عبدالله بن رواحه: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Baqer h اصلاح جعبه اطلاعات |
imported>M.r.seifi اصلاح پاورقی و منابع |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| دیگر فعالیت‌ها = | | دیگر فعالیت‌ها = | ||
| آثار =}} | | آثار =}} | ||
'''عبدالله بن | '''عبدالله بن رَواحَه''' از [[انصار|انصار]] [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام]](ص) که در [[پیمان دوم عقبه|عقبه دوم]] به حضور ایشان رسید. وی اهل [[مدینه|مدینه]] و از طایفه [[خزرج|خزرج]] بود که [[حضرت محمد]](ص) او را به ریاست قبیله بنیحارث از قبایل خزرج انتخاب کرد. عبدالله از [[نقبای دوازده‌گانه]] است. در بیش‌تر جنگ‌ها از جمله [[جنگ احد|احد]]، [[جنگ خندق|خندق]]، [[حدیبیه]]، [[خیبر]] و [[عمره قضا]] حضور داشت و در جنگ [[بدرالموعد|بدرالموعد]] جانشین پیامبر در مدینه بود. وی در [[جنگ موته]] به شهادت رسید. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
عبدالله بن رَواحَه بن ثعلبه از طایفه بنی حارث از قبیله خزرج و از انصار اهل مدینه بود. مادرش کبشه دختر واقد بن عمرو بن الاطابه حارثی است. | عبدالله بن رَواحَه بن ثعلبه از طایفه بنی حارث از قبیله خزرج و از انصار اهل مدینه بود. مادرش کبشه دختر واقد بن عمرو بن الاطابه حارثی است. | ||
کنیه‌اش را ابامحمد، ابورواحه و ابوعمرو ذکر کرده‌اند.<ref> | کنیه‌اش را ابامحمد، ابورواحه و ابوعمرو ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۲-۵۹۳.</ref>پیامبر(ص) میان او و [[مقداد بن اسود|مقداد بن اسود]]، صیغه برادری خوانده بود.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابه، دار الکتاب العربی، ج ۲، ص۲۹۸.</ref> | ||
عبداالله، دایی [[نعمان بن بشیر|نعمان بن بشیر]] بن سعد است و بنابر روایات تاریخی خود فرزندی نداشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص۵۲۶.</ref> | عبداالله، دایی [[نعمان بن بشیر|نعمان بن بشیر]] بن سعد است و بنابر روایات تاریخی خود فرزندی نداشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۶.</ref> | ||
==همراهی با پیامبر== | ==همراهی با پیامبر== | ||
عبدالله بن رواحه از جمله اهالی مدینه بود که در مراسم حج سال [[سیزدهم بعثت]] در عقبه منی با پیامبر اسلام بیعت کرد که در تاریخ به بیعت دوم عقبه شهرت دارد. در پی این بیعت، رسول خدا وی را به عنوان یکی از نقبای دوازده‌گانه انصار و به عنوان نماینده خود در میان طایفه بنی‌حارثه خزرج انتخاب کرد.<ref> | عبدالله بن رواحه از جمله اهالی مدینه بود که در مراسم حج سال [[سیزدهم بعثت]] در عقبه منی با پیامبر اسلام بیعت کرد که در تاریخ به بیعت دوم عقبه شهرت دارد. در پی این بیعت، رسول خدا وی را به عنوان یکی از نقبای دوازده‌گانه انصار و به عنوان نماینده خود در میان طایفه بنی‌حارثه خزرج انتخاب کرد.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.</ref> | ||
عبدالله از کسانی بود که پس از ورود پیامبر(ص) به مدینه، به استقبال ایشان رفت و وی را به سکونت در خانه خود دعوت کرد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص۱۶۰.</ref> | عبدالله از کسانی بود که پس از ورود پیامبر(ص) به مدینه، به استقبال ایشان رفت و وی را به سکونت در خانه خود دعوت کرد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۶ق، ج ۱، ص۱۶۰.</ref> | ||
