سید منیرالدین حسینی الهاشمی
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | سید مُنیرالدین حسینی الهاشمی |
| زادروز | ۲۰ آبان ۱۳۲۲ش |
| شهر تولد | شیراز |
| تاریخ درگذشت | ۱۲ اسفند ۱۳۷۹ش |
| شهر درگذشت | قم |
| آرامگاه | حرم حضرت معصومه(س) |
| خویشاوند سرشناس | سید نورالدین حسینی هاشمی (پدر)، محی‌الدین حائری شیرازی (شوهرخواهر) |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | مؤسس و ریاست فرهنگستان علوم اسلامی قم، عضو خبرگان قانون اساسی و شورای انقلاب فرهنگی |
| پیش از | محمدمهدی میرباقری |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | امام خمینی، سید نورالدین حسینی، ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، مرتضی حائری یزدی و یدالله دوزدوزانی. |
| تألیفات | روش اجتهاد، مدیریت توسعه فرهنگی و اصول مبانی نظام ولایت |
سید مُنیرالدین حسینی الهاشمی (۱۳۲۲-۱۳۷۹ش) بنیانگذار فرهنگستان علوم اسلامی قم و از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی ایران بود. او از طرفداران اصل ولایت فقیه در قانون اساسی بود و برای تصویب آن تلاش کرد. سید منیرالدین بعد از فرمان انقلاب فرهنگی امام خمینی برای اسلامی کردن علوم انسانی، فرهنگستان علوم اسلامی را در قم بنا کرد.
سیدمنیرالدین الهاشمی نزد پدرش، امام خمینی و برخی اساتید دیگر علوم حوزوی را فراگرفت. محل دفن او در حرم حضرت معصومه(س) است.
معرفی و جایگاه
سید منیرالدین حسینی الهاشمی، مؤسس فرهنگستان علوم اسلامی قم و از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی ایران و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.[۱] او به درخواست امام خمینی به همراه ناصر مکارم شیرازی از حوزه انتخابیه شیراز عضو مجلس خبرگان شد.[۲] تصویب اصل ولایت فقیه و اصل شورای نگهبان در قانون اساسی ایران را از مهمترین فعالیت‌های سیاسی او شمرده‌اند.[۳] سید محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی، سید منیرالدین را فیلسوف انقلاب اسلامی نامیده و معتقد است او، عمق درگیری فرهنگی جبهه حق و باطل را درک و تلاش کرد حرکت انقلاب اسلامی به سمت تمدن اسلامی را نظریه‌پزداری کند.[۴]
سید مُنیرالدین حسینی در ۲۰ آبان ۱۳۲۲ش در شیراز به دنیا آمد.[۵] پدرش سید نورالدین حسینی الهاشمی از مراجع تقلید و مؤسس حزب برادران شیراز، یکی از مهمترین احزاب دینی و ضداستعماری شیراز علیه حکومت پهلوی بود.[۶] سید منیرالدین در سال ۱۳۳۸ش برای فراگیری علوم حوزوی از شیراز به قم[۷] و در سال ۱۳۴۶ش به نجف رفت و در درس حکومت اسلامی امام خمینی شرکت داشت.[۸] الهاشمی در شیراز، قم و نجف نزد پدرش، امام خمینی، مرتضی حائری، حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی،[۹] یدالله دوزدوزانی و حسین نوری همدانی[۱۰] شاگردی کرده است.
