جعده دختر اشعث: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Bassam |
imported>Bassam جز ←منابع |
||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
*سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة، بیروت،دار الکتب العلمیة، بی‌تا. | *سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة، بیروت،دار الکتب العلمیة، بی‌تا. | ||
*طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نجف، دار النعمان، ۱۳۸۶ق. | *طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نجف، دار النعمان، ۱۳۸۶ق. | ||
*قرشي، باقر شريف، موسوعة سيرة أهل البيت (ع)، تحقيق مهدي باقر قرشي، نجف، مكتبة امام حسن (ع)، ط 2، ۱۴۳۳ ق - 2012 م. | |||
*کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش. | *کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش. | ||
*مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۶ق. | *مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۶ق. | ||
*مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | *مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/9733 دانشنامه جهان اسلام] | * منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/9733 دانشنامه جهان اسلام] | ||
نسخهٔ ۲۴ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۲۵
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | جعده دختر اشعث |
| خویشاوندان سرشناس | فرزند اشعث بن قیس و خواهر محمد بن اشعث |
جَعده(یا جُعده) دختر اشعث بن قیس کندی و همسر امام حسن مجتبی(ع) است که با توطئه و وسوسه معاویه، امام مجتبی(ع) را مسموم کرد و به شهادت رساند. او از امام(ع) صاحب فرزند نشد و در چگونگی و چرایی وقوع ازدواج امام با او روایت‌های مختلفی وجود دارد.
نام‌ها، ولادت و نسب
در تاریخ، از تولد جعده مطلبی به میان نیامده اما درباره نسب وی آمده است که پدرش «اشعث بن قیس کندی» از چهره‌های مشهور صدر اسلام و مادرش «ام فروة» خواهر ابوبکر بوده است.[۱]
ابوالفرج اصفهانی نام‌های سکینه، شعثاء و عایشه را برای وی نقل کرده ولی نام صحیح او را جعده ذکر می‌کند.[۲]
چگونگی ازدواج با امام حسن(ع)
بلاذری درباره نقش منافقانه اشعث در این ازدواج این‌گونه می‌نویسد که امام علی(ع) دختر سعید بن قیس به نام «ام عمران» را برای فرزندش حسن(ع) خواستگاری کرد. سعید با برادرش اشعث به مشورت پرداخت و جریان را به او گفت. اشعث از روی نیرنگ به سعید گفت: پس بهتر نیست او را به پسر من محمد که پسر عمویش هست بدهی؟ بدین طریق، اشعث در مشورت خیانت کرد و سپس دختر خودش جعده را برای ازدواج امام حسن(ع) پیشنهاد داد.[۳]
بنابر روایات تاریخی، ازدواج امام حسن(ع) با جعده در زمان حکومت امام علی(ع) و در کوفه بوده، چرا که در برخی از نقلها اشعث امام علی(ع) را «امیرالمؤمنین» خطاب می‌کند[۴] و از سوی دیگر اشعث در زمان عثمان، حاکم آذربایجان بود و پس از جنگ جمل عزل شد و به کوفه آمد. بنابراین، می‌توان گفت که این خواستگاری در کوفه و در فاصله سالهای ۳۶ تا ۴۰ هجری بوده است.[۵] جعده تا پایان عمر امام حسن(ع) در عقد ایشان بود.