وی در زمان حیات خود تقریبا در تمامی جنگ‌های پیامبر از جمله بدر، احد، خندق، حدیبّیه، خیبر، عمره القضاء و موته شرکت کرد<ref> | وی در زمان حیات خود تقریبا در تمامی جنگ‌های پیامبر از جمله بدر، احد، خندق، حدیبّیه، خیبر، عمره القضاء و موته شرکت کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۳۳-۳۴.</ref> و در زمان جنگ بدر الموئد، جانشین پیامبر در مدینه بود. | ||
در جنگ بدر از سوی پیامبر مامور ابلاغ خبر پیروزی مسلمانان به مدینه شد.<ref> | در جنگ بدر از سوی پیامبر مامور ابلاغ خبر پیروزی مسلمانان به مدینه شد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref>. | ||
در عمره القضاء هنگام ورود پیامبر به مکه، عبدالله افسار مرکب ایشان را گرفته بود و پیامبر همراهی می‌کرد و اشعاری نیز در وصف ایشان می‌خواند.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۲، ص۳۷۱.</ref> | در عمره القضاء هنگام ورود پیامبر به مکه، عبدالله افسار مرکب ایشان را گرفته بود و پیامبر همراهی می‌کرد و اشعاری نیز در وصف ایشان می‌خواند.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، دار الوفاق، ج۲، ص۳۷۱.</ref> | ||
پس از فتح [[خیبر|خیبر]]، از سوی رسول خدا مامور جمع‌آوری [[خراج|خراج]] خیبر شد و تا هنگام شهادتش این سمت را دارا بود. بعد از نبرد خیبر، با سی سوار که [[عبدالله بن انیس|عبدالله بن انیس]] نیز در میان آنان بود، به سوی [[بشر بن زرام|بشر بن زرام]] یهودی -که در اندیشه شبیخون به مدینه بود- اعزام شد و ابن زرام را به قتل رساند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۲۶.</ref> | پس از فتح [[خیبر|خیبر]]، از سوی رسول خدا مامور جمع‌آوری [[خراج|خراج]] خیبر شد و تا هنگام شهادتش این سمت را دارا بود. بعد از نبرد خیبر، با سی سوار که [[عبدالله بن انیس|عبدالله بن انیس]] نیز در میان آنان بود، به سوی [[بشر بن زرام|بشر بن زرام]] یهودی -که در اندیشه شبیخون به مدینه بود- اعزام شد و ابن زرام را به قتل رساند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۲۶.</ref> | ||
در جنگ موته پس از [[زید بن حارثه]] و [[جعفر بن ابی طالب]] از جانب پیامبر فرماندهی لشکر اسلم بر عده عبدالله بن رواحه گذاشته شده بود.<ref> | در جنگ موته پس از [[زید بن حارثه]] و [[جعفر بن ابی طالب]] از جانب پیامبر فرماندهی لشکر اسلم بر عده عبدالله بن رواحه گذاشته شده بود.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۷۵۶.</ref> | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
با وجود آن که در دوران [[جاهلیت|جاهلیت]]، سواد خواندن و نوشتن در میان مردم رواج نداشت، عبدالله بن رواحه از جمله نویسندگان آن زمان به شمار می‌رفت و در شعر و شاعری نیز مهارت داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص۵۲۶.</ref> | با وجود آن که در دوران [[جاهلیت|جاهلیت]]، سواد خواندن و نوشتن در میان مردم رواج نداشت، عبدالله بن رواحه از جمله نویسندگان آن زمان به شمار می‌رفت و در شعر و شاعری نیز مهارت داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۶.</ref> | ||
حضور وی در اکثر جنگ‌های پیامبر نشان از دلیری او در میدان نبرد دارد. به طور کلی ویژگی‌های وی را می‌توان این چنین برشمرد: | حضور وی در اکثر جنگ‌های پیامبر نشان از دلیری او در میدان نبرد دارد. به طور کلی ویژگی‌های وی را می‌توان این چنین برشمرد: | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
