جنگ‌های پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

{{تاریخ صدر اسلام}}

== اهداف پیامبر از جنگ ==

پیامبر(ص) برای منتشر کردن [[اسلام|دین اسلام]] و برپایی حکومت اسلامی،<ref>معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، سیمای معصومین در اندیشه امام خمینی، ۱۳۷۵ش، ص۱۳۲.</ref> جنگ‌هایی را در مقابل [[شرک|مشرکان]]، [[یهود|یهودیان]] و رومیان انجام داد؛<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۷۵.</ref> چرا که دشمنان پیامبر، مانع از تحقق حکومت اسلامی بودند.<ref>معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، سیمای معصومین در اندیشه امام خمینی، ۱۳۷۵ش، ص۱۳۲.</ref> مقابله با تجاوز مشرکان و از بین بردن فتنه از دیگر اهداف پیامبر در جنگ‌ها بوده است.<ref>قائدان، مدیریت و رهبری پیامبر اکرم(ص) در عرصه‌های نظامی»، ص۲۳.</ref> ازاین‌رو پیامبر پیش از آغاز جنگ، دشمنان را به دین اسلام دعوت می‌کرد و جنگ تنها در صورتی آغاز می‌شد که آنها دعوتش را اجابت نمی‌کردند.<ref>صادقی، «اصول حقوق جنگ در سیره نبوی»، ۱۱۹.</ref> گفته شده از آنجا که پیامبر(ص) در جنگ‌ها، به دنبال اهداف الهی بوده است، در ادبیات دینی، به جای واژه «جنگ»، از تعبیر «[[جهاد|جهاد در راه خدا]]» استفاده شده است.<ref>قائدان، مدیریت و رهبری پیامبر اکرم(ص) در عرصه‌های نظامی»، ص۳۵.</ref> به گفته برخی محققان، پیامبر در جنگ‌ها علل، اهداف و اصول جنگ را برای سپاه اسلام بیان می‌کرد و پس از آن سازمان نظامی مقتدری را تشکیل می‌داد.<ref>قائدان، مدیریت و رهبری پیامبر اکرم(ص) در عرصه‌های نظامی»، ص۷.</ref>  

با این حال بیشتر مستشرقان،‌ جنگ‌های پیامبر را برای اهداف مادی و در راستای به دست آوردن سلطه سیاسی و اقتصادی توجیه کرده‌اند.<ref>عبدالمحمدی، و اکبری، «نقد و بررسی دیدگاه مستشرقان درباره اهداف غزوات و سرایای پیامبر(ص)»،‌ ص۷.</ref> البته آنها در تبیین اهداف پیامبر از جنگ‌ها، دیدگاه یکسانی ندارند و هدف‌هایی مانند به دست آوردن [[غنیمت|غنائم]] و معیشت زندگی، جاه‌طلبی و انتقام از مخالفان را ذکر کرده‌اند.<ref>عبدالمحمدی، و اکبری، «نقد و بررسی دیدگاه مستشرقان درباره اهداف غزوات و سرایای پیامبر(ص)»،‌ ص۸-۱۲.</ref> برخی‌ پژوهش‌گران چنین ادعاهایی را ناصحیح دانسته، معتقدند اسناد تاریخی چنین ادعاهایی را ردّ می‌کند.<ref>عبدالمحمدی، و اکبری، «نقد و بررسی دیدگاه مستشرقان درباره اهداف غزوات و سرایای پیامبر(ص)»،‌ ص۱۷-۲۹.</ref> همچنین برخی از مستشرقان دیگر بر این باورند، پیامبر(ص) تا می‌توانست از جنگ دوری می‌کرد و تنها در صورت ضرورت، برای دفاع از اسلام و مسلمان‌ها جنگ می‌کرد.<ref>عبدالمحمدی، و اکبری، «نقد و بررسی دیدگاه مستشرقان درباره اهداف غزوات و سرایای پیامبر(ص)»،‌ ص۱۳-۱۴.</ref>

== غزوه‌ها و سریه‌ها ==

{{اصلی|غزوه|سریه}}

در کتاب‌های با موضوع تاریخ اسلام، جنگ‌های پیامبر(ص) به دو دسته غَزْوَه و سَرِیّه تقسیم می‌شود.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آن شرکت می‌کرد و فرماندهی آنها را به صورت مستقیم بر عهده داشت، غَزْوَه و به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آن‌ها شرکت نداشت، بلکه دسته‌ای را با تعیین فرمانده به منطقه‌ای اعزام می‌کرد، سَرِیه می‌گویند.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> با این حال برخی محققان بر این باورند تعریف ذکر شده برای غزوه و سریه درست نیست؛ بلکه غزوه به جنگ‌های پیامبر گفته می‌شود که به صورت آشکار، با جنگجویان زیاد و با سازماندهی انجام شده است، ولی به جنگ‌های پیامبر که به صورت مخفیانه، با جنگجویان کم و بدون سازماندهی انجام شده باشد، سریه می‌گویند.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۷۹-۸۰.</ref> این دو تعریف در مصداق غزوه‌ها و سریه‌ها اختلاف ندارد، زیرا طبق تعریف اخیر، پیامبر در عملیات‌هایی که با تعداد نفرات اندک انجام می‌شد و هدف از آن علمیات‌ها، ایذائی یا شناسایی بود، شرکت نمی‌کرد.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۸۰.</ref>

== جنگ‌های پیامبر در قرآن ==