کوه ثور: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کوه ثَور''' کوهی مشهور در شهر [[مکه]]. شهرت این کوه به سبب وجود غاری است که [[پیامبر(ص)]] در آغاز [[هجرت|هجرت]] به [[مدینه]] برای رهایی از دست مشرکان در [[لیلة المبیت]] به آنجا پناه بردند. مشرکان تا دم غار آمدند ولی با امداد غیبی خداوند به پیامبر دست پیدا نکردند.

برخی نام این کوه را اَطحَل یا ثور اَطحَل ثبت کرده‌اند، برخی از مورخان نیز به این کوه، ابوثور گفته‌اند که صحیح به نظر نمی‌رسد.<ref>رجوع کنید به ابن جُبَیر، ص۹۳؛ فاسی، ج۱، ص۴۵۰؛ اسدی مکی، ص۲۱۲</ref> بعید نیست نام گذاری این کوه به «ثور» (به معنای گاو) به این سبب باشد که همچون گاوی است که رو به جنوب مکه کرده است.<ref>بلادی، ص۲۷</ref>

در قدیم از دو راه کوهستانی به کوه ثور می‌رفتند که یکی دشوار ولی کوتاه بود و و دیگری آسان ولی طولانی‌تر بود. فاصله کوه ثور تا مکه بسته به راهی بود که انتخاب می‌شد؛ از این رو، این فاصله را، به تفاوت، حدود یک [[فرسخ]]،<ref>ابن جبیر، ص۹۳، قس ص۱۳۹ که فاصله را سه میل ذکر کرده است</ref> دو سه میل<ref>فاسی، ج۱، ص۴۵۰؛ ابن ظهیره، ص۳۰۰</ref> و در فاصله دو ساعت راه<ref>بَتَنُونی، ص۱۲۸</ref> از مکه ذکر کرده‌اند. در مسیرهای امروزه، فاصله کوه ثور تا [[مسجدالحرام]] سه تا چهار کیلومتر است.<ref>کردی، ج۱، جزء ۲، ص۳۸۴</ref>

غار ثور دارای دو ورودی یا شکاف است؛ یکی غربی که بسیار تنگ است و تقریباً به کف غار چسبیده و ورود از آن خیلی دشوار است، دومی شرقی که تا حدودی پهن است و ادعا شده پس از ورود پیامبر(ص) به غار، به معجزه الاهی ایجاد شده است.<ref>ابن جبیر، ص۹۴، ۱۳۹۱۴۰؛ اسدی مکی، ص۲۱۳؛ عیاشی، ج۲، ص۱۰۳؛ رفعت باشا، ج۱، ص۶۲</ref>

برخی از مورخان غار ثور را که پیامبر(ص) به آن پناه برد با [[غار حراء]] که محل نزول نخستین وحی الاهی بود، اشتباه کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به ازرقی، ج۲، ص۲۸۸؛ فاسی، ج۱، ص۴۴۸؛ ابن ظهیره، ص۲۹۹؛ نهروالی، ص۴۴۷ ۴۴۸</ref>

پس از آنکه خداوند پیامبر(ص) را از توطئه مشرکان برای قتل او آگاه کرد، قرار شد [[علی(ع)]] در بستر پیامبر(ص) بخوابد و پیامبر(ص) شبانه مکه را به سمت [[یثرب]] ترک کند. (نک: [[لیلة المبیت]]) پیامبر(ص) برای فرار از دست مشرکان قریش که در جست وجوی او بودند به همراه [[ابوبکر]] در غار ثور پنهان شد و سه شبانه روز در آنجا بود. [[قرآن]] نیز به داستان توطئه مشرکان و خروج پیامبر اکرم(ص) از منزل خویش در مکه و پناه بردن به این غار در جبل ثور اشاره کرده است.<ref>رجوع کنید به توبه: ۴۰؛ طبری؛ نسفی، ذیل همین آیه</ref>

مشرکان در جستجوی پیامبر(ص) تا در غار ثور هم آمدند اما خداوند آنان را از ورود به غار بازداشت. بدین ترتیب که [[قریش]] با دیدن تار عنکبوت و تخم کبوتر، به این نتیجه رسیدند که غار متروک است و کسی وارد آن نشده است و گرنه تار عنکبوت پاره می‌شد و تخم کبوتر می‌شکست و کبوتر نمی‌نشست.<ref>ابن سعد، قسم ۱، ص۱۵۴؛ ابن جبیر، ص۹۳؛ ابن کثیر، ج۲، ص۲۳۹۲۴۱؛ نهروالی، ص۴۴۸۴۴۹</ref>

با وجود دشواری بسیار و سختی ورود از دهانه تنگ غار، که [[پیامبر اکرم]](ص) از آن داخل شده بود، مردمی که به دیدار غار می‌رفتند از باب [[تبرک]]، سعی می‌کردند از آن وارد شوند و چه بسیار کسانی که در میانه شکاف به سبب تنگی آن محبوس می‌شدند.<ref>ابن جبیر، ص۹۳، ۱۳۹؛ خلوصی، ص۱۱۷؛ قس ابن ظهیره، ص۳۰۰؛ نهروالی، ص۴۵۰ ۴۵۱</ref> میان عوام شایعه زشت و بی‌اساسی راجع به کسانی که نتوانند از شکاف غار ثور بگذرند، رواج داشت. برای مثال، ابن جبیر می‌گوید: «بیشتر مردم به دلیل دشواری ورود، از وارد شدن به آن از دهانه تنگ آن خودداری می‌کنند؛ چون گفته می‌شود هرکس وارد آن نگردد حلال زاده نیست».<ref>رجوع کنید به فاسی، ج۱، ص۴۵۰؛ ابن جبیر، ص۹۴؛ نهروالی، ص۴۵۱؛ اسدی مکی، ۲۱۳؛ بلادی، ص۲۷</ref>

{{پانویس2}}

{{منابع}}

* ابن کثیر، ''السیرة النبویة''، چاپ مصطفی عبدالواحد، قاهره ۱۳۸۳۱۳۸۶/ ۱۹۶۴ ۱۹۶۶، چاپ افست بیروت، [بی تا].

* سهیلی، عبدالرحمان بن عبداللّه، ''الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام''، چاپ عبدالرحمان وکیل، قاهره، ۱۳۸۷۱۳۹۰/۱۹۶۷۱۹۷۰، چاپ افست ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.