فثبت الله ما آتاک من حسن | فثبت الله ما آتاک من حسن | ||
تثبیت موسی ونصراً کالذی نصروا|منبع=<small> | تثبیت موسی ونصراً کالذی نصروا|منبع=<small>ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.</small>|تاریخ بایگانی| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px| اندازه خط = ۱۴px| رنگ پس‌زمینه = #C9FFE5| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
===مهارت در شعر=== | ===مهارت در شعر=== | ||
پس از آنکه این آیات از [[سوره شعراء|سوره شعراء]] نازل شد: «وَالشُّعَرَاء یتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ*أَلَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِی کلِّ وَادٍ یهِیمُونَ* وَأَنَّهُمْ یقُولُونَ مَا لَا یفْعَلُونَ.»<ref> | پس از آنکه این آیات از [[سوره شعراء|سوره شعراء]] نازل شد: «وَالشُّعَرَاء یتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ*أَلَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِی کلِّ وَادٍ یهِیمُونَ* وَأَنَّهُمْ یقُولُونَ مَا لَا یفْعَلُونَ.»<ref>سوره شعرا، آیات ۲۲۶-۲۲۴.</ref>، -شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنان پیروی میکنند!* آیا نمیبینی آنها در هر وادی سر گردانند.* و سخنانی میگویند که عمل نمیکنند- عبدالله تصمیم گرفت که دیگر شعر نگوید<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۸.</ref> تا هنگام نزول این آیه: «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکرُوا اللَّهَ کثِیرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا‌ای مُنقَلَبٍ ینقَلِبُونَ.»<ref>سوره شعرا، آیه ۲۲۷.</ref> - مگر کسانی که ایمان آورده‌اند و عمل صالح انجام میدهند و یاد خدا بسیار میکنند و به هنگامی که مورد ستم واقع میشوند به دفاع از خویشتن (و مؤ منان) برمی‌خیزند (و از ذوق شعری خود کمک میگیرند) و بزودی آنها که ستم کردند میدانند که بازگشتشان به کجاست.- و شاعرانی چون عبدالله بن رواحه، [[کعب بن مالک|کعب بن مالک]] و [[حسان بن ثابت|حسان بن ثابت]] و سایر شاعرانی که پیامبر(ص) را مدح می‌کردند، از دیگران استثنا کرد.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۷، ص۳۶۰.</ref> | ||
وی در مدح پیامبر اشعاری سروده است<ref> | وی در مدح پیامبر اشعاری سروده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۳۴.</ref>و همچنین در سوگ [[حمزه بن عبدالمطلب|حمزه]] عموی پیامبر<ref>ابن هشام، السیره النبویه، دار الوفاق، ج ۲، ص۱۶۲.</ref> و [[نافع بن بدیل|نافع بن بدیل]]<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۱، ص۳۵۳.</ref> نیز اشعاری دارد. | ||
===شجاعت در جنگ=== | ===شجاعت در جنگ=== | ||
منابع تاریخی آورده‌اند که عبدالله اول کسی بود که برای جنگ آماده و از خانه خارج می‌شد و آخر کسی بود که از میدان به خانه برمی‌گشت.<ref> | منابع تاریخی آورده‌اند که عبدالله اول کسی بود که برای جنگ آماده و از خانه خارج می‌شد و آخر کسی بود که از میدان به خانه برمی‌گشت.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.</ref> | ||
===توجه خاص از جانب پیامبر=== | ===توجه خاص از جانب پیامبر=== | ||
