سلام فرمانده
سلام فرمانده سرودی مذهبی درباره امام زمان(عج) که با حضور نوجوانان در نقاط مختلف ایران و کشورهای مختلف اجرا شده است. نماهنگ سلام فرمانده یکی از موفق‌ترین سرودهای حماسی-مذهبی تاریخ جمهوری اسلامی ایران دانسته شده که توانسته است با اشاره به منجی آخرالزمان به زبان‌های مختلف در سرتاسر جهان بازآفرینی شود.
دلایل مطرح شده برای فراگیری این سرود عبارتند از: سادگی، کاربردی و حماسی بودن و همچنین آمیختگی لحن حماسی با حرکات فیزیکی و مشارکت فعالانه در اجرا و محتوای آرمانی برآمده از فرهنگ مهدویت. انتشار این سرود در تعدادی از رسانه‌های جهان بازتاب یافت و در همین حال طبق برخی از گزارش‌ها، این اثر حملات بسیاری را از سوی رسانه‌ها و شبکه‌های مخالف جمهوری اسلامی به خود متوجه ساخت.
جایگاه و اهمیت
سلام فرمانده، نماهنگی است که به همراه تعدادی از نوجوانان ایرانی به اجرا درآمد و با یادآوری مفاهیم انتظار مهدویت، ضرورت زمینه‌سازی ظهور را یادآوری می‌کند.[۱] این سرود پس از مدتی مورد استقبال کودکان و نوجوانان قرار گرفت و در ادامه به حرکتی گسترده تبدیل شد.[۲] سرود سلام فرمانده، فراگیر‌ترین سرودی خوانده شده که با اشاره به منجی آخرالزمان توانسته به زبان‌های مختلف در سرتاسر جهان بازآفرینی شود[۳] و زمینه را برای ایجاد تکاپوی انگیزشی در بین کودکان و نوجوانان مسلمان کشورهای مختلف فراهم کند.[۴]
برخی معتقدند تا پیش از نماهنگ سلام فرمانده، هیچ آهنگ یا ملودی‌ای با محتوا، جهت‌گیری و نتایجی که مستقیماً به باور‌های دینی و مذهبی پرداخته باشد، نتوانسته به سرعت در سراسر جهان انتشار و گسترش پیدا کند.[۵] گفته شده است که این سرود یکی از بهترین و موفق‌ترین سرودهای حماسی-مذهبی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بوده[۶] که موجب تقویت گفتمان انقلاب اسلامی[۷] و مصداقی برای جهاد تبیین شده است؛[۸] همچنین این سرود مقوم و مؤید گفتمان مقاومت است و انسجام فرهنگی در جامعه را به‌عنوان یکی از کارکردهای مهم نظام تعلیم و تربیت، فراهم کرده است.[۹]
طبق برخی از گزارش‌ها، این اثر نسبت به دیگر سرودها، بیشترین حمله‌ها را از جانب رسانه‌ها و شبکه‌های مخالف جمهوری اسلامی به خود اختصاص داده است؛[۱۰] دلیل این موضع‌گیری‌ها را بهره‌گیری از مفاهیمی مانند انتظار فعالانه فرج، ولایت‌پذیری، ارج نهادن به فرهنگ شهادت و ایثار، وطن‌دوستی و استعمارستیزی دانسته‌اند.[۱۱] عده‌ای گفته‌اند که این سرود با وجود تخریب‌های گسترده[۱۲] به اثری بین‌المللی و جهانی تبدیل شده و هسته مرکزی و فرهنگی گروه‌های منجی‌گرا و امام زمانی قلمداد می‌شود.[۱۳]
سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در واکنش به سرود سلام فرمانده، اظهار ارادت مردم به امام زمان را نشانه گرایش آنها به دین و انقلاب اسلامی معرفی کرد.[۱۴]
دلایل موفقیت