کتاب‌های فلسفه اصول مبانی نظام ولایت، روش اجتهاد، مبادی علم اصول، مدیریت توسعه انقلاب فرهنگی و پیش‌نویس قانون اساسی ایران از آثار اوست.[۱۱] الهاشمی، پیش‌نویس قانون اساسی را به درخواست امام خمینی چاپ کرد.[۱۲] شخصیت سید منیرالدین الهاشمی را الهام‌گرفته از پدرش و امام خمینی دانسته‌اند.[۱۳]
او ۱۲ اسفند سال ۱۳۷۹ش در سن ۵۷ سالگی بر اثر بیماری قندخون[۱۴] در قم درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۱۵]
تأسیس فرهنگستان علوم اسلامی قم
سید منیرالدین حسینی بعد از فرمان امام خمینی در مورد انقلاب فرهنگی[۱۶] فرهنگستان علوم اسلامی را در سال ۱۳۵۹ش در قم با هدف انجام فعالیت‌های فرهنگی تأسیس کرد.[۱۷] گفته شده دغدغه سید منیرالدین الهاشمی ایجاد تمدن اسلامی و تولید نرم‌افزار و فلسفه متناسب با آن بود.[۱۸] او با تأسیس فرهنگستان علوم اسلامی به این فکر افتاد که با تولید فکر در بخش تئوری، انقلاب اسلامی را در برابر حوادث و افکار التقاطی بیمه کند. به همین علت به تحکیم مبانی اسلام و جمهوری اسلامی ایران پرداخت.[۱۹] سید منیرالدین، با گنجاندن دو اصل «تمدن‌سازی الهی بر مبنای مذهب حقه جعفری اثنی‌عشری» و «اصالت روش اصولیون و طریق فقاهت سنتی متداول حوزه‌های علمیه» در مرامنامه دفتر فرهنگستان علوم اسلامی، حرکت و جهت پژوهشی این مرکز را ترسیم کرد.[۲۰]
گفته شده سید منیرالدین بعد از عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اسلامی کردن علوم انسانی تلاش زیادی کرده است.[۲۱] به گفته سید محمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم، مسئولیت اصلی فرهنگستان سازماندهی تولید علوم اسلامی در جامعه[۲۲] و فراهم آوردن نرم‌افزاری برای دستیابی به تمدن اسلامی است.[۲۳] به گفته عبدالحسین خسروپناه، پژوهشگر و استاد فلسفه، فرهنگستان علوم اسلامی به دنبال تحقق و عینیت بخشیدن به اسلام است؛ اگر حضور فعال دین در عرصه اجتماعی محقق شود نه تنها علوم انسانی، اسلامی می‌شود؛ بلکه صنعت و تکنولوژی هم اسلامی می‌شود.[۲۴]
فعالیت‌ها
سید منیرالدین حسینی همراه با محی‌الدین حائری شیرازی (از بستگان وی) وارد مبارزات سیاسی شد. از اقدامات الهاشمی، موضع‌گیری در قبال جنگ اعراب و اسرائیل و همراهی با جنبش‌های مسلحانه علیه حکومت پهلوی ذکر کرده‌اند.[۲۵] سید منیرالدین در پی فعالیت‌های سیاسی در بهار ۱۳۵۱ش به گنبد کاووس تبعید شده بود که[۲۶] بعد از تبعید ۶ ماهه[۲۷]در سال ۱۳۵۲ش برای جلوگیری جوانان از افکار التقاطی به قم بازگشت.[۲۸]
برخی از طرفداران سید منیرالدین الهاشمی گفته‌اند او قائل به اقتصاد اسلامی بوده و به‌همین علت درصدد تحقق عدالت در اقتصاد اسلامی بوده است.[۲۹] سید منیرالدین الهاشمی برای مقابله با شرکت ارج که بهایی‌ها در ایران ساخته بودند شرکت ژرف را بنا کرد؛ ولی به‌خاطر کمبود منابع مالی نتوانست به فعالیت خود ادامه دهد.[۳۰]
نظرات خاص
شهاب‌الدین حائری شیرازی (خواهرزاده) سید منیرالدین هاشمی گفته است وی به علوم حوزوی و منطق ارسطویی انتقاد داشت، آن را در تضاد با علوم دینی اهل بیت می‌دانست، سید منیرالدین همچنین علوم تجربی و انسانی غرب را رد کرده و معتقد بود که علوم غربی به انگیزه‌های مادی وابسته است و نمی‌تواند به طور کامل با حقیقت اسلام همخوانی داشته باشد.[۳۱] رسول جعفریان گفته است سید منیرالدین هاشمی بر این باور بوده حوزه علمیه با محتوای علمی زیادی که دارد باید قانون اساسی را بنویسد.[۳۲]
سید منیر الدین حسینی در فلسفه قائل به اصالت وجود و اصالت ماهیت نبود بلکه اول قائل به اصالت ربط و اصالت ولایت بود.[۳۳] به گفته عبدالحسین خسروپناه سید منیرالدین الهاشمی قائل به غیراستفاده بودن علوم غربی بود[۳۴] و در صدد تأسیس فلسفه، علوم انسانی، تکنولوژی و صنعت بشری بود که اسلامی شود.[۳۵] خسروپناه، سید منیرالدین الهاشمی را غرب‌ستیز شمرده است.[۳۶] البته سید محمدمهدی میرباقری، سید منیرالدین را در جریان فکری استحاله تمدن غرب در تمدن اسلامی ذکر کرده است.[۳۷]