بنابر روایات تاریخی، پیامبر(ص) در موارد متعددی عبدالله را به طور خاص دعا کرد. برخی از این موارد عبارتند از: | بنابر روایات تاریخی، پیامبر(ص) در موارد متعددی عبدالله را به طور خاص دعا کرد. برخی از این موارد عبارتند از: | ||
*روزی عبدالله هنگام عزیمت به مسجد و در نزدیکی آن شنید که پیامبر مردم را امر به نشستن می‌کند، عبدالله در همان مکان و خارج از مسجد، توقف کرد و بر زمین نشست، وقتی خبر این کار به پیامبر رسید، این عمل وی را ستود و درباره او این گونه دعا کرد: خدا تو را برای اطاعت خدا و پیامبرش بیش از این توفیق دهد.<ref> بیهقی، دلائل النبوه، ج ۶، ص۲۵۷.</ref> | *روزی عبدالله هنگام عزیمت به مسجد و در نزدیکی آن شنید که پیامبر مردم را امر به نشستن می‌کند، عبدالله در همان مکان و خارج از مسجد، توقف کرد و بر زمین نشست، وقتی خبر این کار به پیامبر رسید، این عمل وی را ستود و درباره او این گونه دعا کرد: خدا تو را برای اطاعت خدا و پیامبرش بیش از این توفیق دهد.<ref>بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج ۶، ص۲۵۷.</ref> | ||
*وقتی عبدالله مریض بود پیامبر به عیادت او رفت و احوال وی را دگرگون دید و گفت: خدایا اگر مرگش فرا رسیده مرگ را بر او آسان کن و اگر مرگش فرا نرسیده او را شفا ده. به سبب این دعا عبدالله بهبود یافت.<ref>ابن سعد، الطبقات | *وقتی عبدالله مریض بود پیامبر به عیادت او رفت و احوال وی را دگرگون دید و گفت: خدایا اگر مرگش فرا رسیده مرگ را بر او آسان کن و اگر مرگش فرا نرسیده او را شفا ده. به سبب این دعا عبدالله بهبود یافت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۹.</ref> | ||
* در جنگ خیبر، پیامبر از عبدالله درخواست کرد که شعری برای تهییج سپاه بخواند و او شعری خواند و پیامبر فرمود: خداوندا عبدالله رواحه را رحمت فرما.<ref> | * در جنگ خیبر، پیامبر از عبدالله درخواست کرد که شعری برای تهییج سپاه بخواند و او شعری خواند و پیامبر فرمود: خداوندا عبدالله رواحه را رحمت فرما.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۶۳۹.</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
[[پرونده:مقبره عبدالله بن رواحه در اردن.jpg|بندانگشتی|مقبره عبدالله بن رواحه در اردن]] | [[پرونده:مقبره عبدالله بن رواحه در اردن.jpg|بندانگشتی|مقبره عبدالله بن رواحه در اردن]] | ||
در سال هشتم هجری رسول خدا سپاهی سه هزار نفری به فرماندهی زید بن حارثه برای جنگ با رومیان اعزام نمود. قرار بر این بود با شهادت زید، جعفر بن ابی طالب و اگر او نیز شهید شد، فرماندهی لشکر به عبدالله بن رواحه سپرده شود.<ref> | در سال هشتم هجری رسول خدا سپاهی سه هزار نفری به فرماندهی زید بن حارثه برای جنگ با رومیان اعزام نمود. قرار بر این بود با شهادت زید، جعفر بن ابی طالب و اگر او نیز شهید شد، فرماندهی لشکر به عبدالله بن رواحه سپرده شود.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۷۵۶.</ref> | ||
بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالله بن رواحه قبل از حرکت به سوی موته اشعاری می‌خواند، از خداوند درخواست شهادت می‌کرد و از ترس عذاب الهی می‌گریست. | بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالله بن رواحه قبل از حرکت به سوی موته اشعاری می‌خواند، از خداوند درخواست شهادت می‌کرد و از ترس عذاب الهی می‌گریست. | ||
