احکام اولیه: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>M.r.seifi . |
imported>M.r.seifi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
یکی از تفاوت‌های حکم اولی با حکم ثانوی این است که حکم اولی همیشگی است؛ امّا حکم ثانوی موقت است.<ref>حسین‌زاده اصفهانی، آشنایی با اصطلاحات فقها، ۱۳۹۷ش، ص۱۹۸.</ref> همچنین در احکام دینی، اصل و محوریت با حکم اولی است و حکم ثانوی جانشین و فرع حکم اولی است.<ref>الهامی نیا، «احکام اولیه، ثانویه و حکومتی»، ص۱۱۹.</ref> | یکی از تفاوت‌های حکم اولی با حکم ثانوی این است که حکم اولی همیشگی است؛ امّا حکم ثانوی موقت است.<ref>حسین‌زاده اصفهانی، آشنایی با اصطلاحات فقها، ۱۳۹۷ش، ص۱۹۸.</ref> همچنین در احکام دینی، اصل و محوریت با حکم اولی است و حکم ثانوی جانشین و فرع حکم اولی است.<ref>الهامی نیا، «احکام اولیه، ثانویه و حکومتی»، ص۱۱۹.</ref> | ||
از نمونه‌های احکام اولیه در | از نمونه‌های احکام اولیه در [[قرآن]]، حکم به وجوب روزه [[رمضان المبارک|ماه رمضان]] در آیه ۱۸۵ [[سوره بقره]]{{یادداشت|«فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ». یعنی: پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد.}} و یا حکم وجوب [[وضو]] برای [[نماز]] در [[آیه وضو|آیه ششم سوره مائده]] است.{{یادداشت|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ». یعنی: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، چون به [عزم] نماز برخيزيد، صورت و دستهايتان را تا آرنج بشوييد؛ و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] مسح كنيد.}} در این موارد حکم اولی، وجوب [[روزه]] در ماه رمضان و وجوب وضو برای نماز است که اگر این‌ها ممکن نبود، نوبت به [[احکام ثانویه|حکم ثانوی]] می‌رسد.<ref>حق‌پناه، «حکم اولی و ثانوی در قرآن معیار و نمونه ها»، ص۱۱۲.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۸ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۳۱
احکام اولیه در برابر احکام ثانویه، آن دسته از احکام فقهی هستند که بر طبق مصالح و مفاسد صادر شده‌اند و این صدور حکم بدون در نظر گرفتن حالات استثنایی مانند اضطرار، عسر و حرج، ضرر و تقیه است؛ امّا احکام ثانویه با در نظر گرفتن این حالات خاص است.[۱] به عنوان مثال، حکم وجوب وضو برای نماز، یک حکم اولی است و حکم وجوب تیمم برای کسی که با گرفتن وضو به سختی و مشقت می‌افتد، یک حکم ثانوی است.
یکی از تفاوت‌های حکم اولی با حکم ثانوی این است که حکم اولی همیشگی است؛ امّا حکم ثانوی موقت است.[۲] همچنین در احکام دینی، اصل و محوریت با حکم اولی است و حکم ثانوی جانشین و فرع حکم اولی است.[۳]
از نمونه‌های احکام اولیه در قرآن، حکم به وجوب روزه ماه رمضان در آیه ۱۸۵ سوره بقره
و یا حکم وجوب وضو برای نماز در آیه ششم سوره مائده است.
در این موارد حکم اولی، وجوب روزه در ماه رمضان و وجوب وضو برای نماز است که اگر این‌ها ممکن نبود، نوبت به حکم ثانوی می‌رسد.[۴]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، ت‍ه‍ران، دف‍ت‍ر مطالعات ت‍اری‍خ و م‍ع‍ارف اسلامی، ۱۳۷۹ش.
- الهامی نیا، علی اصغر، «احکام اولیه، ثانویه و حکومتی»، در مجله مربیان، پژوهشگاه امام صادق (ع)، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۰ش.
- حسین زاده اصفهانی، احمدرضا، آشنایی با اصطلاحات فقهاء، قم، انتشارات دار العلم، چاپ دوم، ۱۳۹۷ش.
- حق‌پناه، رضا، «حکم اولی و ثانوی در قرآن معیار و نمونه ها»، در مجله آموزه‌های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۰.
- لطفی، اسدالله، «رابطه ادله احکام ثانویه با ادله احکام اولیه»، در مجله مطالعات اسلامی، شماره ۴۹ و ۵۰، پاییز و زمستان ۱۳۷۹.