سادات طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Hasaninasab |
imported>M.r.seifi اصلاح پاورقی و منابع |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
[[ابراهیم بن اسماعیل دیباج|ابراهیم بن اسماعیل]] بن ابراهیم بن حسن مثنی بن حسن بن علی بن ابی‌طالب معروف به طباطبا بوده و این نام برای تبار وی نیز بکار رفته است. درباره سبب نامگذاری این شاخه به طباطبا اختلاف است: | [[ابراهیم بن اسماعیل دیباج|ابراهیم بن اسماعیل]] بن ابراهیم بن حسن مثنی بن حسن بن علی بن ابی‌طالب معروف به طباطبا بوده و این نام برای تبار وی نیز بکار رفته است. درباره سبب نامگذاری این شاخه به طباطبا اختلاف است: | ||
* بعضی این لقب را به لکنت زبان ابراهیم بن اسماعیل نسبت داده‌اند که هرگاه می‌خواست «قبا» بگوید، می‌گفت:«طبا».<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۲۶۰.</ref> | * بعضی این لقب را به لکنت زبان ابراهیم بن اسماعیل نسبت داده‌اند که هرگاه می‌خواست «قبا» بگوید، می‌گفت:«طبا».<ref>ابن صوفی، المجدی فی أنساب الطالبیین، ۱۴۲۲ق، ص۲۶۰.</ref> | ||
* [[ناصر کبیر]] گفته اس که «طباطبا» در زبان نبطی به معنی خواجه خواجگان (سید سادات) است.<ref>سر السلسلة العلویة، ص۱۶؛ عمدة الطالب، ص۱۷۲؛ لغت نامه دهخدا، | * [[ناصر کبیر]] گفته اس که «طباطبا» در زبان نبطی به معنی خواجه خواجگان (سید سادات) است.<ref>سر السلسلة العلویة، ص۱۶؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۲؛ لغت نامه دهخدا، ذیل لفظ «طباطبا».</ref> | ||
==پراکندگی جغرافیایی== | ==پراکندگی جغرافیایی== | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
# بنی اتج در [[آمل]]<ref> | # بنی اتج در [[آمل]]<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص ۱۷۷.</ref> | ||
# بنی عساف در [[اصفهان]]<ref> | # بنی عساف در [[اصفهان]]<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص ۱۷۷.</ref> | ||
# بنی مستلحقان در [[مصر]] | # بنی مستلحقان در [[مصر]] | ||
# بنی مستجد در مصر | # بنی مستجد در مصر | ||
# بنی کرکی در مصر | # بنی کرکی در مصر | ||
# بنی المحل در [[خوزستان]]، [[بغداد]] ، [[حلب]] و ارجان<ref>المعقبون، | # بنی المحل در [[خوزستان]]، [[بغداد]] ، [[حلب]] و ارجان<ref>رجایی، المعقبون، ۱۳۸۵س، ج۱، ص۲۵۲.</ref> | ||
# [[آل حکیم]] در [[عراق]] | # [[آل حکیم]] در [[عراق]] | ||
# طباطبایی‌های [[زواره]] | # طباطبایی‌های [[زواره]] | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
برخی از نوادگان ابراهیم طباطبا به [[ایران]] سفر کردند و در [[طبرستان]] و [[دیلم]] اقامت گزیدند. شاخه‌ای از این سلسله لقب «کیا» داشته و در گیلان و مازندران می‌زیستند و از نقش مذهبی، سیاسی و اجتماعی مهمی برخوردار بودند. | برخی از نوادگان ابراهیم طباطبا به [[ایران]] سفر کردند و در [[طبرستان]] و [[دیلم]] اقامت گزیدند. شاخه‌ای از این سلسله لقب «کیا» داشته و در گیلان و مازندران می‌زیستند و از نقش مذهبی، سیاسی و اجتماعی مهمی برخوردار بودند. | ||
یکی از اینان «خرم کیا» است که مزارش در [[لاهیجان]] است و در ۶۷۴ق به قتل رسیده و نامش بر کتیبه‌ای که در ۱۱۰۵ق تهیه شده، نوشته شده است.<ref>از آستارا تا استارباد، ج۲، ص۹۸-۱۰۰.</ref> | یکی از اینان «خرم کیا» است که مزارش در [[لاهیجان]] است و در ۶۷۴ق به قتل رسیده و نامش بر کتیبه‌ای که در ۱۱۰۵ق تهیه شده، نوشته شده است.<ref>ستوده، از آستارا تا استارباد، ۱۳۵۱ش، ج۲، ص۹۸-۱۰۰.</ref> | ||