کتاب‌شناسی
درباره تبیین و تحلیل اندیشه‌های سید منیرالدین الهاشمی کتاب‌هایی منتشر شده است از جمله:
- «اندیشه تمدن نوین اسلامی: گفتارهایی در تبیین رویکرد فکری سید منیرالدین حسینی الهاشمی» به قلم سید محمدمهدی میرباقری. در این کتاب تلاش شده تصویری از دغدغه‌ها، رسالت‌ها و اندیشه‌های سید منیرالدین و نسبت آنها با انقلاب اسلامی، تمدن اسلامی، حوزه‌های علمیه و روشن‌فکری دینی ارائه شود. این کتاب از سوی انتشارات تمدن نوین اسلامی وابسته به فرهنگستان علوم اسلامی در قم چاپ شده است.[۳۸]
- «پیش‌درآمدی بر فلسفه‌ی حرکت اسلامی: با تأکید بر آرای علامه سیدمنیرالدین حسینی‌الهاشمی» نوشته محمدرضا خاکی قراملکی با همکاری ابراهیم صادقی‌مرودشت و محمدحسین طاهری خسروشاهی. این کتاب با هدف امتدادبخشی اجتماعی و کاربردی‌سازی فلسفه اسلامی می‌کوشد ضمن توصیف و تبیین دستگاه فلسفی موجود، نگاه انتقادی و نویی را در این مباحث دنبال کند. این کتاب از سوی انتشارات تمدن نوین اسلامی در سال ۱۴۰۰ش منتشر شده است.[۳۹]
- «درآمدی بر الهیات تمدنی: با تأکید بر اندیشه‌های کلامی علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی» اثر محمدرضا خاکی قراملکی، انتشارات تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۰ش.
- «درآمدی بر فلسفه چگونگی: تقریری از نظریه فلسفی استاد سید منیرالدین حسینی الهاشمی» نوشته محمد متقیان تبریزی، انتشارات تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ش.
- خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین مرحوم سید منیرالدین حسینی شیرازی، این کتاب به کوشش مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
- «صلای اندیشه: گزیده‌ای از سخنان علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی» به همت مؤسسه مستشهدین وصال در مشهد به چاپ رسیده است.
پانویس
- ↑ «آیت الله سید منیرالدین حسینی شیرازی»، وبگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۵۴.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۵۴.
- ↑ «یادنامه‌ای برای علامه حسینی الهاشمی/سنت فکری فیلسوف انقلاب»، خبرگزاری مهر.
- ↑ حسینی شیرازی، خاطرات سید منیرالدین حسینی شیرازی، ۱۳۸۳ش، ص۱۷.
- ↑ سید منیرالدین هاشمی در سایت جامعه مدرسین قم.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۴۴.
- ↑ پور ابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۴۴-۴۵.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۶ش، ج۲۱، ص۲۱۵.
- ↑ حسینی شیرازی، خاطرات سید منیرالدین حسینی شیرازی، ۱۳۸۳ش، ص۱۹–۲۰.
- ↑ تألیفات سید منیرالدین هاشمی در سایت حسینیه اندیشه قم.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۵۴.
- ↑ جمالی، «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین الهاشمی»، ص۱۷۶.
- ↑ در نقد آراء سید منیرالدین و جانشینش سید مهدی میرباقری در تابناک.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۶ش، ج۲۱، ص۲۲۶.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۲۰۷.
- ↑ فیرحی، «بازشناسی اندیشه سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم»، ص۱۰۶.
- ↑ فیرحی و پورابراهیم اهوازی، «بازشناسی اندیشه سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم»، ص۱۰۶.
- ↑ سید منیرالدین هاشمی در سایت جامعه مدرسین قم.
- ↑ «زندگینامه استاد حسینی(ره)»، وبگاه فرهنگستان علوم اسلامی قم.
- ↑ جمالی، «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین الهاشمی»، ص۱۷۶.
