سوگندهای قرآن
سوگندهای قرآن، سوگندهای خداوند در قرآن هستند که برای تأکید بر اهمیت و عظمت موضوعات مختلف بیان شدهاند. این سوگندها شامل مواردی مانند ذات خدا، پیامبران، قرآن، قیامت، پدیدههای آفرینش، زمانها، مکانهای مقدس، و نفس انسان میشوند.
بیست و سه سوره قرآن با سوگند آغاز شدهاند که به آنها سورههای اَقْسام گفته میشود. علاوه بر سوگندهای خداوند، در قرآن سوگندهایی از پیامبران، ابلیس و دیگران نیز گزارش شده است.
کتابهایی مانند «سوگندهای پربار قرآن» اثر ناصر مکارم شیرازی و «الاقسام فی القرآن الکریم» تألیف جعفر سبحانی درباره سوگندهای قرآن نوشته شدهاند.
معرفی
سوگندهای قرآن به آن دسته از سوگندها اشاره دارد که خداوند در برخی آیات قرآنی به پدیدههای مختلف قسم خورده است. در قرآن ۲۳ سوره با سوگند آغاز میشوند که به آنها سورههای اقسام یا فَوَاتِحِ قَسَمی گفته میشود.[۱] تنوع سوگندها در سورههای قرآن قابل توجه است. در برخی سورهها تنها یک سوگند وجود دارد (مانند: سوره نساء، مریم، عصر، تغابن، احقاف، سبأ، یونس و انعام) و در برخی دیگر تا ۱۱ سوگند نیز دیده میشود (مانند سوره شمس).[۲] بیشترین سوگندها در سورههای کوچک قرآن آمدهاند و اغلب این سوگندها در سورههای مکی بیان شدهاند.[۳]
در قرآن علاوه بر سوگندهای الهی، موارد دیگری از سوگند نیز گزارش شده است، از جمله:
اهداف و فواید
بهگفته مکارم شیرازی، سوگندهای خداوند در قرآن دارای دارای اهداف اساسی است:
- تأکید بر اهمیت مطلب و بیان عظمت موضوعی که به آن سوگند یاد شده است.[۵]
- توجه دادن به یقینی بودن امور: برای مثال، سوگندهای قرآن به روز قیامت نشاندهنده قطعیت وقوع آن است.[۶]
- آگاهیبخشی به نعمتهای الهی: خداوند با سوگند به پدیدههایی مانند خورشید، ماه، ستارگان، شب و روز، انسانها را به فواید و نشانههای عظمت خود متوجه میسازد.[۷]
- دلالت ضمنی بر توحید: برخی پژوهشگران معتقدند این سوگندها بهصورت غیرمستقیم بر یگانگی خداوند دلالت دارند.[۸]
انواع سوگند خداوند
سوگندهای خداوند در قرآن به نه دسته کلی تقسیم شدهاند:
- سوگند به ذات خدا، مانند آیه ۶۳ سوره نحل؛
- سوگند به انبیا، مانند آیه ۷۲ سوره حجر؛
- سوگند به فرشتگان، مانند آیات ۱ تا ۵ سوره نازعات؛
- سوگند به کتب آسمانی، مانند آیه ۲ سوره طور؛
- سوگند به قیامت، مانند آیه ۱ سوره قیامت؛
- سوگند به پدیدههای آفرینش، مانند قسمخوردن به خورشید و ماه در آیات ۱ و ۲ سوره شمس؛
- سوگند به زمانهای مختلف، مانند سوگند به سپیدهدم در آیه ۱ سوره فجر؛
- سوگند به مکانهای مقدس، مانند قسمخوردن به مکه در آیه ۱ سوره بلد؛
- سوگند به انسان و نفس انسان و اعمال او، مانند آیه ۲ سوره قیامت.[۹]
کتابشناسی
کتابهایی در رابطه با موضوع سوگند نوشته شده است. برخی از آنها عبارتند از:
- سوگندهای پر بار قرآن نوشته ناصر مکارم شیرازی، از مفسران شیعه، که از سوی انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبیطالب(ع) در سال ۱۳۸۶ش منتشر شده است. این اثر، حاصل سخنرانیهای تفسیری نویسنده است که با رویکردی ادبی، تفسیری و حکمتآمیز به بررسی سوگندهای قرآن میپردازد. علاوه بر این، مباحث اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی نیز در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است.[۱۰]
- الاقسام فی القرآن الکریم، اثر جعفر سبحانی، از مراجع تقلید شیعه، که انتشارات مؤسسة الإمام الصادق(ع) در سال ۱۳۷۸ش چاپ کرده است.