پس از کشته شدن زید و جعفر، پرچم سپاه اسلام به دست عبدالله قرار گرفت و بر دشمن حمله برد. او پس از جنگی سخت از پای درآمد. پیش از شهادت، خون بدنش را به چهره مالید و فریاد زد:«ای مسلمانان! از جان برادرانتان حمایت کنید.»<ref> | پس از کشته شدن زید و جعفر، پرچم سپاه اسلام به دست عبدالله قرار گرفت و بر دشمن حمله برد. او پس از جنگی سخت از پای درآمد. پیش از شهادت، خون بدنش را به چهره مالید و فریاد زد:«ای مسلمانان! از جان برادرانتان حمایت کنید.»<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۵-۵۹۴.</ref> | ||
مدفن وی و دیگر شهدای موته در منطقهای به نام مزار در شهرستان کرک از توابع اردن واقع است.<ref>ابن عنبه، عمده الطالب، ص۳۶.</ref> | مدفن وی و دیگر شهدای موته در منطقهای به نام مزار در شهرستان کرک از توابع اردن واقع است.<ref>ابن عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، دارالمعرفه، | *ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۲۲ق. | ||
*ابن سعد، | *ابن سعد، الطبقات‌الکبری، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۵ق، افست دارالفکر. | ||
*ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، مطبعه الحیدریه، | *ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعه الحیدریه، ۱۳۷۶ق. | ||
*ابن عنبه، احمد، عمدة الطالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق. | *ابن عنبه، احمد، عمدة الطالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق. | ||
*ابن هشام، السیره النبویه، دارالوفاق، | *ابن هشام، السیره النبویه، بیروت، دارالوفاق، بی‌تا. | ||
*بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، دارالکتب العلمیه، | *بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق. | ||
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق. | ||
*عسقلانی، | *ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتابالعربی، بی‌تا. | ||
* | *ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | ||
*واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، | *واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۹ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۳ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۴۳
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن رَواحَه بن ثعلبه |
| کنیه | ابامحمد، ابورواحه و ابوعمرو |
| مهاجر/انصار | انصاری |
| نسب/قبیله | قبیله خزرج و از طایفه بنی حارث |
| درگذشت | سال هشتم هجری، جنگ موته |
| مدفن | اردن |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | پیش از هجرت پیامبر به مدینه |
| حضور در جنگ‌ها | تمامی جنگ‌ها غیر از فتح مکه |
عبدالله بن رَواحَه از انصار پیامبر اسلام(ص) که در عقبه دوم به حضور ایشان رسید. وی اهل مدینه و از طایفه خزرج بود که حضرت محمد(ص) او را به ریاست قبیله بنیحارث از قبایل خزرج انتخاب کرد. عبدالله از نقبای دوازده‌گانه است. در بیش‌تر جنگ‌ها از جمله احد، خندق، حدیبیه، خیبر و عمره قضا حضور داشت و در جنگ بدرالموعد جانشین پیامبر در مدینه بود. وی در جنگ موته به شهادت رسید.
نسب
عبدالله بن رَواحَه بن ثعلبه از طایفه بنی حارث از قبیله خزرج و از انصار اهل مدینه بود. مادرش کبشه دختر واقد بن عمرو بن الاطابه حارثی است.