طبق پاره‌ای از گزارش‌ها سرعت گسترش و انتشار بین‌المللی سرود سلام فرمانده به‌گونه‌ای بوده که هنوز تحلیل دقیق و پژوهشی جامع از سوی اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌های اجتماعی و رسانه‌ای درباره دلایل محبوبیت، موفقیت و پراکندگی جغرافیایی آن منتشر نشده است؛[۱۵] هرچند برخی از تحلیلگران سادگی، کاربردی، آهنگین، حماسی و شورانگیز بودن سرود، را از عوامل جذابیت و موفقیت این سرود دانسته‌اند.[۱۶] همچنین ادبیات فرهنگ عامه پسند،[۱۷] درهم‌تنیدگی و آمیختگی لحن حماسی سرود با حرکات فیزیکی و مشارکت فعالانه در اجرا، محتوای آرمانی و اعتلاطلب برآمده از فرهنگ مهدویت از جذابیت‌های این سرود دانسته شده که در جلب نظر کودکان و نوجوانان که ذاتاً قرابت فطری بیشتری با پاکی و سلامت نفس دارند، مؤثر واقع شده است.[۱۸]
توجه به عدالتخواهی و مفاهیم مرتبط با عدالت، استفاده از مضامین دعای عهد، تلفیق احساس و حماسه، شعر و لحن آسان شعر و استفاده از نمای مسجد جمکران از دیگر عوامل موفقیت سرود سلام فرمانده و گرایش عمومی به آن دانسته شده است.[۱۹]
عوامل ساخت و تهیه سرود
خواننده سرود سلام فرمانده ابوذر روحی، تهیه‌کننده آن سعید سمیعی، و شاعر آن سید مهدی بنی‌هاشمی لنگرودی است.[۲۰] این سرود از تولیدات گروه ماح (ملت امام حسین) و با همراهی دو گروه ۳۱۳ نفره از کودکان و نوجوانان اهل گیلان و قم، در مسجد جمکران اجرا شد.[۲۱] گفته شده است که این سرود برای اولین بار در ۲۷ اسفند ۱۴۰۰ و در شهر لنگرود استان گیلان ساخته و اجرا شد.[۲۲]
استقبال مردمی
سلام فرمانده با استقبال زیادی مواجه و در شهرهای مختلف ایران از جمله اصفهان، مشهد، تهران، قم، اهواز، کیش، شهرکرد، سمنان، زنجان، یزد و سنندج[۲۳] اجرا شد.[۲۴] اجتماع بزرگ مردم برای اجرای سرود سلام فرمانده در تاریخ ۵ خرداد سال ۱۴۰۱ش در ورزشگاه صد هزار نفری آزادی شهر تهران به صورت خانوادگی برگزار شد.[۲۵] گفته شده که تعداد آنها به‌گونه‌ای بوده که علاوه بر پر شدن ظرفیت ورزشگاه، گروه زیادی از آنها پشت درهای ورزشگاه آزادی ماندند و امکان حضورشان در داخل استادیوم فراهم نشد.[۲۶]
ترجمه و اجرای بین‌المللی
سلام فرمانده به زبان‌های مختلفی ترجمه شده و در کشورهای مختلفی اجرا شده‌است: عربی بحرینی، عربی عراقی، عربی لبنانی، کردی، آذری، انگلیسی و پاکستانی از جمله ترجمه‌های این سرود است.[۲۷] سلام فرمانده علاوه بر ایران، در کشورهای مختلف جهان مثل روسیه،[۲۸] ترکیه[۲۹] میانمار،[۳۰] گرجستان،[۳۱] هند،[۳۲] افغانستان،[۳۳] عراق، پاکستان، نیجریه، مصر، لبنان، سوریه، بحرین، انگلستان[۳۴] فرانسه،[۳۵] آمریکا[۳۶] و کانادا[۳۷] نیز اجرا شد. گروهی از کودکان نیجریه‌ای با وجود فشار‌های سیاسی، سرود سلام فرمانده را با در دست داشتن تصاویری از امام خمینی و شیخ زکزاکی، رهبر جنبش اسلامی این کشور به زبان هوسا خواندند.[۳۸]