- ↑ پور ابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۶۱.
- ↑ میرباقری، «گفتگوی پیرامون اندیشه استاد حسینی (ره)»، قسمت۲۰، ۰۴:۴۵.
- ↑ خسروپناه، جریان شناسی فکری ایران معاصر، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۳.
- ↑ پور ابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۴۹.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ۱۳۸۶ش، ج۲۱، ص۲۲۰–۲۲۱.
- ↑ حسینی شیرازی، خاطرات سید منیرالدین هاشمی، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
- ↑ پور ابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۴۹-۵۰.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۵۷.
- ↑ پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۴۱.
- ↑ حائری شیرازی، در نقد آراء سید منیرالدین هاشمی و سید محمدمهدی باقری در خبرگزاری تابناک.
- ↑ جعفریان، صد سالگی حوزه، ۱۴۰۰ش، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ حائری شیرازی، در نقد آراء سید منیرالدین و جانشینش سید مهدی میرباقری در تابناک ،و پورابراهیم اهوازی، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، ص۶۶.
- ↑ خسروپناه، جریان شناسی فکری ایران معاصر، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۱.
- ↑ خسروپناه، در جستجوی علوم انسانی اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۱۳۵.
- ↑ خسروپناه، درجستجوی علوم انسانی اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۳۵.
- ↑ میرباقری، «گفتگوی پیرامون اندیشه استاد حسینی (ره)»، قسمت۲۰، ۲۶:۲۲.
- ↑ «معرفی کتاب اندیشه تمدن نوین اسلامی گفتارهای استاد در تبیین رویکرد علامه سید منیر حسینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری.
- ↑ «پیش درآمدی بر فلسفه‌ی حرکت اسلامی: با تاکید بر ارای علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی»، وبگاه انتشارات تمدن نوین اسلامی.
منابع
- پورابراهیم اهوازی، محمدصادق، اندیشه اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی، ۱۳۹۸ش، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ش.
- تألیفات سید منیرالدین هاشمی در سایت حسینیه اندیشه قم، تاریخ بازدید ۱۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- جمالی، مصطفی، «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین الهاشمی»، فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات، شماره دوم، سال نوزدهم، تابستان ۱۳۹۳ش.
- جمعی از نویسندگان، ستارگان حرم، انتشارات زائر، ج ۲۱، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- جعفریان، رسول، صد سالگی حوزه قم(ج۲)، قم، نشر مورخ، ۱۴۰۰ش.
- حسینی شیرازی، سید منیرالدین، کتاب خاطرات سید منیرالدین شیرازی، تهران، انتشارت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- خسروپناه، عبدالحسین، در جستجوی علوم انسانی اسلامی، قم، نشر معارف، ۱۳۹۳ش.
- خسروپناه، عبدالحسین، جریان شناسی فکری ایران معاصر، قم، موسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- خمینی، سید روح الله، صحیفه امام(ج۱۲)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- حائری شیرازی، شهاب الدین، در نقد آراء سید منیرالدین و جانشینش سید مهدی میرباقری در تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۷ آبان ۱۴۰۳ش.
- «زندگینامه استاد حسینی(ره)»، وبگاه فرهنگستان علوم اسلامی قم، تاریخ درج مطلب: ۷ مرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۴۰۳ش.
- سید منیرالدین هاشمی در سایت جامعه مدرسین قم، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید ۲۳ مهر۱۴۰۳ش.
- فیرحی، داود، پورابراهیم اهوازی، محمدصادق، «بازشناسی اندیشه سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم»، نشریه جستارهای سیاسی معاصر، تهران، پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات اجتماعی، شماره سوم، سال پنجم، پاییز۱۳۹۳ش.
- «معرفی کتاب اندیشه تمدن نوین اسلامی گفتارهای استاد در تبیین رویکرد علامه سید منیر حسینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۴۰۳ش.
- میرباقری، سید محمدمهدی، «گفتگوی پیرامون اندیشه استاد حسینی (ره)»، برنامه مصیر در شبکه چهار، قسمت۲۰، ۱۸ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «یادنامه‌ای برای علامه حسینی الهاشمی/سنت فکری فیلسوف انقلاب»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۳ اسفند ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۴۰۳ش.