- سوگندهای قرآن، نوشته ابوالقاسم رزاقی، که توسط انتشارات توحید، در سال ۱۳۶۱ش منتشر شده است. نویسنده در این کتاب به بررسی سوگندهای قرآنی پرداخته، ارکان قسم را تحلیل کرده و به شأن نزول برخی آیات اشاره نموده است.[۱۱]
فهرست سوگندهای قرآن
| شماره | آیه و ترجمه | موضوع سوگند | |
|---|---|---|---|
| ۱ | ﴿وَالْقُرْآنِ الْحَكِيمِ ٢﴾ [یس:2]﴿سوگند به قرآن حکمتآموز ٢﴾ | کتب آسمانی(قرآن) | |
| ۲ | ﴿وَالصَّافَّاتِ صَفًّا ١﴾ [صافات:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به صف بستگان که صفی [با شکوه] بستهاند ١﴾ | فرشتگان | |
| ۳ | ﴿فَالزَّاجِرَاتِ زَجْرًا ٢﴾ [صافات:2]﴿و به زجرکنندگان که به سختی زجر میکنند ٢﴾ | فرشتگان | |
| ۴ | ﴿فَالتَّالِيَاتِ ذِكْرًا ٣﴾ [صافات:3]﴿و به تلاوت کنندگان [آیات الهی] ٣﴾ | فرشتگان | |
| ۵ | ﴿ص وَالْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ ١﴾ [ص:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. صاد سوگند به قرآن پراندرز ١﴾ | کتب آسمانی(قرآن) | |
| ۶ | ﴿قَالَ فَالْحَقُّ وَالْحَقَّ أَقُولُ ٨٤﴾ [ص:84]﴿فرمود حق [از من] است و حق را میگویم ٨٤﴾ | حق | |
| ۷ | ﴿وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ ٢﴾ [زخرف:2]﴿سوگند به کتاب روشنگر ٢﴾ | کتب آسمانی(قرآن) | |
| ۸ | ﴿وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ ٢﴾ [دخان:2]﴿سوگند به کتاب روشنگر ٢﴾ | کتب آسمانی(قرآن) | |
| ۹ | ﴿ق وَالْقُرْآنِ الْمَجِيدِ ١﴾ [ق:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. قاف سوگند به قرآن باشکوه ١﴾ | کتب آسمانی(قرآن) | |
| ۱۰ | ﴿وَالذَّارِيَاتِ ذَرْوًا ١﴾ [ذاریات:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به بادهای ذرهافشان ١﴾ | پدیدههای آفرینش(باد) | |
| ۱۱ | ﴿فَالْحَامِلَاتِ وِقْرًا ٢﴾ [ذاریات:2]﴿و ابرهای گرانبار ٢﴾ | پدیدههای آفرینش(ابر) | |
| ۱۲ | ﴿فَالْجَارِيَاتِ يُسْرًا ٣﴾ [ذاریات:3]﴿و سبک سیران ٣﴾ | سوگندهای دیگر(کشتی) | |
| ۱۳ | ﴿فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْرًا ٤﴾ [ذاریات:4]﴿و تقسیمکنندگان کار[ها] ٤﴾ | فرشتگان[۱۲] | |
| ۱۴ | ﴿وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُكِ ٧﴾ [ذاریات:7]﴿سوگند به آسمان مشبک ٧﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان) | |
| ۱۵ | ﴿فَوَرَبِّ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ ٢٣﴾ [ذاریات:23]﴿پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که واقعاً او حق است همان گونه که خود شما سخن میگویید ٢٣﴾ | خداوند | |
| ۱۶ | ﴿وَالطُّورِ ١﴾ [طور:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند بهطور ١﴾ | مکانهای مقدس(کوه طور) | |
| ۱۷ | ﴿وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ ٢﴾ [طور:2]﴿و کتابی نگاشته شده ٢﴾ | کتب آسمانی(تورات) | |
| ۱۸ | ﴿وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ ٤﴾ [طور:4]﴿سوگند به آن خانه آباد [خدا] ٤﴾ | مکانهای مقدس(کعبه) | |
| ۱۹ | ﴿وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ ٥﴾ [طور:5]﴿سوگند به بام بلند [آسمان] ٥﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان) | |
| ۲۰ | ﴿وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ ٦﴾ [طور:6]﴿و آن دریای سرشار [و افروخته] ٦﴾ | پدیدههای آفرینش(دریا) | |
| ۲۱ | ﴿وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى ١﴾ [نجم:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به اختر [= قرآن] چون فرود میآید ١﴾ | پدیدههای آفرینش(ستاره) | |