ترجمه‌های سلام فرمانده در موسیقی و متن با نسخه فارسی شباهت دارند، ولی یکی نیستند.[۳۹] در عراق دو سرود یکی با نام «سلامی للقائد» به زبان فصیح و دیگری با نام «تحیّتی وحده» به لهجه عراقی تهیه و اجرا شد.[۴۰] اجرای بحرینی با عنوان «سلام یا مهدی» منتشر شد که در موسیقی تفاوت کمی با نسخه فارسی دارد، ولی در متن دچار تغییراتی شده‌است.[۴۱]
از نگاه منتقدان و مخالفان
بسیاری از منتقدان در مواجهه با پدیده سرود سلام فرمانده از سه زاویه به نقد پرداخته‌اند؛ برخی آن را از جهت فرم و نوع موسیقی و عده‌ای دیگر از نگاه نمایشی و جلوه‌های بصری مورد بررسی قرار داده و تعدادی نیز با نگاه دینی و عرفانی صرف به آن پرداخته و موفقیتش را فقط ناشی از اخلاص عوامل ساخت می‌دانند.[۴۲]
گفته شده است به‌رغم آنکه این نماهنگ، به‌لحاظ لحنی به موسیقی رپ شباهت داشته و از حیث متنی، متنی غیر هنری و ادبی است؛ اما در کل، اثری قابل تحسین بوده و یک کار پر تلاش و مؤمنانه همراه با اخلاص در عرصه موسیقی است که توانسته مخاطب‌های زیادی را به خود جذب کند؛ بنابراین با همه ایرادهایش، زمینه را برای تولیدات بهتر فراهم خواهد کرد.[۴۳]
عده‌ای معتقدند سلام فرمانده در ابتدا حالت جوششی داشت، اما وقتی رسانه‌ای شده و با حجم عظیمی تکرار شود از حالت جوششی و مردمی خارج می‌شود.[۱۷] بنابراین حمایت حکومتی خوب است؛ اما زمامداری آن توسط حکومت، سبب کاهش محبوبیت در بین مردم می‌شود.[۴۴]
به ادعای برخی رسانه‌های خارج از ایران، تعدادی از فعالان حقوق کودک، این سرود را نقض حقوق کودکان و در راستای سوءاستفاده برای جذب کودک‌سربازان و ذهن‌شویی کودکان عنوان کردند؛[۴۵] اما کاربران فضای مجازی نسبت به این دیدگاه واکنش نشان داده و برخورد برخی رسانه‌ها را در این‌باره، دوگانه قلمداد کرده‌اند.[۴۶]
بازتاب رسانه‌ای
پخش و اجرای سلام فرمانده در ایران و سایر نقاط جهان، واکنش تعدادی از رسانه‌ها را برانگیخت. روزنامه آمریکایی «هیوستون کرونیکل» نسبت به اجرای سلام فرمانده در تگزاس آمریکا، مطالبی منتشر کرده و در آن از میزان تأثیرگذاری سرود بر جامعه آمریکا سخن گفت. پاره‌ای از مقامات محلی شهر هیوستون، در پاسخ به نویسنده این یادداشت، با اشاره به مفاهیمی که در سرود «سلام فرمانده» وجود دارد، آن را اثری مذهبی خوانده که با استقبال مسلمانان در سراسر جهان روبرو شده است.[۴۷] در نیمه اول تیر ۱۴۰۱ش، کاربران کشورهای عربی از جمله لبنان و عراق در فضای مجازی به سرود «سلام فرمانده» واکنش مثبت نشان دادند.[۴۸]
متن سرود
سلام فرمانده ۲ و ۳
سرود «سلام فرمانده ۲» در آستانه نیمه شعبان سال ۱۴۰۱ش و همزمان با سالروز میلاد امام زمان(عج) به‌عنوان اثر جدید گروه ماح «ملت امام حسین(ع)» رونمایی شد. نماهنگ این اثر با حضور ۱۰ هزار کودک و نوجوان از سراسر ایران در مسجد جمکران ضبط شد.[۵۰]
«سلام فرمانده ۳» نیز در آستانه نیمه شعبان سال ۱۴۰۲ش با مشارکت ۳۰۰ نفر از اعضای گروه سرود سلام فرمانده در مسجد جمکران اجرا شد.[۵۱]
پانویس
- ↑ «سرود سلام فرمانده جهانی شد»، مرصاد.
