غزوه سویق
 | |
| زمان | ذوالحجه سال ۲ هجری قمری |
|---|---|
| مکان | اطراف مدینه |
| نتیجه | فرار مشرکان |
| علت جنگ | خون خواهی کشته شدگان بدر از سوی مشرکان |
| جنگندگان | |
| طرفین جنگ | مسلمانان مشرکان |
| فرماندهان | |
| فرماندهان جنگ | حضرت محمد(ص) ابوسفیان |
| تلفات | |
| خسارات | شهادت دو تن از مسلمانان |
غزوه سَویق از غزوات پیامبر(ص) در سال دوم هجری است. در این غزوه، مشرکان مکه برای انتقام از کشتهشدگان جنگ بدر به اطراف مدینه حمله کردند. آنان پس از کشتن دو مسلمان و سوزاندن نخلستان، برای فرار سریعتر از دست مسلمانانی که در تعقیبشان بودند، بار و بنه خود را که در آن خوردنیِ سویق بود، بر زمین ریختند. این غزوه بدون درگیری نظامی پایان یافت.
انتقام جنگ بدر
شکست مشرکان در جنگ بدر و کشتهشدن شماری از اشراف مکه، آنان را به فکر انتقام از پیامبر(ص) و مسلمانان انداخت. ابوسفیان که فرزند و برخی نزدیکان خود را از دست داده بود، سوگند خورد تا زمانی که انتقام نگیرد، با زنان همبستر نشود و موی خود را روغن نزند.[۱] در ماه ذیالحجه سال دوم هجری، ابوسفیان بههمراه گروهی از مشرکان از مکه خارج شد. در برخی منابع، تعداد آنان دویست نفر و در برخی دیگر چهل سوارکار ذکر شده است.[۲]
قتل دو مسلمان
مشرکان پس از عبور از منطقه نَجدیّه، به نزدیکی چاهی در کنار کوهی به نام «تیت» رسیدند.[۳] ابوسفیان برای کسب اطلاعات از وضعیت مسلمانان، به قبیله بنینضیر رفت.[۴] ابتدا به خانه حُیی بن أَخْطَب مراجعه کرد، اما او بهدلیل ترس، در را باز نکرد.[۵] سپس به سراغ سَلَّام بن مِشْکَم، رئیس و خزانهدار یهودیان بنینضیر رفت. سلّام از او پذیرایی کرد و اطلاعاتی درباره اوضاع مسلمانان در اختیارش گذاشت. در سحرگاه، ابوسفیان و همراهانش به نخلستان اطراف مدینه حمله کردند. آنان یک نخل و دو خانه را در منطقه عُرَیض سوزاندند و دو مرد از انصار را به قتل رساندند.[۶] بدین ترتیب، ابوسفیان به سوگند خود عمل کرد و با همراهانش به سوی مکه گریخت.[۷]
غزوه بدون درگیری
پس از اطلاع از این حادثه، پیامبر(ص) ابولبابة بن عبدالمنذر را جانشین خود در مدینه قرار داد و با دویست نفر از مهاجران و انصار به تعقیب مشرکان پرداخت. سپاه مسلمانان تا منطقهای به نام «قَرقَرةُ الکُدر» پیش رفت، اما چون به ابوسفیان دست نیافت، به مدینه بازگشت.[۸] طبق گزارش طبری، مسلمانان از رسول خدا(ص) پرسیدند که آیا این تعقیب و گریز را میتوان غزوه نامید؟ پیامبر(ص) نیز آن را غزوه دانست.[۹]
علت نامگذاری
«سویق» به آردی از گندم یا جو گفته میشود که پس از تفتدادن، با آب، عسل یا روغن مخلوط میشود.[۱۰] علت نامگذاری این غزوه به «سویق» آن است که ابوسفیان و مشرکان هنگام فرار بهسوی مکه، برای سبککردن بار خود، آذوقههایی را که در میان آن سویق بود، بر زمین ریختند. مسلمانان نیز آنها را برداشتند. از همین رو، این غزوه به نام «غزوه سویق» شناخته شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ واقدی، المغازی، مؤسسة الاعلمی، ج۱، ص۱۸۱؛ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، دار صادر، ج۲، ص۱۳۹؛ ابنخلدون، تاریخ ابنخلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۲۲؛ ابنکثیر، البدایة و النهایة، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۴۱۶.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، دار التراث، ج۲، ص۴۸۴؛ حموی، معجم البلدان، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۶۵.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، دار التراث، ج۲، ص۴۸۴؛ حموی، معجم البلدان، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۶۵.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۲، ص۳۰.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۴۱۶.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۲، ص۳۰.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۴۱۶؛ طبری، تاریخ طبری، دار التراث، ج۲، ص۴۸۴.
- ↑ واقدی، المغازی، مؤسسة الاعلمی، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، دار التراث، ج۲، ص۴۸۴.
- ↑ زرقانی، شرح الزرقانی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۵۳.
- ↑ واقدی، المغازی، مؤسسة الاعلمی، ج۱، ص۱۸۱.
منابع
- ابن الأثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، بیتا.
- ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد، تاریخ ابن خلدون، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- ابن کثیر، اسماعیل بن کثیر، البدایة والنهایة، به تحقیق علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، بیتا
- حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- الزرقانی، محمد بن عبد الباقی، شرح الزرقانی علی المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة، به تصحیح محمدعبدالعزیز خالدی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بیجا، دار التراث، بیتا.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، مؤسسة الاعلمی، بیتا.