| ۲۲ | ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ ١﴾ [قلم:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. نون سوگند به قلم و آنچه مینویسند ١﴾ | سوگندهای دیگر(قلم و آنچه با قلم مینویسند) | |
| ۲۳ | ﴿لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ ١﴾ [قیامه:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. نه! سوگند به روز رستاخیز، ١﴾ | زمانهای مختلف(روز قیامت) | |
| ۲۴ | ﴿وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ ٢﴾ [قیامه:2]﴿و [باز] نه! سوگند به وجدان سرزنشگر ٢﴾ | نفس انسان(نفس لوامه) | |
| ۲۵ | ﴿وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا ١﴾ [مرسلات:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به فرستادگان پیدرپی ١﴾ | فرشتگان[۱۳] | |
| ۲۶ | ﴿فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا ٢﴾ [مرسلات:2]﴿که سخت توفندهاند ٢﴾ | فرشتگان[۱۴] | |
| ۲۷ | ﴿وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا ٣﴾ [مرسلات:3]﴿و سوگند به افشانندگان افشانگر ٣﴾ | فرشتگان[۱۵] | |
| ۲۸ | ﴿فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا ٤﴾ [مرسلات:4]﴿که [میان حق و باطل] جداگرند ٤﴾ | فرشتگان[۱۶] | |
| ۲۹ | ﴿فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْرًا ٥﴾ [مرسلات:5]﴿و القاکننده وحیاند ٥﴾ | فرشتگان[۱۷] | |
| ۳۰ | ﴿وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا ١﴾ [نازعات:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به فرشتگانی که [از کافران] به سختی جان ستانند ١﴾ | فرشتگان | |
| ۳۱ | ﴿وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا ٢﴾ [نازعات:2]﴿و به فرشتگانی که جان [مؤمنان] را به آرامی گیرند ٢﴾ | فرشتگان | |
| ۳۲ | ﴿وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا ٣﴾ [نازعات:3]﴿و به فرشتگانی که [در دریای بیمانند] شناکنان شناورند ٣﴾ | فرشتگان | |
| ۳۳ | ﴿فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا ٤﴾ [نازعات:4]﴿پس در پیشی گرفتن [در فرمان خدا] سبقتگیرندهاند ٤﴾ | فرشتگان | |
| ۳۴ | ﴿فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا ٥﴾ [نازعات:5]﴿و کار [بندگان] را تدبیر میکنند ٥﴾ | فرشتگان | |
| ۳۵ | ﴿وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ ١﴾ [بروج:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به آسمان آکنده ز برج ١﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان) | |
| ۳۶ | ﴿وَالْيَوْمِ الْمَوْعُودِ ٢﴾ [بروج:2]﴿و به روز موعود ٢﴾ | زمانهای مختلف(روز قیامت) | |
| ۳۷ | ﴿وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ ٣﴾ [بروج:3]﴿و به گواه و مورد گواهی ٣﴾ | رسول خدا(ص) و اعمال انسان | |
| ۳۸ | ﴿وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ ١﴾ [طارق:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به آسمان و آن اختر شبگرد ١﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان و ستاره) | |
| ۳۹ | ﴿وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ ١١﴾ [طارق:11]﴿سوگند به آسمان بارشانگیز ١١﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان) | |
| ۴۰ | ﴿وَالْأَرْضِ ذَاتِ الصَّدْعِ ١٢﴾ [طارق:12]﴿سوگند به زمین شکافدار [آماده کشت] ١٢﴾ | پدیدههای آفرینش(زمین) | |
| ۴۱ | ﴿وَالْفَجْرِ ١﴾ [فجر:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به سپیدهدم ١﴾ | زمانهای مختلف(سپیده دم) | |