- ↑ «در مورد سلام فرمانده»، تابناک.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «سلام فرمانده و یک تأمل»، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان.
- ↑ «معمای سلام فرمانده بعد از حلش هم آسان نشد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «سلام فرمانده مصداق بارز جهاد تبیین است»، پایگاه خبری تحلیلی میاندوآب.
- ↑ «سرود سلام فرمانده جهانی شد»، مرصاد.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «معمای سلام فرمانده بعد از حلش هم آسان نشد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «سرود سلام فرمانده جهانی شد»، مرصاد.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «واکنش رهبر معظم انقلاب به سرود سلام فرمانده»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «سلام فرمانده و یک تأمل»، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «معمای سلام فرمانده بعد از حلش هم آسان نشد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ «بررسی علل اقبال اجتماعی به سرود "سلام فرمانده"»، خبرگزاری رسا.
- ↑ سرود «سلام فرمانده» از کجا آمد و چطور خودش را در دل مردم جا کرد؟، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ سلام فرمانده چگونه ساخته شد؟ سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ سرود «سلام فرمانده» از کجا آمد و چطور خودش را در دل مردم جا کرد؟ سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «سلام فرمانده زمینه‌ای برای تقدیم پرچم انقلاب به دستان حضرت ولی عصر(عج) است»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «سلام فرمانده»؛ سرودی که جهان را درنوردید+عکس و فیلم، سایت فارس.
- ↑ «برگزاری اجتماع بزرگ سلام فرمانده در ورزشگاه آزادی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «سپاه عظیم دهه هشتاد‌ی‌ها و نودی‌ها با نوای سلام فرمانده در ورزشگاه آزادی غوغا کردند»، تابناک.
- ↑ «سلام فرمانده»؛ سرودی که جهان را درنوردید+عکس و فیلم، سایت فارس.
- ↑ ببینید| اجرای «سلام فرمانده» در پایتخت روسیه، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ فیلم/ همخوانی «سلام فرمانده» در استانبول ترکیه، سایت مشرق.
- ↑ اجرای سرود سلام فرمانده توسط کودکان میانماری، سایت خبرگزاری مهر.
- ↑ فیلم/ اجرای سرود «سلام فرمانده» در شهر مارنئولی گرجستان، سایت مشرق.
- ↑ فیلم/ اجرای "سلام فرمانده "به زبان هندی، سایت مشرق.
- ↑ اجرای سرود «سلام فرمانده» این بار در قندهار + فیلم، سایت شهرآرانیوز.
- ↑ ببینید| «سلام فرمانده» به قلمرو ملکه انگلیس رسید، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ سلام فرمانده به فرانسه رسید| اجرای سلام فرمانده در کنار برج ایفل، سایت خبرگزاری برنا.
- ↑ عصبانیت آمریکا از اجرای سلام فرمانده در تگزاس| آمریکا محل قدرت نمایی ایران شده!، سایت خبرگزاری برنا.
- ↑ ببینید| سرود «سلام فرمانده» این بار در کانادا| دهه نودی‌های کانادا «سلام یا مهدی» سر دادند، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین.
- ↑ دانلود سلام فرمانده لبنانی+متن صوتی تصویری ترجمه، سایت یک نت.
- ↑ سلام فرمانده به زبان عربی فصیح و لهجه عراقی، سایت تقریب.
- ↑ نسخه بحرینی سرود «سلام فرمانده» منتشر شد، سایت فارس.
- ↑ «سه نوع تحلیل در مواجهه با سرود سلام فرمانده»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «سلام فرمانده، شباهت‌هایی با موسیقی رپ دارد!»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف.
- ↑ «معمای سلام فرمانده بعد از حلش هم آسان نشد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ سرود ضد حقوق کودک «سلام فرمانده»، تلاش تبلیغاتی جمهوری اسلامی برای سربازگیری از کودکان و جنگی که در سر می‌پروراند، سایت کیهان لندن.
- ↑ بازتاب سرود «سلام فرمانده» در جامعه و نظرات مردم، سایت راسخون.
- ↑ عصبانیت آمریکا از اجرای سلام فرمانده در تگزاس| آمریکا محل قدرت نمایی ایران شده!، سایت خبرگزاری برنا.
