غناء: تفاوت میان نسخه‌ها
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) |
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[دی]]|روز=[[ | {{در دست ویرایش ۲|ماه=[[دی]]|روز=[[۲۷]]|سال=[[۱۴۰۱]]|کاربر=P.motahari }} | ||
{{درباره۲| معرفی غِنا به معنای آوازخوانی| اطلاع از کشور غَنا|غنا}} | {{درباره۲| معرفی غِنا به معنای آوازخوانی| اطلاع از کشور غَنا|غنا}} | ||
''' | '''غِنا''' بنا بر نظر غالب فقهای معاصر، خوانندگی مطرب و متناسب با مجالس [[لهو]] و لعب یا عیش و نوش است. [[فقها]] با استناد به [[آیات]] و [[روایات]] حرام بودن غناء را امری [[اجماع|اجماعی]] و واضح می‌دانند. | ||
در آیات [[قرآن]] واژه غناء و مشتقات آن استفاده نشده؛ ولی در برخی روایات تفسیری، واژه‌هایی همچون «[[قول الزور]]»، «[[لهو الحدیث]]» و «[[لغو]]» را به غناء تفسیر کرده‌اند. | در آیات [[قرآن]] واژه غناء و مشتقات آن استفاده نشده؛ ولی در برخی روایات تفسیری، واژه‌هایی همچون «[[قول الزور]]»، «[[لهو الحدیث]]» و «[[لغو]]» را به غناء تفسیر کرده‌اند. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==حکم فقهی غنا== | ==حکم فقهی غنا== | ||
برخی از فقیهان غنا را به‌طور مطلق حرام می‌دانند و حتی بر حرمت آن ادعای اجماع می‌کنند؛ مانند [[شیخ طوسی]]، [[شهید ثانی]]،[[ابن ادریس]]، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، [[ملا احمد نراقی|نراقی]] و [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خوئی]] عنوان کرده‌اند که فقهای شیعه بر [[حرام|حرمت]] غناء [[اجماع]] دارند.<ref>یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۱۹-۲۰.</ref> | |||
برخی دیگر موافق حرمت ذاتی غناء نیستند و می‌گویند اگر همراه با [[طرب]] یا [[لهو|لهو و لعب]] حرام است. از جمله [[محقق کرکی]]<ref>محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳.</ref>، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]<ref>فیض کاشانی، وافی، ۱۴۰۶ق، ج ۱۷، ص۲۱۸.</ref>، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]]،<ref>محقق سبزواری، کفایة الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۳۳- ۴۳۲.</ref> [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۵.</ref> و [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]]<ref>خمینی(امام)، مکاسب محرمه، ۱۴۱۵ق، ج ۱، ص۲۹۹.</ref> | |||
پژوهشگران می‌گویند علت این اختلاف حکم به تفاوت تعریف فقیهان از غنا برمی‌گردد؛ برخی طرب‌انگیز بودن یا [[لهو|لهو و لعب]] را در ذات مفهوم غناء بدانند و برخی دیگر آن را جدای از مفهوم غناء تعبیر کنند.<ref>فضلی، معرفت، بررسی فقهی پدیده غنا، ماهیت و حکم آن، ۱۳۸۵ش، ص؛ یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۲۲-۳۱؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۳۷-۳۴۱؛ سید کریمی، «نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع غناء»، ص۱۱۷- ۱۲۰.</ref> | |||
== غناءهای حلال کدام‌اند؟ == | == غناءهای حلال کدام‌اند؟ == | ||
گروهی از فقهایی که قائل به حرمت ذاتی غناء هستند برخی موارد را از حرمت غناء استثناء کرده‌اند و این موارد را با وجود تحقق غناء، حلال می‌دانند مواردی همچون [[قرائت قرآن|قرآئت قرآن]] و [[دعا]]، [[مرثیه خوانی]]، غناء در مجالس [[زفاف]] و عروسان، غناء در [[عید|اعیاد]] و محافل شادی و [[حداء شتران]]. اما آن دسته از فقهایی که قائل به [[حرام|حرمت]] ذاتی غناء نبودند و تحقق غناء را مشروط به تحقق حرام دیگری همچون [[طرب|مطرب بودن]]، [[قول الزور]] بودن و [[لهو]] و [[لعب]] بودن کرده بودند هر گونه غنایی که این سه شرط را نداشته باشد را حلال می‌دانند.