| ۴۲ | ﴿وَلَيَالٍ عَشْرٍ ٢﴾ [فجر:2]﴿و به شب های دهگانه ٢﴾ | زمانهای مختلف(دهه اول ذیالحجه) | |
| ۴۳ | ﴿وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ ٣﴾ [فجر:3]﴿و به جفت و تاق ٣﴾ | زمانهای مختلف(روز هشتم(یوم الترویه) و روز نهم(یوم العرفه) ذیالحجه) | |
| ۴۴ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ ٤﴾ [فجر:4]﴿و به شب وقتی سپری شود ٤﴾ | زمانهای مختلف(شب دهم ذیالحجه) | |
| ۴۵ | ﴿لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ ١﴾ [بلد:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به این شهر ١﴾ | مکانهای مقدس(مکه) | |
| ۴۶ | ﴿وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ ٣﴾ [بلد:3]﴿سوگند به پدری [چنان] و آن کسی را که به وجود آورد ٣﴾ | انبیاء(حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) | |
| ۴۷ | ﴿وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا ١﴾ [شمس:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به خورشید و تابندگیاش ١﴾ | پدیدههای آفرینش(خورشید و نور خورشید) | |
| ۴۸ | ﴿وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا ٢﴾ [شمس:2]﴿سوگند به مه چون پی [خورشید] رود ٢﴾ | پدیدههای آفرینش(ماه) | |
| ۴۹ | ﴿وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا ٣﴾ [شمس:3]﴿سوگند به روز چون [زمین را] روشن گرداند ٣﴾ | پدیدههای آفرینش(روز) | |
| ۵۰ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا ٤﴾ [شمس:4]﴿سوگند به شب چو پرده بر آن پوشد ٤﴾ | پدیدههای آفرینش(شب) | |
| ۵۱ | ﴿وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا ٥﴾ [شمس:5]﴿سوگند به آسمان و آن کس که آن را برافراشت ٥﴾ | پدیدههای آفرینش(آسمان) و خداوند | |
| ۵۲ | ﴿وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا ٦﴾ [شمس:6]﴿سوگند به زمین و آن کس که آن را گسترد ٦﴾ | پدیدههای آفرینش(زمین) و خداوند | |
| ۵۳ | ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ٧﴾ [شمس:7]﴿سوگند به نفس و آن کس که آن را درست کرد ٧﴾ | نفس انسان و خداوند | |
| ۵۴ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى ١﴾ [لیل:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به شب چون پرده افکند ١﴾ | پدیدههای آفرینش(شب) | |
| ۵۵ | ﴿وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ٢﴾ [لیل:2]﴿سوگند به روز چون جلوه گری آغازد ٢﴾ | پدیدههای آفرینش(روز) | |
| ۵۶ | ﴿وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى ٣﴾ [لیل:3]﴿و [سوگند به] آنکه نر و ماده را آفرید ٣﴾ | خداوند | |
| ۵۷ | ﴿وَالضُّحَى ١﴾ [ضحی:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به روشنایی روز ١﴾ | ابتدای روز | |
| ۵۸ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَى ٢﴾ [ضحی:2]﴿سوگند به شب چون آرام گیرد ٢﴾ | زمانهای مختلف(شب) | |
| ۵۹ | ﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ ١﴾ [تین:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به [کوه] تین و زیتون ١﴾ | انجیر و زیتون | |
| ۶۰ | ﴿وَطُورِ سِينِينَ ٢﴾ [تین:2]﴿و طور سینا ٢﴾ | مکانهای مقدس(کوه طور) | |
| ۶۱ | ﴿وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ ٣﴾ [تین:3]﴿و این شهر امن [و امان] ٣﴾ | مکانهای مقدس(مکه) | |
| ۶۲ | ﴿وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ١﴾ [عادیات:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به مادیانهائی که با همهمه تازانند و با سم[های] خود از سنگ آتش میجهانند ١﴾ | اسبان دونده مجاهدان | |
