چِلّه کَلیمیه یا چِلّه موسویه خلوت و عبادت چهل روز، از اول ماه ذی‌القعده تا دهم ماه ذی‌الحجه و دارای آداب ویژه‌ای است. برخی عارفان و فرقه‌ها با استناد به چهل شب وعده خداوند با حضرت موسی(ع) چله‌گیری در این ایام را سفارش کرده‌اند. گفته شده معروف‌ترین چله‌نشینی در نزد صوفیه، چله موسویه است.
برای چله‌گیران دستورات و سفارشاتی داده شده است، از جمله: محاسبه نسبت به اعمال گذشته پیش از ورود به ماه ذی‌القعده، مراقبه، توجه به خداوند در اعمال روزانه و پرهیز از گناه، عزلت و دوری از گناه‌کاران و اهل دنیا. در دیدگاه فقیهانی چون لطف‌الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید ریاضت چله‌نشینی روشی ساختگی و غیر‌شرعی است.
اهمیت
چهل روز خلوت و عبادت، از اول ماه ذی‌القعده تا دهم ماه ذی‌الحجه را چله کلیمیه نامیده و آداب و اعمال ویژه‌ای برای آن بیان کرده‌اند.[۱] چله موسویه، اربعین کلیمی و اربعین موسوی نیز نام‌های دیگر این چهل روز است.[۱] برخی عارفان و فرقه‌ها با استناد به چهل شب وعده خداوند با حضرت موسی(ع)، گرفتن چله کلیمیه را به مریدان و پیروانشان سفارش کرده‌اند.[۲]
عبدالله جوادی آملی، از مراجع تقلید شیعه چله کلیمی را از دستورات رسمی و نوآوری‌های دین اسلام دانسته[۳] و حسن حسن‌زاده آملی و سید محمدحسین حسینی طهرانی بعضی افراد را در سیر و سلوک بدان توصیه کرده‌اند.[۴] گفته شده معروف‌ترین چله‌نشینی در نزد صوفیه، چله موسویه است.[۵] البته گفته شده این چله در دین یهود وجود ندارد و ارتباطی میان یهودیان با آن نیست.[۶]
گفته شده این چهل روز بنا‌بر آیه ۱۴۲ سوره اعراف[یادداشت ۱] و برخی احادیث شیعه زمان مناجات و خلوت حضرت موسای کلیم با خدا بوده و بدان جهت اربعین موسوی و کلیمی نامیده شده است.[۷]به گفته عبدالله جوادی آملی حضرت موسی در این چله، خواب و غذا نداشته و مشغول مناجات با خدا در کوه طور بوده است.[۸] او معتقد است که در اثر چله کلیمیه، تورات و وحی الهی نصیب حضرت موسی(ع) شد.[۹]
آداب چله موسوی
عارفان و اساتید اخلاق در این چله برای شاگردان و چله‌گیران دستورات و سفارشاتی داشته‌اند، از جمله:
- محاسبه نسبت به اعمال گذشته پیش از ورود به ماه ذی‌القعده
- مراقبه، توجه به خداوند در اعمال روزانه و پرهیز از گناه
- عزلت و دوری از گناه‌کاران و اهل دنیا
- انجام اعمال و خواندن دعاهای مخصوص این مدت طبق آنچه در کتاب مفاتیح‌الجنان آمده است، مانند غسل و نماز یکشنبه‌های ماه ذی قعده، اعمال شب و روز دحو الارض و روز عرفه، روزه نه روز اول ماه ذی‌الحجة و نماز مشهور شب‌های دهه اول آن[۱۰]
اعتبار فقهی
.jpg)
ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به سوالی درباره احکام شرعی چله کلیمیه، خودسازی و تهذیب نفس در چارچوب شرع را در هر زمانی مطلوب دانسته است.[۱۱] از نظر برخی مجتهدان مانند محمد‌جواد فاضل لنکرانی، اگر چله‌نشینی و چله کلیمیه به‌معنای خلوت و نشستن در خانه و صرفا مشغول شدن به عبادت باشد، مردود و مربوط به عارفان و صوفیه است.[۱۲] چنان‌که به گفته لطف‌الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید شیعه نیز ریاضت چله‌نشینی روشی ساختگی و غیر‌شرعی است.[۱۳] پژوهش‌گر دیگری نیز تصریح کرده است که هر چند این چهل روز زمان مناسبی برای عبادت است ولی انتساب چله کلیمیه و استحبابش به شریعت دلیلی ندارد.[۱۴] به باور محمد‌حسن وکیلی، نویسنده کتاب صراط مستقیم اگر‌چه مجموع این چله دارای پشتوانه حدیثی خاصی نیست، ولی تجربه بزرگان معرفت، شهرت اربعین کلیمی و موسوی در نزد ایشان و اشاره برخی روایات به خصوصیت این ایام نشانگر شرافت آن می‌باشد.[۱۵]
تک‌نگاری
کتاب «اسرار اربعین موسوی» حاوی آداب و مراقبات چله موسوی و دیدگاه برخی عارفان درباره آن می‌باشد. نویسنده اثر، محمدتقی فیاض‌بخش و در سال ۱۳۹۷ش توسط انتشارات فردافر در ۱۰۸صفحه به چاپ رسیده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ منصوری لاریجانی، در محضر حافظ، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۲۳۳؛ «اربعین موسوی»، وبگاه عرفان و حکمت.