<ref>نوری، موسیقی و غنا از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۵ش، فصل هشتم مستثنیات غناء، ص۲۳۹-۲۶۹؛ ایزدی فرد، کاویار «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، ص۷۴.</ref> | گروهی از فقهایی که قائل به حرمت ذاتی غناء هستند برخی موارد را از حرمت غناء استثناء کرده‌اند و این موارد را با وجود تحقق غناء، حلال می‌دانند مواردی همچون [[قرائت قرآن|قرآئت قرآن]] و [[دعا]]، [[مرثیه خوانی]]، غناء در مجالس [[زفاف]] و عروسان، غناء در [[عید|اعیاد]] و محافل شادی و [[حداء شتران]]. اما آن دسته از فقهایی که قائل به [[حرام|حرمت]] ذاتی غناء نبودند و تحقق غناء را مشروط به تحقق حرام دیگری همچون [[طرب|مطرب بودن]]، [[قول الزور]] بودن و [[لهو]] و [[لعب]] بودن کرده بودند هر گونه غنایی که این سه شرط را نداشته باشد را حلال می‌دانند.<ref>نوری، موسیقی و غنا از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۵ش، فصل هشتم مستثنیات غناء، ص۲۳۹-۲۶۹؛ ایزدی فرد، کاویار «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، ص۷۴.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۲۶: | ||
قبل از شکل گیری [[حکومت اسلامی]] مواجه فقها نسبت به [[موسیقی]] و مسئله غناء با توجه به اجماعی که در آن مسئله وجود داشت، [[حرام|تحریمی]] بود<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ۱۴۴-۱۴۵؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۲۹؛ ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶، ص۱۲۵.</ref> مواجۀ فقها و علما در [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] با غناء و موسیقی باعث ایجاد یک نوع نگاهی ایجابی به برخی از غناءها و موسیقی‌ها شد، [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] در مورد موسیقی و غناء معتقد است «اینکه گفته می‌شود موسیقی غذای روح است سخن درستی است»<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۱.</ref> او در مورد غناء معتقد است «پس غنائی که حرام است عبارت است از آوازهای متناسب با [[خمر|شراب]]، [[رقص]]، [[فحشا]] و شهوت انگیز.»<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۲-۲۲۳.</ref> | قبل از شکل گیری [[حکومت اسلامی]] مواجه فقها نسبت به [[موسیقی]] و مسئله غناء با توجه به اجماعی که در آن مسئله وجود داشت، [[حرام|تحریمی]] بود<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ۱۴۴-۱۴۵؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۲۹؛ ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶، ص۱۲۵.</ref> مواجۀ فقها و علما در [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] با غناء و موسیقی باعث ایجاد یک نوع نگاهی ایجابی به برخی از غناءها و موسیقی‌ها شد، [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] در مورد موسیقی و غناء معتقد است «اینکه گفته می‌شود موسیقی غذای روح است سخن درستی است»<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۱.</ref> او در مورد غناء معتقد است «پس غنائی که حرام است عبارت است از آوازهای متناسب با [[خمر|شراب]]، [[رقص]]، [[فحشا]] و شهوت انگیز.»<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۲-۲۲۳.</ref> | ||