| ۶۳ | ﴿فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ٢﴾ [عادیات:2]﴿و برق [از سنگ] همی جهانند ٢﴾ | اسبان دونده مجاهدان | |
| ۶۴ | ﴿فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا ٣﴾ [عادیات:3]﴿و صبحگاهان هجوم آرند ٣﴾ | مجاهدان | |
| ۶۵ | ﴿وَالْعَصْرِ ١﴾ [عصر:1]﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل] ١﴾ | زمانهای مختلف(عصر) | |
| ۶۶ | ﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ٦٥﴾ [نساء:65]﴿ولی چنین نیست به پروردگارت قسم که ایمان نمیآورند مگر آنکه تو را در مورد آنچه میان آنان مایه اختلاف است داور گردانند سپس از حکمی که کردهای در دلهایشان احساس ناراحتی [و تردید] نکنند و کاملاً سر تسلیم فرود آورند ٦٥﴾ | خداوند | |
| ۶۷ | ﴿لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ ٧٢﴾ [حجر:72]﴿به جان تو سوگند که آنان در مستی خود سرگردان بودند ٧٢﴾ | جان رسول خدا(ص) | |
| ۶۸ | ﴿فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ٩٢﴾ [حجر:92]﴿پس سوگند به پروردگارت که از همه آنان خواهیم پرسید ٩٢﴾ | خداوند | |
| ۶۹ | ﴿وَيَجْعَلُونَ لِمَا لَا يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ ٥٦﴾ [نحل:56]﴿و از آنچه به ایشان روزی دادیم نصیبی برای آن [خدایانی] که نمیدانند [چیست] مینهند به خدا سوگند که از آنچه به دروغ برمیبافتید حتما سوال خواهید شد ٥٦﴾ | خداوند | |
| ۷۰ | ﴿تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ٦٣﴾ [نحل:63]﴿سوگند به خدا که به سوی امتهای پیش از تو [رسولانی] فرستادیم [اما] شیطان اعمالشان را برایشان آراست و امروز [هم] سرپرستشان هموست و برایشان عذابی دردناک است ٦٣﴾ | خداوند | |
| ۷۱ | ﴿فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّيَاطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا ٦٨﴾ [مریم:68]﴿پس به پروردگارت سوگند که آنها را با شیاطین محشور خواهیم ساختسپس در حالی که به زانو درآمدهاند آنان را گرداگرد دوزخ حاضر خواهیم کرد ٦٨﴾ | خداوند | |
| ۷۲ | ﴿فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ ٧٥﴾ [واقعه:75]﴿نه [چنین است که میپندارید] سوگند به جایگاههای [ویژه و فواصل معین] ستارگان ٧٥﴾ | پدیدههای آفرینش(جایگاه ستارگان) | |
| ۷۳ | ﴿فَلَا أُقْسِمُ بِمَا تُبْصِرُونَ ٣٨﴾ [حاقه:38]﴿پس نه [چنان است که میپندارید] سوگند یاد میکنم به آنچه میبینید ٣٨﴾ | پدیدههای آفرینش(آن چیزهایی که میبینید) | |
| ۷۴ | ﴿وَمَا لَا تُبْصِرُونَ ٣٩﴾ [حاقه:39]﴿و آنچه نمیبینید ٣٩﴾ | پدیدههای آفرینش(آن چیزهایی که نمیبینید) | |
| ۷۵ | ﴿فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ ٤٠﴾ [معارج:40]﴿[هرگز] به پروردگار خاوران و باختران سوگند یاد میکنم که ما تواناییم ٤٠﴾ | خداوند | |
| ۷۶ | ﴿كَلَّا وَالْقَمَرِ ٣٢﴾ [مدثر:32]﴿نه چنین است [که میپندارند!] سوگند به ماه، ٣٢﴾ | پدیدههای آفرینش(ماه) | |
| ۷۷ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ ٣٣﴾ [مدثر:33]﴿سوگند به شامگاه چون پُشت کند، ٣٣﴾ | زمانهای مختلف(شب) | |
| ۷۸ | ﴿وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ ٣٤﴾ [مدثر:34]﴿و سوگند به بامداد چون آشکار شود، ٣٤﴾ | زمانهای مختلف(صبح) | |
| ۷۹ | ﴿فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ ١٥﴾ [تكوير:15]﴿نه نه سوگند به اختران گردان ١٥﴾ | پدیدههای آفرینش(ستاره) | |