در اواخر سدۀ ۳ق یکی دیگر از نوادگان ابراهیم به اصفهان سفر کرد و در این شهر ساکن شد. سادات طباطبایی ایران بیشتر از نسل وی هستند که از اصفهان به زواره و [[اردستان]] و پس از آن به دیگر جاها رفتند و در نقاط مختلف پراکنده شدند. | در اواخر سدۀ ۳ق یکی دیگر از نوادگان ابراهیم به اصفهان سفر کرد و در این شهر ساکن شد. سادات طباطبایی ایران بیشتر از نسل وی هستند که از اصفهان به زواره و [[اردستان]] و پس از آن به دیگر جاها رفتند و در نقاط مختلف پراکنده شدند. | ||
برخی از این سادات که به [[تبریز]] کوچیدند در سدۀ ۹ق در روزگار فرمان‌روایی [[آق‌قویونلو]]، غالباً منصب [[شیخ الاسلامی]] [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] را عهده‌دار بودند و پس از آن به خاندان‌های مختلف با نام‌های گوناگون مانند وهابی، وکیلی، عدل، دیبا و قاضی تقسیم شدند.<ref>محیط طباطبایی، ج۱، ص۴۱</ref> | برخی از این سادات که به [[تبریز]] کوچیدند در سدۀ ۹ق در روزگار فرمان‌روایی [[آق‌قویونلو]]، غالباً منصب [[شیخ الاسلامی]] [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] را عهده‌دار بودند و پس از آن به خاندان‌های مختلف با نام‌های گوناگون مانند وهابی، وکیلی، عدل، دیبا و قاضی تقسیم شدند.<ref>محیط طباطبایی، «شوخی جدی»، ج۱، ص۴۱</ref> | ||
در روزگار دیلمیان یکی از سادات طباطبایی به نام [[زید الاسود بن ابراهیم بن محمد بن قاسم رسیی|زیدالاسود]] با «شاهان دخت» دختر [[عضدالدوله]] ازدواج کرد و به [[شیراز]] آمد و در آن‌جا ساکن شد. نسب [[سادات انجوی]] شیراز به او می‌رسد.<ref>ابن عنبه، الفصول الفخریه، ص۱۳۰.</ref> | در روزگار دیلمیان یکی از سادات طباطبایی به نام [[زید الاسود بن ابراهیم بن محمد بن قاسم رسیی|زیدالاسود]] با «شاهان دخت» دختر [[عضدالدوله]] ازدواج کرد و به [[شیراز]] آمد و در آن‌جا ساکن شد. نسب [[سادات انجوی]] شیراز به او می‌رسد.<ref>ابن عنبه، الفصول الفخریه، ۱۳۴۶ش، ص۱۳۰.</ref> | ||
==شخصیت‌ها== | ==شخصیت‌ها== | ||
===شخصیت‌های تاریخی=== | ===شخصیت‌های تاریخی=== | ||
* [[محمد بن ابراهیم ابن طباطبا|محمد بن ابراهیم]]: وی سرسلسله سادات طباطبایی است، [[ابوسرایا]] به نام وی در [[کوفه]] [[بیعت]] گرفت و به سال ۱۹۹ق قیام کرد.<ref>مقاتل الطالبین، | * [[محمد بن ابراهیم ابن طباطبا|محمد بن ابراهیم]]: وی سرسلسله سادات طباطبایی است، [[ابوسرایا]] به نام وی در [[کوفه]] [[بیعت]] گرفت و به سال ۱۹۹ق قیام کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص۱۹۹و۵۱۸-۵۳۶.</ref> | ||
* [[قاسم رسی]]: امام [[زیدیه]] و واضع [[مذهب فقهی قاسمی]]، وی در سال ۲۴۶ق در گذشت.<ref> | * [[قاسم رسی]]: امام [[زیدیه]] و واضع [[مذهب فقهی قاسمی]]، وی در سال ۲۴۶ق در گذشت.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۵؛ معجم الانساب، ص۱۸۷</ref> | ||
* [[هادی الی الحق]]: یحیی بن حسین بن قاسم رسی، یکی از ائمه زیدیه، در سال ۲۹۸ق در گذشت.<ref> | * [[هادی الی الحق]]: یحیی بن حسین بن قاسم رسی، یکی از ائمه زیدیه، در سال ۲۹۸ق در گذشت.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۷؛ بروکلمان، ج۳، ص ۳۲۷-۳۳۰.</ref> | ||
