سید محمدجواد عاملی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۱۶۰ق |
| تاریخ وفات | ۱۲۲۸ق |
| محل دفن | حرم امام علی(ع) |
| شهر وفات | نجف |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | وحید بهبهانی • سید مهدی بحرالعلوم • سید علی طباطبایی • جعفر کاشف‌الغطاء |
| محل تحصیل | نجف |
| تألیفات | مفتاح الکرامة |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مبارزه با فرقه‌های انحرافی |
سید محمد جواد بن محمد حسینی عاملی (۱۱۶۰- ۱۲۲۸ق)، معروف به سید جواد عاملی، از اهالی جبل عامل، فقیه و محدّث اوایل قرن سیزدهم هجری و نویسنده کتاب فقهی مفتاح الکرامه. او در دوره مرجعیت وحید بهبهانی به کربلا رفت و نزد سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) شاگردی کرد.
زندگی‌نامه
عاملی در سال ۱۱۵۲ق و به نقلی ۱۱۶۰ق در روستای شقراء از توابع جبل عامل در لبنان متولد شد.[۱]
وفات
سید محمدعلی روضاتی معتقد است اگر چه در کتابهای فراوانی، سال وفات سید محمدجواد عاملی ۱۲۲۶ق درج شده، اما آقا احمد کرمانشاهی فرزند آقا محمدعلی بهبهانی در حاشیه نسخه خطی صفدرعلی الموسوی در کتاب «مرآة الاحوال جهان‌نما» عنوان کرده که سید جواد عاملی در ۶ محرم ۱۲۲۸ق (۱۹ دی ۱۱۹۱ش) در نجف فوت کرد و در یکی از حجره های شرقی حرم امام علی(ع) به‌خاک سپرده شد.[۲]
تحصیلات
سید جواد دوران کودکی خود را در مکتب گذراند و مقدمات علوم را از عموزاده‌اش، ابوالحسن موسی فرا گرفت. او در سال ۱۱۹۴ق به عراق رفت و در کربلا در درس وحید بهبهانی و سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) حاضر شد و به فراگرفتن علوم دینی اشتغال ورزید.[۳]
اساتید
برخی از استادان وی عبارتند از:
شاگردان
برخی از شاگردان وی عبارتند از:
- شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام که از او اجازه روایت نیز دارد.
- سید صدرالدین عاملی.
- آیت‌الله شیخ جواد، معروف به ملا کتاب.
- آقا علی هزارجریبی.
- شیخ محسن اعسم.[۶] [۷]
تألیفات
آثار مکتوب عاملی عبارتند از:
- مفتاح الکرامه فی شرح قواعد الاحکام علامه حلی (در ۱۰ جلد).
- ارجوزه‌ای در خمس.
- ارجوزه‌ای در رضاع.
- ارجوزه‌ای در زکات.
- رساله‌ای در اصل برائت.
- حاشیه بر تهذیب الاصول علامه حلّی.