| ۸۰ | ﴿الْجَوَارِ الْكُنَّسِ ١٦﴾ [تكوير:16]﴿[کز دیده] نهان شوند و از نو آیند ١٦﴾ | پدیدههای آفرینش(ستاره) | |
| ۸۱ | ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا عَسْعَسَ ١٧﴾ [تكوير:17]﴿سوگند به شب چون پشت گرداند ١٧﴾ | زمانهای مختلف(شب) | |
| ۸۲ | ﴿وَالصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ ١٨﴾ [تكوير:18]﴿سوگند به صبح چون دمیدن گیرد ١٨﴾ | زمانهای مختلف(صبح) | |
| ۸۳ | ﴿فَلَا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ ١٦﴾ [انشقاق:16]﴿نه نه سوگند به شفق ١٦﴾ | زمانهای مختلف(سرخی هنگام غروب خورشید) | |
| ۸۴ | ﴿وَاللَّيْلِ وَمَا وَسَقَ ١٧﴾ [انشقاق:17]﴿سوگند به شب و آنچه [شب] فروپوشاند ١٧﴾ | زمانهای مختلف(شب) و انسانها و حیوانات | |
| ۸۵ | ﴿وَالْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ ١٨﴾ [انشقاق:18]﴿سوگند به ماه چون [ب در] تمام شود ١٨﴾ | پدیدههای آفرینش(ماه) | |
| ۸۶ | ﴿وَلَوْ تَرَى إِذْ وُقِفُوا عَلَى رَبِّهِمْ قَالَ أَلَيْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُوا بَلَى وَرَبِّنَا قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ٣٠﴾ [انعام:30]﴿و اگر بنگری هنگامی را که در برابر پروردگارشان بازداشته میشوند. [خدا] میفرماید: «آیا این حق نیست؟» میگویند: «چرا، سوگند به پروردگارمان [که حق است].» میفرماید: «پس به [کیفر] آنکه کفر میورزیدید، این عذاب را بچشید.» ٣٠﴾ | خداوند | |
| ۸۷ | ﴿وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ هُوَ قُلْ إِي وَرَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌّ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ ٥٣﴾ [یونس:53]﴿و از تو خبر میگیرند آیا آن راست است بگو آری سوگند به پروردگارم که آن قطعا راست است و شما نمیتوانید [خدا را] درمانده کنید ٥٣﴾ | خداوند | |
| ۸۸ | ﴿وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَأْتِينَا السَّاعَةُ قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتَأْتِيَنَّكُمْ عَالِمِ الْغَيْبِ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَلَا أَصْغَرُ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرُ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ ٣﴾ [سبأ:3]﴿و کسانی که کافر شدند گفتند رستاخیز برای ما نخواهد آمد بگو چرا سوگند به پروردگارم که حتماً برای شما خواهد آمد [همان] دانای نهان[ها] که هموزن ذرهای نه در آسمانها و نه در زمین از وی پوشیده نیست و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر از آن است مگر اینکه در کتابی روشن [درج شده] است ٣﴾ | خداوند | |
| ۸۹ | ﴿وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَلَيْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُوا بَلَى وَرَبِّنَا قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ٣٤﴾ [احقاف:34]﴿و روزی که کافران بر آتش عرضه میشوند [از آنان میپرسند] آیا این راست نیست میگویند سوگند به پروردگارمان که آری میفرماید پس به [سزای] آنکه انکار میکردید عذاب را بچشید ٣٤﴾ | خداوند | |
| ۹۰ | ﴿زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنْ لَنْ يُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ٧﴾ [تغابن:7]﴿کسانی که کفر ورزیدند پنداشتند که هرگز برانگیخته نخواهند شد بگو آری سوگند به پروردگارم حتماً برانگیخته خواهید شد سپس شما را به [حقیقت] آنچه کردهاید قطعاً واقف خواهند ساخت و این بر خدا آسان است ٧﴾ | خداوند |
پانویس
- ↑ سوگند در قرآن، وبگاه پرسمان.