فرزندان امام حسن(ع) از جعده
در تاریخ، هیچ فرزند مشترکی برای امام و جعده ذکر نشده است. شیخ مفید در شمار فرزندان امام حسن(ع)، از ۸ فرزند پسر و ۷ فرزند دختر برای امام(ع) نام می‌برد که نام مادر هیچ کدام از آن‌ها جعده نیست.[۶]
قتل امام حسن(ع)
بنا بر گزارش‌های شیعه و سنی، جعده عامل شهادت امام مجتبی(ع) است. سخاوی به نقل از ابن عبدالبر می‌گوید: جعده به سبب کینه‌ای که از امام حسن(ع) داشت او را مسموم کرد.[۷]
منابع شیعی گفته‌اند معاویه با دسیسه و تطمیع جعده در وعده مالی و ازدواج با فرزند خویش یزید، او را راغب ساخت تا به امام حسن(ع) زهر دهد.[۸]
برخی نوشته‌اند خود معاویه زهر را به جعده داد تا امام(ع) را مسموم کند.[۹]
قطب راوندی روایتی را نقل می‌کند که امام(ع) پس از نوشیدن شربت مسموم، جعده را لعن و نفرین کرد.[۱۰]
کلینی روایتی را نقل می‌کند که امام صادق(ع) فرمود: اشعث بن قیس در قتل امیرالمؤمنین(ع) شریک است و دخترش جعده، حسن بن علی(ع) را مسموم کرد و محمد پسر اشعث نیز در شهادت حسین بن علی(ع) شرکت داشت.[۱۱]
جعده پس از شهادت امام حسن(ع)
ابوالفرج اصفهانی می‌نویسد: معاویه به وعده مالی عمل کرد و برای جعده صدهزار درهم فرستاد اما برای ازدواج جعده با یزید رضایت نداد.[۱۲] معاویه در این باره می‌گفت: می‌ترسم آنچه را در مسموم کردن فرزند رسول خدا(ص) روا داشتی درباره فرزندم انجام دهی.[۱۳]
ازدواج‌های او پس از امام حسن(ع)
به گزارش منابع تاریخی، جعده پس از امام مجتبی(ع) دو بار ازدواج کرد. نخست با یعقوب بن طلحه بن عبیدالله ازدواج کرد[۱۴] و برای او سه پسر به نام‌های اسماعیل، اسحاق و ابوبکر به دنیا آورد که اسماعیل و اسحاق به هنگام حیات پدر از دنیا رفتند.[۱۵] پس از کشته شدن یعقوب بن طلحه در واقعه حره در سال ۶۳ ق[۱۶] [۱۷] با عباس بن عبدالله بن عباس فرزند ارشد ابن عباس ازدواج کرد و برای او پسری به نام محمد و دختری به نام قریبه به دنیا آورد که از این دو نیز نسلی باقی نماند.[۱۸]
فرزندان جعده را «بنی مسمة الازواج» می‌خواندند یعنی: فرزندان زنی که شوهرانش را مسموم می‌سازد.[۱۹] [۲۰]
اشعار نجاشی درباره جعده
قیس بن عمرو بن مالک معروف به نجاشی از شاعران شیعی در نکوهش جعده، قصیده‌ای را سروده که در کتب تاریخی بدان اشاره شده است.[۲۱]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- ابن ابی الحدید،عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۷۸ق.
- ابن اعثم، احمد، کتاب الفتوح، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق.
- ابن حبان، محمد، الثقات، حیدر آباد هند، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۹۳ق.
- ابن سعد، محمد بن منیع، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبةُ الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بی تا.
- راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسة الامام المهدی، ۱۴۰۹ق.
- زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۰م.
- سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة، بیروت،دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نجف، دار النعمان، ۱۳۸۶ق.
- قرشي، باقر شريف، موسوعة سيرة أهل البيت (ع)، تحقيق مهدي باقر قرشي، نجف، مكتبة امام حسن (ع)، ط 2، ۱۴۳۳ ق - 2012 م.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۶ق.
- مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- ↑ ابن اعثم، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج ۱، ص۶۸.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالببین، ۱۳۸۵ق، ص۳۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص ۱۴-۱۵.
- ↑ ر.ک: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج ۹، ص۱۳۸-۱۳۹.
- ↑ قرشي، موسوعة سيرة أهل البيت (ع)، ۱۴۳۳ق، ج ۱۱، ص ۴۶۲.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج ۲، ص۲۰.
- ↑ سخاوی، التحفه اللطیفه، ج ۱، ص۲۸۳.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج ۲، ص۱۶.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج ۲، ص۱۳.
- ↑ راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج ۱، ص۲۴۲.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ۱۳۶۳ش، ج ۸، ص۱۶۷.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج ۱۶، ص۱۱.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱۵.
- ↑ ابن سعد، طبقات کبری، ج ۵، ص۱۶۵.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج ۸، ص۱۹۹.
- ↑ ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج ۵، ص۵۵۳.
- ↑ ابن سعد، طبقات کبری، ج ۵، ص۳۱۵.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج ۲، ص۱۶.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج ۱۶، ص۴۹.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۸۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۲۵۳.