عمار ساباطی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عمار بن موسی ساباطی |
| کنیه | ابوالفضل و ابوالیقظان |
| تولد | اوائل قرن دوم |
| محل زندگی | کوفه و مدائن |
| خویشاوندان سرشناس | قیس و صباح (برادران)؛اسحاق (پسر)؛ موسی بن قیس (برادرزاده) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) |
| راویان از او | حماد بن عثمان، محمد بن سنان و مصدق بن صدقه |
| اعتبار | ثقه |
| موضوع روایات | فقه |
| تعداد روایات | ۱۲۸ |
| تألیفات | کتاب روایت |
عَمّار بن موسی ساباطی معروف به عمار ساباطی از راویان امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) بود. وی با دیدن کرامتی از امام صادق(ع) شیعه شد. عمار پس از شهادت امام ششم قائل به امامت عبدالله افطح شد؛ ولی به قولی پس از مدتی به امامت امام کاظم(ع) معتقد گردید. وی هم‌عصر امام رضا(ع) نیز بوده است؛ اما به دلیل کهولت سن از او روایتی نقل نکرده است.
بیشتر رجالیان عمار را ثقه دانسته‌اند، وی دارای کتابی بود که مورد اطمینان راویان و عالمان بوده است.
شخصیت‌شناسی
ابوالفضل[۱] یا ابوالیقظان[۲] عمار بن موسی ساباطی هم‌عصرِ امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) است.[۳] وی در شهرهای کوفه و مدائن سکونت داشت.[۴] درباره سال تولد و وفات وی اطلاعی در دست نیست.[۵] برخی به جهت روایت عمار ساباطی از ماجرای درگیری زید بن علی (درگذشت ۱۲۱ق) و سلیمان بن خالد،[۶] گفته‌اند وی قبل از سال ۱۲۱ق به دنیا آمده است.[۷] البته به جهت روایتی که حسن بن صدقه از امام رضا(ع) داشته و در آن نامی از عمار ساباطی شده است،[۸] گفته شده وی در زمان امامت امام رضا (امامت: ۱۸۳ تا ۲۰۳ق) زنده بوده است.[۹] برخی گفته‌اند وی قبل از سال ۲۰۳ق وفات یافت.[۱۰]
برادران عمار، قیس و صباح از راویانی هستند که ثقه معرفی شده‌اند.[۱۱] فرزند عمار ساباطی، اسحاق، از راویان حدیث است که دارای کتاب و اصل است.[۱۲] شیخ طوسی، اسحاق را فطحی‌مذهب و ثقه معرفی می‌کند.[۱۳] همچنین برادرزاده‌اش موسی بن قیس نیز از راویان حدیث است.[۱۴]
مذهب
به گفته طبری صغیر عمار بن موسی ساباطی ابتدا سُنّی‌مذهب بود[۱۵] و به جهت کرامتی که از امام صادق(ع) دید، در زمان امامت امام صادق(ع) (۱۱۴ تا ۱۴۸ق) شیعه شد و از یاران امام صادق(ع) گردید.[۱۶] او پس از شهادت امام صادق(ع)، به امامت عبدالله افطح قائل شد.[۱۷]
برخی گفته‌اند وی تا آخر عمر فطحی‌مذهب بود.[۱۸] اندک بودن روایات وی از امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) به همین خاطر دانسته شده است.[۱۹] در مقابل برخی دیگر معتقدند که وی پس از مدتی قائل به امامت امام کاظم(ع) شد.[۲۰] گفته شده وی به جهت حفظ جان امام کاظم(ع) یا حفظ جان خود مذهبش را مخفی می‌کرد[۲۱] و به جهت فشار مهدی عباسی بر شیعیان و زندانی‌بودن امام کاظم(ع) نتوانسته روایات زیادی از امام کاظم(ع) نقل کند.[۲۲] در زمان امامت امام رضا(ع) نیز کهولت سنش مانع می‌شد که به مدینه و مرو که محل سکونت امام رضا(ع) بود، برای شنیدن حدیث رفت و آمد کند.[۲۳] همچنین روایتی از امام کاظم(ع) نقل شده است که به بازگشت وی به امامت امام کاظم(ع) اشاره دارد.[۲۴]
راوی حدیث
به گفته آیت الله خویی نام عمار بن موسی در سند ۱۲۸ روایت آمده است.[۲۵] او از امام صادق(ع) و امام کاظم روایت نقل کرده است.[۲۶] همچنین راویانی چون ابوالحسن ساباطی، حماد بن عثمان، عمر بن شداد ازدی، محمد بن سنان، مروان بن مسلم و مصدق بن صدقه از او روایت کرده‌اند.[۲۷]
روایات منقول از وی بیشتر در موضوعات فقهی است [۲۸] از این رو شیخ مفید او را از فقیهانی دانسته که احکام حلال و حرام از آنها گرفته می‌شود.[۲۹] از او روایتی درباره فضلیت نماز در مسجد النبی نقل شده است.[۳۰]
وثاقت
بیشتر رجالیان شیعه، قائل به وثاقت او هستند.[۳۱] عبدالله مامقانی رجالی شیعه، وثاقت عمار ساباطی را اجماعی دانسته است.[۳۲] با این حال علامه حلی[۳۳] و ابن داود حلی[۳۴] او را در بخش ضعفای کتاب‌های رجال خود آورده‌اند که گفته شده به خاطر فطحی‌بودنش تا پایان عمر بوده است.[۳۵] شیخ طوسی، گفته است بر فرض که عمار ساباطی فطحی باشد، ضرری به وثاقت او در نقل روایت نمی‌زند.[۳۶] همچنین به گفته شیخ طوسی در کتاب العدة، اگر راوی از فرق شیعه مانند فطحیه، ناووسیه و واقفه بود و در امانت مورد اطمینان بود، در صورتی که روایتی برخلاف روایتش نباشد و امامیه برخلاف آن عمل نکرده باشد، باید به روایاتش عمل شود و به همین جهت است که امامیه به روایات فطحیه و واقفه عمل می‌کنند.[۳۷]