- ↑ مکارم شیرازی، سوگندهای پر بار قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۷؛ هاشمزاده هریسی، شناخت سورههای قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۲۳.
- ↑ هاشمزاده هریسی، شناخت سورههای قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۲۳ و ۲۴.
- ↑ ترکمانی، سوگندهای قرآن، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۸، ص۳۱۶.
- ↑ «پژوهشی درباره سوگندهای قرآنی»، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه.
- ↑ «پژوهشی درباره سوگندهای قرآنی»، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه.
- ↑ بهرام محمدیان، سوگند و قسم در قرآن، ص۲۷.
- ↑ انواع سوگندها در قرآن/ تأکید سوگندهای قرآن بر عظمت و قداست موضوعات، وبگاه خبرگزاری مهر.
- ↑ سیری درکتاب «سوگندهای پربار قرآن» اثر ارزشمند حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی)، وبگاه بلیغ نیوز.
- ↑ میرحسینی، تحلیل ساختاری قسم در قرآن کریم (بررسی بیست جزء قرآن کریم)»، ص۱۰۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۱۸، ص۳۶۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۲۰، ص۱۴۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۲۰، ص۱۴۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۲۰، ص۱۴۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۲۰، ص۱۴۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۲۰، ص۱۴۵.
منابع
- «انواع سوگندها در قرآن/ تأکید سوگندهای قرآن بر عظمت و قداست موضوعات»، وبگاه خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۴ شهریور ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- بهرام محمدیان، محی الدین، «سوگند و قسم در قرآن»، رشد آموزش قرآن، شماره ۳۳، تابستان ۱۳۹۰ش.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- «پژوهشی درباره سوگندهای قرآنی»، پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- ترکمانی، حسینعلی، سوگندهای قرآن، پایاننامه دوره کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۸ش.
- رزاقی، ابوالقاسم، سوگندهای قرآن، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، ۱۳۸۳ش.
- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۷ق.
- «سوگند در قرآن»، وبگاه پرسمان، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- «سیری درکتاب «سوگندهای پربار قرآن» اثر ارزشمند حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی)»، وبگاه بلیغ نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- شاهعبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنیعشری، تهران، میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۵۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تصحیح ابوالقاسم گرجی، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضلالله یزدی طباطبایی، بیروت، دار المعرفه، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- طیب، عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- فضلالله، محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعه و النشر و التوزیع، چاپ سوم، ۱۴۳۹ق.
- «قسمهای خداوند در قرآن»، وبگاه دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق، چاپ پانزدهم، ۱۴۰۸ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح طیب جزایری، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۴۰۴ق.
- قمیمشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقایق و بحر الغرائب، تحقیق حسین درگاهی، تهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
- مدرسی، محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین(ع)، چاپ اول، ۴۱۹ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سی و دوم، ۱۳۷۴ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پربار قرآن، تصحیح: ابوالقاسم علیاننژاد، قم، مدرسه الامام علی ابن ابیطالب(ع)، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.
- میرحسینی، سید محمد و دیگران، تحلیل ساختاری قسم در قرآن کریم (بررسی بیست جزء قرآن کریم)»، دوفصلنامۀ پژوهشهای قرآنی در ادبیات، شماره، پاییز و زمستان ۱۳۹۳ش.
- نقیپورفر، ولیالله، بررسی شخصیت اهلبیت در قرآن، پایان نامه دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- هاشمزاده هریسی، هاشم، شناخت سورههای قرآن، تهران، کتابخانه صدر، ۱۳۷۳ش.