پرش به محتوا

الفوائد الرجالیة

افزودن پیوند
از ویکی شیعه

الفوائد الرجالیه، عنوانی است برای کتاب‌هایی که به ارائه نکات رجالی می‌پردازند. نگارش این دسته از آثار با این عنوان از قرن یازدهم هجری قمری آغاز شد و در قرن‌های سیزدهم و چهاردهم هجری قمری به اوج رسید. شیخ بهائی نخستین کسی است که اثری با عنوان الفوائد الرجالیه تألیف کرده است. تعداد این آثار تا قرن ۱۵ قمری بیش از ۷۰ اثر گزارش شده که برخی از آن‌ها، نویسنده و تاریخ دقیق ندارند.

فوائدنگاری

به گفته سید محمدتقی شوشتری، پژوهشگر شیعی، سبک فایده‌نویسی از روش‌های نگارشی قدیمی محسوب می‌شود. در میان انواع فایده‌نویسی، فوائدنویسی رجالی است که به بیان نکات رجالی و حدیثی می‌پردازد. تا قرن ۱۵ قمری بیش از ۷۰ اثر مستقل با عنوان «الفوائد الرجالیه» گزارش شده است. برخی از عالمان نیز این آثار را شرح داده‌اند، مانند شرح الفوائد الرجالیه اثر طیب تهرانی نجفی و حاشیه الفوائد الرجالیه نوشته محمدباقر تستری.[۱] شوشتری معتقد است علامه حلی، نخستین کسی بود که در پایان خلاصة الاقوال فایده‌های رجالی را با عنوان «الفائدة» آورده است. پس از او، ابن داود حلی در انتهای بخش دوم الرجال، نُه تنبیه رجالی را ذکر کرده است.[۲]

گفته شده شیخ بهائی، رجال‌نویس شیعی، اولین کسی است که کتاب مستقلی با عنوان «الفوائد الرجالیه» نوشت.[۳] متن این کتاب توسط مامقانی در تنقیح المقال آورده شده است.[۴] برخی محققان بر این باورند که فوائدنویسی رجالی با آثار رجال‌نویسانی چون وحید بهبهانی (۱۱۱۸ق ـ ۱۲۰۵ق)، بحرالعلوم و کجوری شیرازی، تکمیل شد.[۵]

گفته شده که بیشتر کتاب‌هایی که با نام الفوائد الرجالیه تألیف شده‌اند، مربوط به قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری هستند.[۶] برخی از این آثار با وجود داشتنِ این عنوان، نویسنده و تاریخ دقیقی ندارند.[۷] آقابزرگ تهرانی در جلد شانزدهم الذریعه و همچنین سید محمدتقی شوشتری و همکارانش در مقاله‌ای با عنوان «سیر تطور فوائدنگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، به ذکر کتاب‌های رجالی که با عنوان «الفوائد الرجالیه» تألیف شده‌اند، پرداخته‌اند.