- ↑ واکنش کاربران جهان عرب به بازخوانی عربی سرود «سلام فرمانده»، سایت خبرگزاری مهر.
- ↑ متن نماهنگ سلام فرمانده سلام از این نسل غیور جا مانده، سایت ملوتکست.
- ↑ سرود «سلام فرمانده ۲» منتشر شد، خبرگزاری فارس.
- ↑ «سلام فرمانده ۳ در جمکران رونمایی شد.»، ایلنا.
منابع
- «سرود «سلام فرمانده» از کجا آمد و چطور خودش را در دل مردم جا کرد؟»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۴ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده چگونه ساخته شد؟»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- ««سلام فرمانده»؛ سرودی که جهان را درنوردید+عکس و فیلم»، سایت فارس، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «همشهری آنلاین، ببینید| «سلام فرمانده» به قلمرو ملکه انگلیس رسید»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده به فرانسه رسید| اجرای سلام فرمانده در کنار برج ایفل»، سایت خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- سرود «سلام فرمانده ۲» منتشر شد، تاریخ انتشار: ۱۴۰۱-۱۲-۱۲.
- «عصبانیت آمریکا از اجرای سلام فرمانده در تگزاس| آمریکا محل قدرت نمایی ایران شده!»، سایت خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «ببینید| سرود «سلام فرمانده» این بار در کانادا| دهه نودی‌های کانادا «سلام یا مهدی» سر دادند»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده به زبان عربی فصیح و لهجه عراقی»، سایت تقریب، تاریخ درج مطلب: ۲۱ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «بازتاب سرود «سلام فرمانده» در جامعه و نظرات مردم»، سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۲۱ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- سرود ضد حقوق کودک «سلام فرمانده»، تلاش تبلیغاتی جمهوری اسلامی برای سربازگیری از کودکان و جنگی که در سر می‌پروراند، سایت کیهان لندن، تاریخ درج مطلب: ۴ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- اجرای سرود «سلام فرمانده» این بار در قندهار + فیلم، سایت شهرآرانیوز، سایت شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۶ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۷ شهریور، ۱۴۰۱ش.
- «واکنش کاربران جهان عرب به بازخوانی عربی سرود «سلام فرمانده»»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۳ تیر، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- دانلود سلام فرمانده لبنانی+متن صوتی تصویری ترجمه، سایت یک نت، تاریخ درج مطلب: ۱ تیر، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- نسخه بحرینی سرود «سلام فرمانده» منتشر شد، سایت فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۵ خرداد، ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مرداد، ۱۴۰۱ش.
- «بررسی علل اقبال اجتماعی به سرود "سلام فرمانده"»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «برگزاری اجتماع بزرگ سلام فرمانده در ورزشگاه آزادی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «تحلیل روزنامه همشهری از گل کردن سرود سلام فرمانده»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «چرا سلام فرمانده را یک اثر ایرانی نمی‌دانم؟»، جماران، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سپاه عظیم دهه هشتاد‌ی‌ها و نودی‌ها با نوای سلام فرمانده در ورزشگاه آزادی غوغا کردند»، تابناک، تاریخ درج مطلب: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سرود سلام فرمانده جهانی شد»، مرصاد، تاریخ درج مطلب: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده مصداق بارز جهاد تبیین است»، پایگاه خبری تحلیلی میاندوآب، تاریخ درج مطلب: ۷ ژوئن ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده، شباهت‌هایی با موسیقی رپ دارد!»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده زمینه‌ای برای تقدیم پرچم انقلاب به دستان حضرت ولی عصر(عج) است»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سلام فرمانده و یک تأمل»، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان، تاریخ درج مطلب: ۶ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «سه نوع تحلیل در مواجهه با سرود سلام فرمانده»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «در مورد سلام فرمانده»، تابناک، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «خیزش سلام فرمانده از خاور تا باختر»، جوان آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- «معمای سلام فرمانده بعد از حلش هم آسان نشد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.
- واکنش رهبر معظم انقلاب به سرود سلام فرمانده»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۴ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۱ش.