به گفته احمد بن علی نجاشی از عالمان رجال قرن پنجم قمری، عمار ساباطی دارای کتاب بوده و گروهی از آن روایت کرده‌اند[۳۸] و مورد اعتماد عالمان بوده است.[۳۹]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۹۰.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۵۱.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۲۴ - ۱۳۹.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۴۰؛ برقی، الرجال البرقی، ۱۳۴۲ش، ص۳۶.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۲۴.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۵۲.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۲۴.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۱۷، حدیث ۱۱۵.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۲۴.
- ↑ احسن التراجم لاصحاب الامام الکاظم، ج۱، ص۴۳۲ به نقل از وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۹۰؛ برقی، الرجال البرقی، ۱۳۴۲ش، ص۱۸۷ و ۲۷۹؛ علامه حلی، رجال علامه حلی، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۳.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۲۰ق، ص۳۹.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۲۰ق، ص۳۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۴۲۳.
- ↑ طبری آملی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۲۶۳.
- ↑ طبری آملی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۲۶۳.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۲۴ و ۶۳۵؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۱.
- ↑ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۶۷؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۳.
- ↑ نگاه کنید به: وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۳۹.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، الخاتمه ج۵، ص۲۲.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۳۷ و ۱۳۸.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۳۹.
- ↑ وظیفه‌دوست، «شخصیت عمار ساباطی»، ص۱۳۹.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۲۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۹۰.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۴۲، ج۷، ص۱۰۰؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۸، ۵۹، ۱۷۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۱.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶، ص۲۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۹۰؛ طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۳، ص۹۵؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۳..
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۴۸۹.
- ↑ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۴-۲۴۳.
- ↑ ابن داود، الرجال، الشریف الرضی، ص۲۸۹.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۶۳.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۱.
- ↑ طوسی، العدة، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۹۰.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۲۰ق، ص۳۳۵.
منابع
- ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (والمستطرفات)، تصحیح حسن بن احمد موسوی و ابوالحسن بن مسیح، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق.
- ابن داوود حلی، حسن بن علی، الرجال، منشورات الشریف الرضی، بی‌تا.
- ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.
- برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، تهران، نشر دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ش.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش.
- صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، قم، نشر بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الاصول، تحقیق عبدالعزیز طباطبایی، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تصحیح حسن الموسوی الخرسان، تهران،دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، نشر جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- طوسی، محمد بن حسن، العدة فی اصول الفقه، قم، ستاره، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم، قم، الشریف الرضی، ۱۴۰۲ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، تلخیص شیخ طوسی، تصحیح محمدباقر بن محمد میرداماد، قم، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محی الدین و محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۳۱ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، نشر جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
- نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- وظیفه‌دوست، مجتبی، «شخصیت فردی و رجالی عمار بن موسی ساباطی؛ وثاقت و مذهب در مجله حدیث حوزه، سال هشتم، شماره ۱۷، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش.
پیوند به بیرون