برخی عنوان کرده‌اند با توجه به اینکه فتوای مشهور فقهای قبل از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] حرمت موسیقی بود، وقتی [[صدا و سیما]] به دست متدینین افتاد آنها تلاش کردند که کل موسیقی را از [[رادیو]] و [[تلویزیون]] حذف کنند اما [[سید محمد حسینی بهشتی|شهید بهشتی]] تلاش‌هایی برای اجازه استفاده حداقلی موسیقی در رادیو و تلویزیون را گرفت.<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ص۱۴۹.</ref> فتوای [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] مبنی بر [[حلال|حلیت]] موسیقی غیر لهوی بعد از مرثیه شهید مطهری عملا فتح بابی برای ورود موسیقی به حوزه سیاستگذاری جمهوری اسلامی بود. ایشان در این فتوا عنوان کردند که سرودهایی که دارای فایده بوده و مهیج برای [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و جنگ است اشکال ندارد<ref>ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref>. در واقع این فتوا بود که باعث شد مراکزی چون [[حوزه هنری سازمان تبلیغات]]، مرکز موسیقی [[وزارت ارشاد]]، مرکز موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران شروع به کار کردند و تلاش کردند موسیقی‌هایی با محور موسیقی سنتی، عرفانی، انقلابی، نظامی، مناسبتی تولید کنند.<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب | برخی عنوان کرده‌اند با توجه به اینکه فتوای مشهور فقهای قبل از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] حرمت موسیقی بود، وقتی [[صدا و سیما]] به دست متدینین افتاد آنها تلاش کردند که کل موسیقی را از [[رادیو]] و [[تلویزیون]] حذف کنند اما [[سید محمد حسینی بهشتی|شهید بهشتی]] تلاش‌هایی برای اجازه استفاده حداقلی موسیقی در رادیو و تلویزیون را گرفت.<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ص۱۴۹.</ref> فتوای [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] مبنی بر [[حلال|حلیت]] موسیقی غیر لهوی بعد از مرثیه شهید مطهری عملا فتح بابی برای ورود موسیقی به حوزه سیاستگذاری جمهوری اسلامی بود. ایشان در این فتوا عنوان کردند که سرودهایی که دارای فایده بوده و مهیج برای [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و جنگ است اشکال ندارد<ref>ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref>. در واقع این فتوا بود که باعث شد مراکزی چون [[حوزه هنری سازمان تبلیغات]]، مرکز موسیقی [[وزارت ارشاد]]، مرکز موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران شروع به کار کردند و تلاش کردند موسیقی‌هایی با محور موسیقی سنتی، عرفانی، انقلابی، نظامی، مناسبتی تولید کنند.<ref>قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاستگذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ص۱۵۰.</ref> | ||
==نظرات فقهای معاصر== | ==نظرات فقهای معاصر== | ||
بیشتر فقهای عصر حاضر همچون [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[میرزا جواد تبریزی|آیت‌الله تبریزی]]، [[محمد فاضل لنکرانی|آیت‌الله فاضل]] و [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]] بین غناء و موسیقی تفاوت قائل شده‌اند و غناء را خوانندگی [[طرب|مطرب]] و متناسب مجالس [[لهو]] و [[لعب]] یا عیش و نوش و موسیقی را نوازندگی مطرب و متناسب با مجالس عیش و نوش دانسته‌اند.بنابراین انجام دادن آن و شنیدن آن را حرام می‌دانند. بر این اساس بیشتر فقها، غنائی که مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب نباشد را حلال عنوان کرده‌اند به غیر از میرزا جواد تبریزی که معتقد است بنا بر [[احتیاط واجب]] باید از مطلق خواندنی که با [[ترجیع]] صوت (چهچه) است اگر چه با مضمون باطل نباشد اجتناب کرد<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۸-۵۴.</ref>و همچنین [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]] که مطلق غناء و موسیقی را حرام می‌دانند.<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۸۰.</ref> | بیشتر فقهای عصر حاضر همچون [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[میرزا جواد تبریزی|آیت‌الله تبریزی]]، [[محمد فاضل لنکرانی|آیت‌الله فاضل]] و [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]] بین غناء و موسیقی تفاوت قائل شده‌اند و غناء را خوانندگی [[طرب|مطرب]] و متناسب مجالس [[لهو]] و [[لعب]] یا عیش و نوش و موسیقی را نوازندگی مطرب و متناسب با مجالس عیش و نوش دانسته‌اند.