- ↑ «توصیه‌های یک استاد اخلاق برای چله کلیمیه»، وبگاه عقیق.
- ↑ «آیت الله جوادی آملی: اربعین گیری از بهترین راههای دریافت فیوضات است/ هیچ دشمنی بدتر از هوس وجود ندارد»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «اربعین موسوی»، وبگاه عرفان و حکمت.
- ↑ کاشانی بیدختی، «چله‌نشینی»، ص۲۱.
- ↑ «ماجرای این «اربعین کلیمی» چیست؟»، وبگاه تبیان.
- ↑ «اربعین موسوی»، وبگاه عرفان و حکمت.
- ↑ «آیت الله جوادی آملی: اربعینگیری از بهترین راههای دریافت فیوضات است/ هیچ دشمنی بدتر از هوس وجود ندارد»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «آیت‌الله جوادی آملی: اربعینگیری از بهترین راههای دریافت فیوضات است/ هیچ دشمنی بدتر از هوس وجود ندارد»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «ادب حضور در اربعین موسوی»، وبگاه جلوه.
- ↑ «چله کلیمیه»، وبگاه آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑ «در منابع دینی چیزی به نام چله‌نشینی نداریم»، وبگاه فاضل لنکرانی.
- ↑ صافی گلپایگانی، معارف دین، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ «چله کلیمیه چیست؟/ آیا چله کلیمیه مسبوق به شرع است؟»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «اربعین موسوی»، وبگاه عرفان و حکمت.
- ↑ «کتاب ادب حضور اسرار اربعین موسوی»، وبگاه مذهب‌بوک.
یادداشت
- ↑ قسمت اول آیه: «وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیلَةً؛ و با موسی، سی شب وعده گذاشتیم و آن را با ده شب دیگر تمام کردیم. تا آنکه وقت معین پروردگارش در چهل شب به سر آمد.»
منابع
- «آیت الله جوادی آملی: اربعینگیری از بهترین راههای دریافت فیوضات است/ هیچ دشمنی بدتر از هوس وجود ندارد»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «ادب حضور در اربعین موسوی»، وبگاه جلوه، تاریخ انتشار: ۱۱ مرداد ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «اربعین موسوی»، وبگاه عرفان و حکمت، تاریخ انتشار: ۱ ذی القعده ۱۴۴۰ق، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «چله کلیمیه»، وبگاه آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «چله کلیمیه چیست؟/ آیا چله کلیمیه مسبوق به شرع است؟»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «در منابع دینی چیزی به‌نام چله‌نشینی نداریم»، وبگاه فاضل لنکرانی، تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، معارف دین(ج۳)، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱ش.
- کاشانی بیدختی، حسینعلی، «چله‌نشینی»، چهل در فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران، ۱۳۸۹ش.
- «کتاب ادب حضور اسرار اربعین موسوی»، وبگاه مذهب‌بوک، تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۵ تیر ۱۴۰۲ش.
- «ماجرای این «اربعین کلیمی» چیست؟»، وبگاه تبیان، تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ش.
- منصوری لاریجانی، اسماعیل، در محضر حافظ، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۰ش.