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۳۳، ص۶۷.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۴؛ خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۴؛ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۷
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۷
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، الناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج۲۰، ص۱۶۰؛یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۸.
- ↑ مفید، المقنعه،۱۴۱۳ق، ص۵۱.
- ↑ ابن براج، المهذب،۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۳.
- ↑ الحلی، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ الحلی، مختلف الشيعة في أحكام الشريعة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱۶.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، . ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۷.
- ↑ وحید خراسانی، توضیح المسائل، ۱۳۸۸ش. ص۱۱۹.
- ↑ مکارم شیرازی، توضیح المسائل، ۱۳۸۸ش، مسأله ۶۱۰.
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۷.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۵؛ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۰؛ وحید خراسانی، توضیح المسائل، ۱۳۸۸ش. ص۱۱۹.
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۴۴۳ق، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۶
منابع
- حسینی سیستانی، سید علی، توضیح المسائل جامع، مشهد، دفتر آیت‌الله سیستانی، ۱۴۴۳ق.
- خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، ۱۳۹۱ش.
- خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، ۱۳۹۲ش.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ، ۱۴۰۹ق.
- وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، انتشارات مدرسه باقرالعلوم (علیه السلام)، ۱۳۸۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، توضیح المسائل، بیتا.