بنابراین انجام دادن آن و شنیدن آن را حرام می‌دانند. بر این اساس بیشتر فقها، غنائی که مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب نباشد را حلال عنوان کرده‌اند به غیر از میرزا جواد تبریزی که معتقد است بنا بر [[احتیاط واجب]] باید از مطلق خواندنی که با [[ترجیع]] صوت (چهچه) است اگر چه با مضمون باطل نباشد اجتناب کرد<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۸-۵۴.</ref>و همچنین [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]] که مطلق غناء و موسیقی را حرام می‌دانند.<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۸۰.</ref> | ||
==رساله‌های مستقل فقها در مورد غناء== | |||
مختاری در کتاب غناء و موسیقی، تعداد رساله‌های یافت شده یا حتی رساله‌هایی که در کتاب‌های دیگر به آن اشاره شده ولی در دسترس نیست را از دوران [[صفویه]] که مباحث غناء میان فقها به دلیل ظهور سماع که با غناء و موسیقی همراه بود، مورد توجه قرار گرفت تا قبل از انقلاب اسلامی و شکل‌گیری حکومت اسلامی ۴۹ رساله می‌داند.<ref>مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ۲۰۳۹- ۲۰۴۱ و ج۴، ص۲۲.</ref> که تعدادی از آنها به شرح ذیل می‌باشند: | |||
* رساله‌ای در تحریم غناء، [[سید محمد میرلوحی موسوی|سید محمد میر لوحی]] (۱۰۶۳ ق) | |||
* رساله در تحلیل غناء در قرآن، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]] (۱۰۹۰ق) | |||
* رسالة فی حرمة الغناء، [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]](۱۱۰۴ق)| | |||
* رسالة فی تحریم الغناء، [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]](۱۲۰۵ق) | |||
* رسالة فی الغناء و تحلیله، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]](۱۰۹۱ق) | |||
* رسالة فی تحقیق الغناء، [[میرزای قمی|میرزای قمی]](۱۲۳۱ق) | |||
* رسالة فی حرمة الغناء، [[مهذب الدین احمد بن عبد الرضا بصری]] | |||
* رسالة فی الغناء، [[سید محمود خوانساری]](حدود ۱۲۹۱) | |||
نسخهٔ ۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۴
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۲۷ دی ۱۴۰۱ توسط کاربر:P.motahari برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
غِنا بنا بر نظر غالب فقهای معاصر، خوانندگی مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب یا عیش و نوش است. فقها با استناد به آیات و روایات حرام بودن غناء را امری اجماعی و واضح می‌دانند.
در آیات قرآن واژه غناء و مشتقات آن استفاده نشده؛ ولی در برخی روایات تفسیری، واژه‌هایی همچون «قول الزور»، «لهو الحدیث» و «لغو» را به غناء تفسیر کرده‌اند.
فقهای شیعه از قرن یازدهم به بعد، به دلایل مختلفی مانند ظهور سماع، رساله‌های متعددی در مورد غناء تالیف کردند. مواجه شدن برخی از فقها در جمهوری اسلامی با مسئله موسیقی باعث ایجاد نگاهی نو به مسئله غناء و موسیقی شد. اندیشه‌های امام خمینی در مورد موسیقی، باعث تجویز استفاده موسیقی و غنای حلال که مناسب مجالس لهو و لعب نباشد، در صدا و سیمای جمهوری اسلامی شد.
بیشتر فقهای معاصر شیعه، فقط هر نوع آواز و نوازندگی مطرب و مناسب با مجالس لهو و لعب را حرام و غنائی که مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب نباشد را حلال دانستند. در مقابل به باور میرزا جواد تبریزی بنا بر احتیاط واجب باید از مطلق خواندنی که با ترجیع صوت (چهچه) همراه است اگرچه در آن مضمون باطل هم نباشد، اجتناب کرد. همچنین آیت الله صافی گلپایگانی مطلق غناء و موسیقی را حرام می‌داند.