کتاب‌های فوائدنگاری

قرن ۱۱ هجری قمری

قرن ۱۲ هجری قمری

قرن ۱۳ هجری قمری

  • الفوائد الرجالیه، وحید بهبهانی (۱۱۱۸ق ـ ۱۲۰۵ق).[۱۷] مقدمه کتاب التعلیقة البهبهانیة نوشته وحید بهبهانی است.[۱۸]
  • الفوائد الرجالیه، حسین بن محمدابراهیم قزوینی (۱۱۲۶-۱۲۰۸ق). فوائد رجالی به عنوان مقدمه کتاب فقهی مولف به نام معارج الاحکام فی شرح شرائع الاسلام نگارش شده است.[۱۹]
  • الفوائد الرجالیة، بحرالعلوم (۱۱۵۵-۱۲۱۲ق).[۲۰] در قسمت پایانی کتاب، ۳۳ فایده رجالی مطرح شده است.[۲۱]
  • الفوائد الرجالیه، اسماعیل عقدایی یزدی (درگذشته در ۱۲۳۰ق). شرح مزجی الفوائد الرجالیه وحید بهبهانی است.
  • الفوائد الرجالیه، محمدعلی هزارجریبی (۱۱۸۸-۱۲۴۵ق). این کتاب با عنوان السراج المنیر فی الفوائد الرجالیه شناخته می‌شود.
  • فوائد رجالیه، عبدالفتاح مراغی (درگذشته در ۱۲۵۰ق).[۲۲]
  • الفوائد الرجالیه، محمدرضا بحرالعلوم (۱۱۸۹-۱۲۵۳ق)، فرزند بحرالعلوم.[۲۳]
  • الفوائد الرجالیه، عبدالنبی مدنی کاظمی (۱۱۹۸-۱۲۵۶ق).[۲۴]
  • الفوائد الرجالیه، محمدمهدی کجوری مازندرانی (۱۲۱۶-۱۲۹۳ق).[۲۵] انتشارات دارالحدیث در سال ۱۳۸۲ شمسی آن را منتشر کرد.
  • الفوائد الرجالیه، علی بن خلیل رازی طهرانی (۱۲۲۶-۱۲۹۷ق).[۲۶]
  • فائدة رجالیه، حسن بن محمدعلی مدرس یزدی. قرن ۱۳ق.
  • الفوائد الفقهیه و الرجالیه، عبدالجواد نجفی. قرن ۱۳ق.
  • الفوائد الرجالیه، عبدالرزاق واعظ (متولد: ۱۲۹۱ق): در سه هزار بیت سروده شده است.[۲۷]
  • الفوائد الرجالیه، مولف ناشناخته. قرن ۱۳ق.[۲۸]
  • فوائد رجالی، مولف ناشناخته. قرن ۱۳ق.[۲۹]
  • الفوائد الرجالیه، مولف ناشناخته: در سال ۱۲۴۰ق نگارش شده است.[۳۰]
  • الفوائد الرجالیه، مولف ناشناخته، قرن ۱۳ق. دارای ۲۸ اصطلاح رجالی.[۳۱]

قرن ۱۴ هجری قمری

  • الفوائد الرجالیه، محمد بن محمدابراهیم کَلْباسی (۱۲۴۷-۱۳۱۵ق).
  • الفوائد الرجالیه، سید عطاء الله بن محمد باقر الخوانساری (درگذشته: ۱۳۳۵ق).[۳۲]
  • الفوائد الرجالیة، محمدحسن آل کُبَّة البغدادی (۱۲۶۹-۱۳۳۶ق).[۳۳] حدود هزار بیت است.[۳۴]
  • الفوائد الرجالیة، ابوتراب خوانساری (۱۲۷۱-۱۳۴۶ق): دارای نزدیک به ۵۰۰ فایده رجالی و حدیثی.[۳۵]
  • الفوائد الرجالیه، عبدالله مامقانی (۱۲۹۰-۱۳۵۱ق).[۳۶] به صورت مستقل با عنوان الفوائد الرجالیه من تنقیح المقال فی علم الرجال توسط انتشارات آل البیت در سال ۱۳۸۹ش چاپ شده است.
  • الفوائد الرجالیه، محمدباقر قائنی بیرجندی (۱۲۷۶-۱۳۵۲ق):[۳۷] این اثر شامل مقدمه، فصل‌های گوناگون و خاتمه است. در مقدمه به ۵۱ فایده اشاره شده است.[۳۸]الفوائد الرجالیه، محمدهاشم چهارسوقی (۱۲۳۵-۱۳۱۸ق).[۳۹]
  • الفوائد الرجالیة، ابوالهدی بن ابی المعالی کلباسی (۱۲۷۸-۱۳۵۶ق): دارای ۲۵[۴۰] یا ۳۰ فایده رجالی و حدیثی.[۴۱]
  • الفوائد الرجالیه، میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی (۱۳۰۵-۱۳۵۸ق).[۴۲] دارای ۱۲ فصل است.[۴۳] با عنوان وجیزة فی علم الرجال در سال ۱۴۱۱ق در بیروت چاپ شد.
  • الفوائد الرجالیه، محمدبن علی، معروف به حرز الدین نجفی، (۱۲۷۳-۱۳۶۵ق).[۴۴]
  • الفوائد الرجالیه، علی حسینی صدر (متولد: ۱۳۶۸ق). دارای ۴۰ فائده رجالی.[۴۵] در سال ۱۳۷۸شمسی توسط انتشارات دارالغدیر چاپ شد.
  • العوائد الالهیة فی الفوائد الرجالیه، محمدباقر فقیه‌ایمانی (حدود ۱۲۹۰- ۱۳۷۰ق).
  • الفوائد الرجالیه، محمد بن محمدطاهر السماوی (۱۲۹۲-۱۳۷۰ق).[۴۶]
  • الفوائد الرجالیه، سید ابوالقاسم خوانساری ریاضی (۱۳۱۳-۱۳۸۰ق).[۴۷]
  • فائدة رجالیه، محمدحسین طباطبایی (درگذشته: ۱۳۸۰ق).[۴۸]
  • الوجیزة فی الدرایة و الفوائد الرجالیه، میرزا عبدالرزاق اصفهانی حائری (۱۲۹۱-۱۳۸۳ق).[۴۹]
  • الفوائد الرجالیه، سید ابوالحسن على بن حسین موسوى عاملی ، قرن ۱۴ق. دارای ۲۴ فایده رجالی است. این اثر همراه با اثر دیگر نویسنده بنام الانتصار للنائینی فی صحّة الکافی توسط انتشارات ذوی القربی چاپ شد.[۵۰]