* [[ابن طباطبا علوی اصفهانی]] نسابه: در سده چهارم می‌زیسته و کتاب [[منتقلة الطالبیة]] در انساب سادات از آثار اوست.<ref> | * [[ابن طباطبا علوی اصفهانی]] نسابه: در سده چهارم می‌زیسته و کتاب [[منتقلة الطالبیة]] در انساب سادات از آثار اوست.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۳و ۱۷۴.</ref> | ||
* [[ابن طقطقی]]: نقیب سادات [[حله]]، [[نجف]] و [[کربلا]] در قرن هفتم، شهرت وی بیشتر به دلیل کتابش [[منیة الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء]] می‌باشد، این کتاب به [[منیة الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء|تاریخ فخری]] معروف شد.<ref>تاریخ ادبیات در ایران، ج۳ص ۱۲۴۳</ref> | * [[ابن طقطقی]]: نقیب سادات [[حله]]، [[نجف]] و [[کربلا]] در قرن هفتم، شهرت وی بیشتر به دلیل کتابش [[منیة الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء]] می‌باشد، این کتاب به [[منیة الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء|تاریخ فخری]] معروف شد.<ref>تاریخ ادبیات در ایران، ج۳ص ۱۲۴۳</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*ابن صوفى نسابه، المجدي في أنساب الطالبيين، مرعشىنجفی، قم، | *ابن صوفى نسابه، المجدي في أنساب الطالبيين، مرعشىنجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق. | ||
*ابن عنبه | *ابن عنبه حسنی، عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، قم، انصاریان، ۱۴۱۷ ق. | ||
*ابن عنبه، الفصول الفخریه، به کوشش جلال‌الدین حسینی ارموی (محدث)، تهران، ۱۳۴۶ش. | *ابن عنبه، الفصول الفخریه، به کوشش جلال‌الدین حسینی ارموی (محدث)، تهران، بی‌نا، ۱۳۴۶ش. | ||
*رجایی، سید مهدی، المعقبون من آل ابی طالب، موسسه عاشورا، | *رجایی، سید مهدی، المعقبون من آل ابی طالب، قم، موسسه عاشورا، ۱۳۸۵ش. | ||
*ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارباد، تهران، ۱۳۵۱ش. | *ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارباد، تهران، بی‌نا، ۱۳۵۱ش. | ||
*محیط طباطبایی، محمد، | *محیط طباطبایی، محمد، «شوخی جدی»، یغما، س ۱۸، شم ۱، فروردین ۱۳۴۴ش. | ||
{{خاندان‌های شیعه}} | {{خاندان‌های شیعه}} | ||
[[ar:آل طباطبا]] | [[ar:آل طباطبا]] | ||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۳۵
سادات طباطبایی شاخه‌ای از سادات حسنی از نسل ابراهیم طباطبا که نسب آنان از طریق حسن مثنی به امام حسن(ع) می‌رسد. خاندان طباطبایی در ایران و دیگر کشورها پراکنده‌اند، و شخصیت‌های علمی و مذهبی در این خاندان پرورش یافته است.
علت نامگذاری
ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن مثنی بن حسن بن علی بن ابی‌طالب معروف به طباطبا بوده و این نام برای تبار وی نیز بکار رفته است. درباره سبب نامگذاری این شاخه به طباطبا اختلاف است:
- بعضی این لقب را به لکنت زبان ابراهیم بن اسماعیل نسبت داده‌اند که هرگاه می‌خواست «قبا» بگوید، می‌گفت:«طبا».[۱]
- ناصر کبیر گفته اس که «طباطبا» در زبان نبطی به معنی خواجه خواجگان (سید سادات) است.[۲]
پراکندگی جغرافیایی
طباطبائی‌ها در ایران
برخی از نوادگان ابراهیم طباطبا به ایران سفر کردند و در طبرستان و دیلم اقامت گزیدند. شاخه‌ای از این سلسله لقب «کیا» داشته و در گیلان و مازندران می‌زیستند و از نقش مذهبی، سیاسی و اجتماعی مهمی برخوردار بودند.