تعریف فقهی غنا
در ادبیات فقیهان، تعاریف متفاوتی از غنا دیده می‌شود: علامه حلی در تعریف غناء آورده است که غناء ترجیع صوت و کشیدن آن است.[۱] شیخ طوسی معتقد است غناء آوازی است که در آن سخنان باطل و همراه با سازهای موسیقی نظیر عود و نی باشد و در غیر این صورت غناء نیست.[۲]
حکم فقهی غنا
برخی از فقیهان غنا را به‌طور مطلق حرام می‌دانند و حتی بر حرمت آن ادعای اجماع می‌کنند؛ مانند شیخ طوسی، شهید ثانی،ابن ادریس، صاحب جواهر، نراقی و آیت الله خوئی عنوان کرده‌اند که فقهای شیعه بر حرمت غناء اجماع دارند.[۳]
برخی دیگر موافق حرمت ذاتی غناء نیستند و می‌گویند اگر همراه با طرب یا لهو و لعب حرام است. از جمله محقق کرکی[۴]، فیض کاشانی[۵]، محقق سبزواری،[۶] شیخ انصاری[۷] و امام خمینی[۸]
پژوهشگران می‌گویند علت این اختلاف حکم به تفاوت تعریف فقیهان از غنا برمی‌گردد؛ برخی طرب‌انگیز بودن یا لهو و لعب را در ذات مفهوم غناء بدانند و برخی دیگر آن را جدای از مفهوم غناء تعبیر کنند.[۹]
غناءهای حلال کدام‌اند؟
گروهی از فقهایی که قائل به حرمت ذاتی غناء هستند برخی موارد را از حرمت غناء استثناء کرده‌اند و این موارد را با وجود تحقق غناء، حلال می‌دانند مواردی همچون قرآئت قرآن و دعا، مرثیه خوانی، غناء در مجالس زفاف و عروسان، غناء در اعیاد و محافل شادی و حداء شتران. اما آن دسته از فقهایی که قائل به حرمت ذاتی غناء نبودند و تحقق غناء را مشروط به تحقق حرام دیگری همچون مطرب بودن، قول الزور بودن و لهو و لعب بودن کرده بودند هر گونه غنایی که این سه شرط را نداشته باشد را حلال می‌دانند.[۱۰]
غناء و موسیقی در جمهوری اسلامی
قبل از شکل گیری حکومت اسلامی مواجه فقها نسبت به موسیقی و مسئله غناء با توجه به اجماعی که در آن مسئله وجود داشت، تحریمی بود[۱۱] مواجۀ فقها و علما در جمهوری اسلامی با غناء و موسیقی باعث ایجاد یک نوع نگاهی ایجابی به برخی از غناءها و موسیقی‌ها شد، شهید مطهری در مورد موسیقی و غناء معتقد است «اینکه گفته می‌شود موسیقی غذای روح است سخن درستی است»[۱۲] او در مورد غناء معتقد است «پس غنائی که حرام است عبارت است از آوازهای متناسب با شراب، رقص، فحشا و شهوت انگیز.»[۱۳]
برخی عنوان کرده‌اند با توجه به اینکه فتوای مشهور فقهای قبل از انقلاب اسلامی حرمت موسیقی بود، وقتی صدا و سیما به دست متدینین افتاد آنها تلاش کردند که کل موسیقی را از رادیو و تلویزیون حذف کنند اما شهید بهشتی تلاش‌هایی برای اجازه استفاده حداقلی موسیقی در رادیو و تلویزیون را گرفت.[۱۴] فتوای امام خمینی مبنی بر حلیت موسیقی غیر لهوی بعد از مرثیه شهید مطهری عملا فتح بابی برای ورود موسیقی به حوزه سیاستگذاری جمهوری اسلامی بود. ایشان در این فتوا عنوان کردند که سرودهایی که دارای فایده بوده و مهیج برای انقلاب و جنگ است اشکال ندارد[۱۵]. در واقع این فتوا بود که باعث شد مراکزی چون حوزه هنری سازمان تبلیغات، مرکز موسیقی وزارت ارشاد، مرکز موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران شروع به کار کردند و تلاش کردند موسیقی‌هایی با محور موسیقی سنتی، عرفانی، انقلابی، نظامی، مناسبتی تولید کنند.[۱۶]
نظرات فقهای معاصر
بیشتر فقهای عصر حاضر همچون آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله فاضل و آیت‌الله مکارم بین غناء و موسیقی تفاوت قائل شده‌اند و غناء را خوانندگی مطرب و متناسب مجالس لهو و لعب یا عیش و نوش و موسیقی را نوازندگی مطرب و متناسب با مجالس عیش و نوش دانسته‌اند.بنابراین انجام دادن آن و شنیدن آن را حرام می‌دانند. بر این اساس بیشتر فقها، غنائی که مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب نباشد را حلال عنوان کرده‌اند به غیر از میرزا جواد تبریزی که معتقد است بنا بر احتیاط واجب باید از مطلق خواندنی که با ترجیع صوت (چهچه) است اگر چه با مضمون باطل نباشد اجتناب کرد[۱۷]و همچنین لطف‌الله صافی گلپایگانی که مطلق غناء و موسیقی را حرام می‌دانند.[۱۸]