کنیه‌اش را ابامحمد، ابورواحه و ابوعمرو ذکر کرده‌اند.[۱]پیامبر(ص) میان او و مقداد بن اسود، صیغه برادری خوانده بود.[۲]
عبداالله، دایی نعمان بن بشیر بن سعد است و بنابر روایات تاریخی خود فرزندی نداشت.[۳]
همراهی با پیامبر
عبدالله بن رواحه از جمله اهالی مدینه بود که در مراسم حج سال سیزدهم بعثت در عقبه منی با پیامبر اسلام بیعت کرد که در تاریخ به بیعت دوم عقبه شهرت دارد. در پی این بیعت، رسول خدا وی را به عنوان یکی از نقبای دوازده‌گانه انصار و به عنوان نماینده خود در میان طایفه بنی‌حارثه خزرج انتخاب کرد.[۴]
عبدالله از کسانی بود که پس از ورود پیامبر(ص) به مدینه، به استقبال ایشان رفت و وی را به سکونت در خانه خود دعوت کرد.[۵]
وی در زمان حیات خود تقریبا در تمامی جنگ‌های پیامبر از جمله بدر، احد، خندق، حدیبّیه، خیبر، عمره القضاء و موته شرکت کرد[۶] و در زمان جنگ بدر الموئد، جانشین پیامبر در مدینه بود.
در جنگ بدر از سوی پیامبر مامور ابلاغ خبر پیروزی مسلمانان به مدینه شد.[۷].
در عمره القضاء هنگام ورود پیامبر به مکه، عبدالله افسار مرکب ایشان را گرفته بود و پیامبر همراهی می‌کرد و اشعاری نیز در وصف ایشان می‌خواند.[۸]
پس از فتح خیبر، از سوی رسول خدا مامور جمع‌آوری خراج خیبر شد و تا هنگام شهادتش این سمت را دارا بود. بعد از نبرد خیبر، با سی سوار که عبدالله بن انیس نیز در میان آنان بود، به سوی بشر بن زرام یهودی -که در اندیشه شبیخون به مدینه بود- اعزام شد و ابن زرام را به قتل رساند.[۹]
در جنگ موته پس از زید بن حارثه و جعفر بن ابی طالب از جانب پیامبر فرماندهی لشکر اسلم بر عده عبدالله بن رواحه گذاشته شده بود.[۱۰]
ویژگی‌ها
با وجود آن که در دوران جاهلیت، سواد خواندن و نوشتن در میان مردم رواج نداشت، عبدالله بن رواحه از جمله نویسندگان آن زمان به شمار می‌رفت و در شعر و شاعری نیز مهارت داشت.[۱۱]
حضور وی در اکثر جنگ‌های پیامبر نشان از دلیری او در میدان نبرد دارد. به طور کلی ویژگی‌های وی را می‌توان این چنین برشمرد:
شعری از عبدالله بن رواحه در وصف پیامبر(ص)
أنت النبی ومن یحرم شفاعته
یوم الحساب فقد أزری به القدر
فثبت الله ما آتاک من حسن
تثبیت موسی ونصراً کالذی نصروا
ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.
مهارت در شعر
پس از آنکه این آیات از سوره شعراء نازل شد: «وَالشُّعَرَاء یتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ*أَلَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِی کلِّ وَادٍ یهِیمُونَ* وَأَنَّهُمْ یقُولُونَ مَا لَا یفْعَلُونَ.»[۱۲]، -شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنان پیروی میکنند!* آیا نمیبینی آنها در هر وادی سر گردانند.* و سخنانی میگویند که عمل نمیکنند- عبدالله تصمیم گرفت که دیگر شعر نگوید[۱۳] تا هنگام نزول این آیه: «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکرُوا اللَّهَ کثِیرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا‌ای مُنقَلَبٍ ینقَلِبُونَ.»[۱۴] - مگر کسانی که ایمان آورده‌اند و عمل صالح انجام میدهند و یاد خدا بسیار میکنند و به هنگامی که مورد ستم واقع میشوند به دفاع از خویشتن (و مؤ منان) برمی‌خیزند (و از ذوق شعری خود کمک میگیرند) و بزودی آنها که ستم کردند میدانند که بازگشتشان به کجاست.- و شاعرانی چون عبدالله بن رواحه، کعب بن مالک و حسان بن ثابت و سایر شاعرانی که پیامبر(ص) را مدح می‌کردند، از دیگران استثنا کرد.[۱۵]
وی در مدح پیامبر اشعاری سروده است[۱۶]و همچنین در سوگ حمزه عموی پیامبر[۱۷] و نافع بن بدیل[۱۸] نیز اشعاری دارد.