یکی از اینان «خرم کیا» است که مزارش در لاهیجان است و در ۶۷۴ق به قتل رسیده و نامش بر کتیبه‌ای که در ۱۱۰۵ق تهیه شده، نوشته شده است.[۶]
در اواخر سدۀ ۳ق یکی دیگر از نوادگان ابراهیم به اصفهان سفر کرد و در این شهر ساکن شد. سادات طباطبایی ایران بیشتر از نسل وی هستند که از اصفهان به زواره و اردستان و پس از آن به دیگر جاها رفتند و در نقاط مختلف پراکنده شدند.
برخی از این سادات که به تبریز کوچیدند در سدۀ ۹ق در روزگار فرمان‌روایی آق‌قویونلو، غالباً منصب شیخ الاسلامی آذربایجان را عهده‌دار بودند و پس از آن به خاندان‌های مختلف با نام‌های گوناگون مانند وهابی، وکیلی، عدل، دیبا و قاضی تقسیم شدند.[۷]
در روزگار دیلمیان یکی از سادات طباطبایی به نام زیدالاسود با «شاهان دخت» دختر عضدالدوله ازدواج کرد و به شیراز آمد و در آن‌جا ساکن شد. نسب سادات انجوی شیراز به او می‌رسد.[۸]
شخصیت‌ها
شخصیت‌های تاریخی
- محمد بن ابراهیم: وی سرسلسله سادات طباطبایی است، ابوسرایا به نام وی در کوفه بیعت گرفت و به سال ۱۹۹ق قیام کرد.[۹]
- قاسم رسی: امام زیدیه و واضع مذهب فقهی قاسمی، وی در سال ۲۴۶ق در گذشت.[۱۰]
- هادی الی الحق: یحیی بن حسین بن قاسم رسی، یکی از ائمه زیدیه، در سال ۲۹۸ق در گذشت.[۱۱]
- ابن طباطبا علوی اصفهانی نسابه: در سده چهارم می‌زیسته و کتاب منتقلة الطالبیة در انساب سادات از آثار اوست.[۱۲]
- ابن طقطقی: نقیب سادات حله، نجف و کربلا در قرن هفتم، شهرت وی بیشتر به دلیل کتابش منیة الفضلاء فی تواریخ الخلفاء و الوزراء می‌باشد، این کتاب به تاریخ فخری معروف شد.[۱۳]
شخصیت‌ها
جستارهای وابسته
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- ابن صوفى نسابه، المجدي في أنساب الطالبيين، مرعشىنجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.
- ابن عنبه حسنی، عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، قم، انصاریان، ۱۴۱۷ ق.
- ابن عنبه، الفصول الفخریه، به کوشش جلال‌الدین حسینی ارموی (محدث)، تهران، بی‌نا، ۱۳۴۶ش.
- رجایی، سید مهدی، المعقبون من آل ابی طالب، قم، موسسه عاشورا، ۱۳۸۵ش.
- ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارباد، تهران، بی‌نا، ۱۳۵۱ش.
- محیط طباطبایی، محمد، «شوخی جدی»، یغما، س ۱۸، شم ۱، فروردین ۱۳۴۴ش.
- ↑ ابن صوفی، المجدی فی أنساب الطالبیین، ۱۴۲۲ق، ص۲۶۰.
- ↑ سر السلسلة العلویة، ص۱۶؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۲؛ لغت نامه دهخدا، ذیل لفظ «طباطبا».
- ↑ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص ۱۷۷.
- ↑ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص ۱۷۷.
- ↑ رجایی، المعقبون، ۱۳۸۵س، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ ستوده، از آستارا تا استارباد، ۱۳۵۱ش، ج۲، ص۹۸-۱۰۰.
- ↑ محیط طباطبایی، «شوخی جدی»، ج۱، ص۴۱
- ↑ ابن عنبه، الفصول الفخریه، ۱۳۴۶ش، ص۱۳۰.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص۱۹۹و۵۱۸-۵۳۶.
- ↑ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۵؛ معجم الانساب، ص۱۸۷
- ↑ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۷؛ بروکلمان، ج۳، ص ۳۲۷-۳۳۰.
- ↑ ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۳و ۱۷۴.
- ↑ تاریخ ادبیات در ایران، ج۳ص ۱۲۴۳