رساله‌های مستقل فقها در مورد غناء
مختاری در کتاب غناء و موسیقی، تعداد رساله‌های یافت شده یا حتی رساله‌هایی که در کتاب‌های دیگر به آن اشاره شده ولی در دسترس نیست را از دوران صفویه که مباحث غناء میان فقها به دلیل ظهور سماع که با غناء و موسیقی همراه بود، مورد توجه قرار گرفت تا قبل از انقلاب اسلامی و شکل‌گیری حکومت اسلامی ۴۹ رساله می‌داند.[۱۹] که تعدادی از آنها به شرح ذیل می‌باشند:
- رساله‌ای در تحریم غناء، سید محمد میر لوحی (۱۰۶۳ ق)
- رساله در تحلیل غناء در قرآن، محقق سبزواری (۱۰۹۰ق)
- رسالة فی حرمة الغناء، شیخ حرّ عاملی(۱۱۰۴ق)|
- رسالة فی تحریم الغناء، وحید بهبهانی(۱۲۰۵ق)
- رسالة فی الغناء و تحلیله، فیض کاشانی(۱۰۹۱ق)
- رسالة فی تحقیق الغناء، میرزای قمی(۱۲۳۱ق)
- رسالة فی حرمة الغناء، مهذب الدین احمد بن عبد الرضا بصری
- رسالة فی الغناء، سید محمود خوانساری(حدود ۱۲۹۱)
جستارهای وابسته
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- قرآن کریم
- ابو الصلاح حلبی، تقی الدین بن نجم الدین، الکافی فی الفقه، محقق/ مصحح: رضا استادی، اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیر المؤمنین(ع)، ۱۴۰۳ق.
- ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق.
- ایرانی، اکبر، «مبانی نظری/ دیدگاه جمعی در باب غنا و موسیقی»، فصلنامه مقام موسیقایی، شماره ۱۷، آذر ۱۳۸۱ش.
- ایرانی، اکبر، دیدگاه پنجم، بررسی مبانی موسیقی از دیدگاه‌های فقهی و عرفانی و فلسفی و علمی، تهران، موسسه انتشارات سوره، دفتر مطالعات دینی، ۱۳۷۳ش.
- ایرانی، اکبر، هشت گفتاری پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، تهران،، حوزه هنری، ۱۳۷۶ش.
- ایزدی فرد، علی اکبر؛ کاویار، حسین، «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، فصلنامه کاوش‌های دینی، شماره ۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۰ش.
- حسینی رودباری، سید مصطفی، غنا و موسیقی(ماهیت حکم و پیامد‌ها)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۷ش.
- حیدری، محمدجواد، «مبانی فقهی غنا و موسیقی از دیدگاه قرآن کریم»، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، شماره ۷۵، بهار و تابستان ۱۳۸۳ش.
- خمینی(امام)، سید روح‌الله موسوی، المکاسب المحرمة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۴۱۵ق.
- سید کریمی، سید عباس، «نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع غناء»، فصلنامه الهیات هنر، شماره۲، تابستان ۱۳۹۳ش.
- شهید ثانی، عاملی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، کتابفروشی داوری، ۱۴۱۰ق.
- شیخ انصاری، المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، محقق: دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، قم، منشورات‌دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.
- شیخ صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، المقنع، محقق/ مصحح: گروه پژوهش مؤسسه امام هادی(ع)، قم، مؤسسه امام هادی علیه‌السلام، ۱۴۱۵ق.
- شیخ طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران،دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۹۰ق.