قرن ۱۵ هجری قمری

  • الفوائد الرجالیه، سید علی فانی اصفهانی (۱۳۳۳-۱۴۰۹ق).[۵۱]
  • الفوائد الرجالیه، سید محمدعلی (حسینی) صادقی (۱۳۴۶-۱۴۱۷ق).
  • الفوائد الرجالیه، محمد مظفری قزوینی (۱۳۴۴-۱۴۲۳ق). در سال ۱۴۰۵ق توسط چاپخانه علمیه چاپ شد.
  • الفوائد الرجالیه، سید حسین بحرالعلوم طباطبایی (درگذشته: ۱۴۲۳ق).
  • الفوائد الرجالیه من مصباح المنهاج، محمدسعید طباطبایی حکیم (۱۳۵۴-۱۴۴۳ق). توسط انتشارات دارالهلال در سال ۱۴۳۵ق چاپ شد.
  • الفوائد الرجالیه، محمدآصف محسنی (۱۳۱۴-۱۳۹۸ش). در چاپ دوم با عنوان بحوث فی علم الرجال توسط مرکز المصطفی (ص) العالمی للترجمة و النشر در سال ۱۳۸۹ش منتشر شد.[۵۲] دارای ۵۴ بحث رجالی و حدیثی است.[۵۳]
  • الفوائد الرجالیه، سید علی سیستانی (معاصر).[۵۴]
  • الفوائد الرجالیه من کتاب فقه الخلاف، محمد یعقوبی (معاصر). در سال ۱۴۳۸ق توسط انتشارات دارالصادقین چاپ شد.
  • فوائد رجالیه، احمد ماحوزی (معاصر).
  • الفوائد فی الرجال و الدرایه، سید محمدطاهر جزایری.[۵۵] در سال ۱۴۰۰ش توسط انتشارات العطار منتشر شد.