- حاشیه بر روضه شهید ثانی
- حاشیه بر مدارک الاحکام
- حاشیه بر شرح طهارت وافی
- شرح وافیه در اصول
- تجوید قرآن کریم
فعالیت علمی و اجتماعی
زمانی که سید محمدمهدی بحرالعلوم اداره حوزه علمیه نجف را به عهده گرفت وظایف مهم را تقسیم کرد و کارهای تحقیق و تألیف را به سید جواد واگذار نمود. سید جواد پس از درگذشت سید بحرالعلوم و مسافرت کاشف الغطا به ایران، بر کرسی تدریس نشست. وی با فرقه‌های انحرافی نیز به مبارزه پرداخت.عاملی شب‌ها اندکی بیش نمی‌خوابید و بیشتر اوقاتش در شبانه روز صرف مطالعه، تحقیق و نوشتن آثارش می‌شد. [۸]علما معاصر او در هر مسأله فقهی که در می‌ماندند با مراجعه به او مشکلشان حل می‌شد و این به سبب احاطه علمی او بر اقوال فقها و ممارستش در تحقیق اقوال آنان و تسلطش بر علم رجال بود. [۹]نویسنده اعیان الشیعه بر این باور است که عمده کتابهای سید محمدجواد عاملی یا تمامش به درخواست علمای بزرگ بوده چنان چه «مفتاح الکرامه» و «رسالة العصره» را به توصیه استادش شیخ جعفر کاشف الغطاء و «رسالة المواسعه» را به درخواست استاد دیگرش صاحب ریاض نوشته است.[۱۰]
دفاع از شهر نجف در برابر حمله وهابیان
سید جواد عاملی از جمله علمایی است که نام وی در کنار جعفر کاشف‌الغطاء به عنوان علمای مدافع شهر نجف در برابر حمله وهابیان به چشم میخورد. وهابیان پس از حمله به کربلا در ۱۲۱۶ق و قتل و غارت در این شهر، در سال ۱۲۲۰ و ۱۲۲۱ق به قصد تخریب حرم امام علی(ع) به نجف حمله کردند.[۱۱]
تعداد مهاجمان وهابی ۱۵ تا ۲۰ هزار[۱۲] نفر گزارش شده است در حالی که بر اساس برخی گزارشها شمار مدافعان شهر به بیشتر از ۲۰۰ نفر نمیرسید. به سبب هراس مردم نجف از قتل و غارت وهابیان، بسیاری از مردم از نجف خارج شده و به عشایر عراق پناه آورده بودند تنها جمعی از علما نظیر جعفر کاشف‌الغطاء، شیخ حسین نجف، شیخ خضر شلال، شیخ مهدی ملاکتاب و سید جواد عاملی به همراه گروهی دیگر از مردم برای دفاع باقی مانده بودند.[۱۳] [۱۴]
اگرچه جمعیت مدافعان شهر در برابر وهابیان ناچیز بود، اما وهابیان نه تنها نتوانستند محاصره شهر را بشکنند بلکه با دادن ۷۰۰ نفر تلفات عقب‌نشینی کردند. سید جواد عاملی که خود شاهد این ماجرا بوده، از راه یافتن برخی از مهاجمان وهابی به بالای دیوار شهر و نزدیک بودن تصرف شهر توسط آنان گزارش داده است.[۱۵] عثمان ابن عبدالله بن بشر تاریخ‌نگار وهابی، درباره حمله وهابیان به نجف، عامل شکسته‌نشدن محاصره نجف، تلفات و عقب‌نشینی آنان را وجود خندقی عریض و عمیق در اطراف شهر دانسته است.[۱۶]
پانویس
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعه، ج۴، ص۲۸۸.
- ↑ روضاتی، نخستین دو گفتار، ۱۳۸۷ش، ص ۵۷.
- ↑ سید جواد عاملی گنجینه‌دار فقه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ سید جواد عاملی گنجینه‌دار فقه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج۴، ص۲۹۱.
- ↑ سید جواد عاملی گنجینه‌دار فقه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعة، ج۴، ص۲۹۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ بنیانگذاران عقائد وهابیت/حمله وهابیها به نجف اشرف، ۱۳۷۸ش، ص۵۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ بنیانگذاران عقائد وهابیت/حمله وهابیها به نجف اشرف، ۱۳۷۸ش، ص۵۰.
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعة، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ عاملی، مفتاح الکرامة، ج۲۱، ص۴۰۹ و ۴۱۰.
- ↑ نجدی، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج۱، ص۲۸۹؛ ریاض، مطبوعات دارالملک عبدالعزیز، ۱۴۰۲ق.
منابع
- روضاتی، محمد علی، نخستین گفتار، اصفهان، مرکز تحقیقاتی رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان، ۱۳۸۷ق
- عثمان بن عبدالله بن بشر نجدی، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ریاض، مطیوعات دارالملک عبدالعزیز، ۱۴۰۲ق.
- بنیانگذاران عقائد وهابیت/حمله وهابیها به نجف اشرف، مجله درسهایی از مکتب اسلام، سال ۳۹،ش ۹، آذر ۱۳۷۸ش.
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، بیتا.
- عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة، تحقیق: محمد باقر خالصی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم / دفتر انتشارات اسلامی، بیتا.
- سید جواد عاملی، گنجینه‌دار فقه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.