- صدیقین اصفهانی، محمد تقی، غنا موضوعا و حکما، قم. نسخه موجود در کتابخانه نور
- عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،۱۴۱۷ق.
- عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، محقق/ مصحح: محمد باقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۱۹ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۱۳ق.
- فضلی، عبدالهادی و محمد هادی معرفت، بررسی فقهی پدیده غنا، ماهیت و حکم آن، ترجمه مجتبی الهی خراسانی، قم، موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.
- فیض کاشانی، محمد محسن ابن شاه مرتضی، الوافی، محقق/ مصحح: ضیاء الدین حسینی اصفهانی، اصفهان، کتابخانه امام امیر المؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
- قاضی زاده، کاظم، «غنا از دیدگاه اسلام»، فصلنامه کاوشی نو در فقه، شماره ۴ و ۵، تابستان و پاییز ۱۳۷۴ش.
- قیدرلو، کمیل؛ جانقربان، مریم، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره ۱، تابستان ۱۳۹۳ش.
- محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق/ مصحح: عبد الحسین محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، کفایة الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۳ق.
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق.
- محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ورامین، انتشارات علمی- فرهنگی صاحب الزمان، ۱۳۸۵ش.
- مختاری، رضا و صادقی، محسن، غناء و موسیقی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ١٣٧٧ش.
- مطهری، مرتضی، یادداشت‌های استاد مطهری، قم، صدرا، ۱۳۷۲ش.
- میرزای قمّی، ابو القاسم بن محمد حسن، رسالة فی تحقیق الغناء موضوعا و حکما، عموما أو خصوصا، محقق/ مصحح: محسن صادقی، قم، نشر مرصاد، ۱۴۱۸ق.
- نجفی(صاحب الجواهر)، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق/ مصحح: عباس قوچانی- علی آخوندی، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
- نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، محقق/ مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسه آل البیت(ع) ۱۴۱۵ق.
- نوری، محمد اسماعیل، موسیقی و غنا از دیدگاه اسلام، قم، موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.
- یوسفی مقدم، محمد صادق، پژوهش در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش.
پیوند به بیرون
- ↑ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج ۳، ص۴۹۵؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج ۳، ص۲۱۲.ابن ادریس، سرائر، ۱۴۱۰ق، ج ۲، ص۲۱۵.
- ↑ شیخ طوسی، استبصار، ۱۳۹۰ق، ج ۳، ص۶۹؛ فیض کاشانی، وافی، ۱۴۰۶ق، ج ۱۷، ص۲۱۸.
- ↑ یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۱۹-۲۰.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳.
- ↑ فیض کاشانی، وافی، ۱۴۰۶ق، ج ۱۷، ص۲۱۸.
- ↑ محقق سبزواری، کفایة الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۳۳- ۴۳۲.
- ↑ شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۵.
- ↑ خمینی(امام)، مکاسب محرمه، ۱۴۱۵ق، ج ۱، ص۲۹۹.
- ↑ فضلی، معرفت، بررسی فقهی پدیده غنا، ماهیت و حکم آن، ۱۳۸۵ش، ص؛ یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۲۲-۳۱؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۳۷-۳۴۱؛ سید کریمی، «نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع غناء»، ص۱۱۷- ۱۲۰.
- ↑ نوری، موسیقی و غنا از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۵ش، فصل هشتم مستثنیات غناء، ص۲۳۹-۲۶۹؛ ایزدی فرد، کاویار «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، ص۷۴.
- ↑ قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ۱۴۴-۱۴۵؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۲۹؛ ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶، ص۱۲۵.
- ↑ مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۱.
- ↑ مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۲-۲۲۳.
- ↑ قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاست گذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ص۱۴۹.
- ↑ ایرانی، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.
- ↑ قیدرلو، جانقربان، «مقدماتی در باب سیاستگذاری موسیقی در جمهوری اسلامی ایران ارائه راهکارهای مناسب برای تحقق سیاست ها»، ص۱۵۰.
- ↑ محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۸-۵۴.
- ↑ محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۸۰.
- ↑ مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ۲۰۳۹- ۲۰۴۱ و ج۴، ص۲۲.