شجاعت در جنگ
منابع تاریخی آورده‌اند که عبدالله اول کسی بود که برای جنگ آماده و از خانه خارج می‌شد و آخر کسی بود که از میدان به خانه برمی‌گشت.[۱۹]
توجه خاص از جانب پیامبر
بنابر روایات تاریخی، پیامبر(ص) در موارد متعددی عبدالله را به طور خاص دعا کرد. برخی از این موارد عبارتند از:
- روزی عبدالله هنگام عزیمت به مسجد و در نزدیکی آن شنید که پیامبر مردم را امر به نشستن می‌کند، عبدالله در همان مکان و خارج از مسجد، توقف کرد و بر زمین نشست، وقتی خبر این کار به پیامبر رسید، این عمل وی را ستود و درباره او این گونه دعا کرد: خدا تو را برای اطاعت خدا و پیامبرش بیش از این توفیق دهد.[۲۰]
- وقتی عبدالله مریض بود پیامبر به عیادت او رفت و احوال وی را دگرگون دید و گفت: خدایا اگر مرگش فرا رسیده مرگ را بر او آسان کن و اگر مرگش فرا نرسیده او را شفا ده. به سبب این دعا عبدالله بهبود یافت.[۲۱]
- در جنگ خیبر، پیامبر از عبدالله درخواست کرد که شعری برای تهییج سپاه بخواند و او شعری خواند و پیامبر فرمود: خداوندا عبدالله رواحه را رحمت فرما.[۲۲]
وفات
در سال هشتم هجری رسول خدا سپاهی سه هزار نفری به فرماندهی زید بن حارثه برای جنگ با رومیان اعزام نمود. قرار بر این بود با شهادت زید، جعفر بن ابی طالب و اگر او نیز شهید شد، فرماندهی لشکر به عبدالله بن رواحه سپرده شود.[۲۳] بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالله بن رواحه قبل از حرکت به سوی موته اشعاری می‌خواند، از خداوند درخواست شهادت می‌کرد و از ترس عذاب الهی می‌گریست.
پس از کشته شدن زید و جعفر، پرچم سپاه اسلام به دست عبدالله قرار گرفت و بر دشمن حمله برد. او پس از جنگی سخت از پای درآمد. پیش از شهادت، خون بدنش را به چهره مالید و فریاد زد:«ای مسلمانان! از جان برادرانتان حمایت کنید.»[۲۴]
مدفن وی و دیگر شهدای موته در منطقهای به نام مزار در شهرستان کرک از توابع اردن واقع است.[۲۵]
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۲-۵۹۳.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، دار الکتاب العربی، ج ۲، ص۲۹۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۶.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۶ق، ج ۱، ص۱۶۰.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۳۳-۳۴.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۴.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، دار الوفاق، ج۲، ص۳۷۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۲۶.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۷۵۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۶.
- ↑ سوره شعرا، آیات ۲۲۶-۲۲۴.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۸.
- ↑ سوره شعرا، آیه ۲۲۷.
- ↑ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۷، ص۳۶۰.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۳۴.
- ↑ ابن هشام، السیره النبویه، دار الوفاق، ج ۲، ص۱۶۲.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۱، ص۳۵۳.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۳.
- ↑ بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج ۶، ص۲۵۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۵۲۹.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۶۳۹.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۷۵۶.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۲۲ق، ج ۲، ص۵۹۵-۵۹۴.
- ↑ ابن عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۲۲ق.
- ابن سعد، الطبقات‌الکبری، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۵ق، افست دارالفکر.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعه الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
- ابن عنبه، احمد، عمدة الطالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق.
- ابن هشام، السیره النبویه، بیروت، دارالوفاق، بی‌تا.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتابالعربی، بی‌تا.
- ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۹ق.