امذریح عبدیه
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | امذریح العبدیة |
| نسب/قبیله | عبدالقیس |
| خویشاوندان | مسلم بن عبدالله |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) |
| آثار | شعر در هجو عایشه و رثای مسلم بن عبدالله |
اُمّذَرَیح عَبدِیَّة از زنان شیعه حاضر در جنگ جَمَل.
ام ذریح از قبیله عبدالقیس بود.[۱] به گفته محمدهادی امینی (درگذشت: ۱۳۷۹ش) نویسنده کتاب اصحاب امیرالمؤمنین، او در جنگ جمل به مداوای مجروحان میپرداخت.[۲] همچنین به گزارش شیخ مفید تاریخنگار قرن چهارم قمری، ام ذریح در واکنش به رفتار توهینآمیز عایشه که شامل دشنام دادن و پاشیدن خاک به سوی سپاهیان امام علی(ع) بود، اشعاری در هجو عایشه سرود:[۳]
ترجمه: ای عایشه! اگر آمدی که ما را شکست دهی و دشنام دادی تا بر ما پیروز شوی و سنگریزه در میان ما پرت کردی (بدان) با ضرباتی روبهرو خواهی شد که باور نکنی و هنگامی که با جنگ مواجه شویم، هر چه بخواهیم با شمشیرهای مَشرَفی[یادداشت ۱] از خونهای شما بر زمین میریزیم.[۴]
پیش از آغاز جنگ جمل، امام علی(ع) مسلم بن عبدالله را به سوی لشکر دشمن فرستاد تا با آنان سخن بگوید، اما آنان او را به شهادت رساندند.[۵] پس از شهادت مسلم، زنی در رثای او اشعاری سرود. ابنابیالحَدید شارح نهجالبلاغه در قرن هفتم، این زن را ام ذریح دانسته است اما طبری و مسعودی از تاریخنگاران قرن چهارم بدون ذکر نام، او را مادر مسلم معرفی کردهاند.[۶] سید محسن امین شرححالنگار شیعه (درگذشت: ۱۳۷۱ق) با بررسی این نظرات، احتمال داده که ام ذریح همان مادر مسلم باشد، هر چند احتمال وجود چند شاعر زن را نیز منتفی ندانسته است.[۷]
محمدهادی امینی احتمال داده که ام ذریح مادر ذریح بن عباد از شورشکنندگان علیه عثمان بن عَفّان باشد.[۸]
پانوشت
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۹، ص۱۹۰؛ ابناثیر، اللباب، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ امینی، اصحاب أمیرالمؤمنین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۶۲.
- ↑ شیخ مفید، الجَمَل، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۸.
- ↑ شیخ مفید، الجَمَل، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۸.
- ↑ طبری، تاریخ الاُمم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۱۱ و ص۵۲۹؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۶۱.
- ↑ طبری، تاریخ الاُمم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۱۱ و ص۵۲۹؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۶۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۷۸.
- ↑ امینی، اصحاب أمیرالمومنین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۶۲.
یادداشت
- ↑ مَشرَفی. شمشیر مشرفی منسوب به مشارف الشام است و نیز شمشیر شامی و سیف مشرفی .رجوع کنید به:دهخدا، لغتنامه، ذیل مشرفی
منابع
- ابناثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الأنساب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ۱۹۹۴م.
- ابنأبیالحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقیق: حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- امینی، محمدهادی، أصحاب أمیرالمؤمنین و الرواة عنه، بیروت، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، تحقیق: عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدر آباد، انتشارات مجلس، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ۱۹۶۲م.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الجمل والنصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم ، بیروت، دار التراث ، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ۱۹۶۷م.
- مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، أبو الحسن علی بن الحسین بن علی، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.