پانویس

  1. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۸۳-۹۳.
  2. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۳-۹۴.
  3. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۴.
  4. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۹.
  5. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۵.
  6. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۶.
  7. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۹-۱۰۶.
  8. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۱۲، ص۲۶۶.
  9. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۹.
  10. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۹۴.
  11. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، تهران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۳۹۷.
  12. ↑ طلائیان، مأخذشناسی رجال شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۷.
  13. ↑ خواجوئی، «فهرست»، الفوائد الرجالیه.
  14. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۹.
  15. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۰.
  16. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۴۰۰.
  17. ↑ طلائیان، مأخذشناسی رجال شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۶.
  18. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۱.
  19. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۱۶، ص۲۹۰.
  20. ↑ علی نژاد، دانش رجال، نشرا، ص۱۷۲.
  21. ↑ بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۴، ص۶۳-۱۵۶.
  22. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۱.
  23. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۸.
  24. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۱.
  25. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۳۹۸.
  26. ↑ سبحانی، دورة الشیعة فی الحدیث و الرجال نشأة و تطورا، ۱۳۸۹ق، ص۳۷۶.
  27. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۲.
  28. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۴۰۰.
  29. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۲.
  30. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۱.
  31. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۴۰۰.
  32. ↑ فضلی، اصول علم الرجال، ۱۴۲۰ق، ص۸۱-۸۲.
  33. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۷.
  34. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۳.
  35. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۶.
  36. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۴.
  37. ↑ مهریزی و صدرایی خویی، میراث حدیث شیعه، ۱۳۸۰ش، ج۱۳، ص۱۲۷.
  38. ↑ درایتی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، تهران، ۱۳۹۲ش، ج۲۴، ص۳۹۹.
  39. ↑ طلائیان، مأخذشناسی رجال شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۶.
  40. ↑ مهریزی و صدرایی خویی، میراث حدیث شیعه، ۱۳۸۰ش، ج۱۶، ص۲۳۶.
  41. ↑ فضلی، اصول علم الرجال، ۱۴۲۰ق، ص۸۱-۸۲.
  42. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۶.
  43. ↑ مشکینی، «فهرست» در وجیزة فی علم الرجال.
  44. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۳۹.
  45. ↑ حسینی، «مقدمه» در الفوائد الرجالیه، ص۱۰.
  46. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۴.
  47. ↑ آقابزرگ تهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، ۱۴۰۸ق، ص۳۴.
  48. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۴.
  49. ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۲۳.
  50. ↑ طلائیان، مأخذشناسی رجال شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۲۴۴-۲۴۵.
  51. ↑ مهدوی، بیان سبل الهدایة فی ذکر اعقاب صاحب الهدایة (تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر)، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۳۲۹-۳۳۱.
  52. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۵.
  53. ↑ محسنی، «فهرست» در بحوث فی علم الرجال، ۱۳۸۹ش.
  54. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۵.
  55. ↑ شوشتری و دیگران، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، ص۱۰۵.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، محقق: احمد حسینی اشکوری، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، بیروت، دارالعلوم، ۱۴۰۸ق.
  • ابوطالب، علی نژاد، دانش رجال، قم، نشرا، چاپ اول، بی‌تا.
  • بحرالعلوم، سید محمدمهدی، الفوائد الرجالیه، قم، مکتبة الصادق(ع)، ۱۳۶۳ش.
  • حسینی صدر، علی، «مقدمه» در الفوائد الرجالیه، قم، دارالغدیر، ۱۳۷۸ش.
  • خواجوئی، اسماعیل بن حسن، «فهرست»، الفوائد الرجالیه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۲ش.
  • درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹۲ش.
  • سبحانی، جعفر، دورة الشیعة فی الحدیث و الرجال نشأة و تطورا، قم، موسسة الامام الصادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۹ق.
  • شوشتری، محمدتقی و حسن نقی زاده و غلامرضا رئیسیان، «سیر تطور فوائد نگاری؛ مطالعه موردی الفوائد الرجالیه در تراث شیعه»، مجله مشکوة، شماره ۱۶۳، تابستان ۱۴۰۳ش.
  • طلائیان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
  • فضلی، عبدالهادی، اصول علم الرجال، بیروت، موسسة ام القری للتحقیق و النشر، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
  • محسنی، محمدآصف، «فهرست» بحوث فی علم الرجال، قم، مرکز المصطفی(ص) العالمی للترجمة و النشر، ۱۳۸۹ش.
  • مشکینی، ابوالحسن، «فهرست» در وجیزة فی علم الرجال، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۱ق.
  • مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، اصفهان، شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.
  • مهدوی، سیدمصلح‌الدین، بیان سبل الهدایة فی ذکر اعقاب صاحب الهدایة (تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان)، قم، الهدایة، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
  • مهریزی، مهدی و علی صدرایی خویی، میراث حدیث شیعه، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰ش.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=الفوائد_الرجالیة&oldid=1386039»