مکتبة الامام امیرالمؤمنین العامة
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | علامه امینی |
| تأسیس | ۱۳۷۳ق |
| کاربری | کتابخانه |
| مکان | نجف |
| نام‌های دیگر | کتابخانه علامه امینی |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۷۵۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | نسخ خطی • بخش‌های «اسناد و مدارک عراقی و عربی» و «اسناد و مدارک غیر عربی» • مجله «صحیفة المکتبة» |
| معماری | |
| وبگاه | http://imamlib.com/fa/ |
مَکْتَبَةُ الْاِمام اَمیرُالمؤمنین العامَّة (به‌فارسی: کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین) یا کتابخانه علامه امینی، کتابخانه‌ای عمومی در نجف است که در سال ۱۳۷۳ق (۱۹۵۳م) به‌دست علامه امینی تأسیس شد. این کتابخانه دارای بخش‌های مختلفی بوده و توسط هیأت امنایِ انتخابی اداره می‌شود. علامه امینی، کتابخانه امیرالمؤمنین را وقف آستان قدس رضوی کرده است.
تأسیس
عبدالحسین امینی (نویسنده الغدیر) در ۳ جمادی الاولی سال ۱۳۷۳ق، مکتبة الامام امیرالمؤمنین العامة (کتابخانه عمومی امام امیرالمومنین) را در نجف در منطقه الحویش تأسیس کرد که پس از ۲ سال و اندی در عید غدیر سال ۱۳۷۶ق افتتاح شد. معماری این کتابخانه به سبک اسلامی و عربی است.[۱] علامه امینی بنای اولیه را در زمینی به وسعت ۲۶۰ مترمربع بنیان نهاد که از فردی به‌نام سید حمزه بحر خریده بود. او سپس برای گسترش‌دادن ساختمان به مجموعه‌ای از کتابخانه، انتشارات، چاپخانه، نهاد خیریه، پژوهشگاه اسلامی، انجمن فرهنگی و مدرسه علمیه، زمینی دیگر را خریداری کرد و مساحت کتابخانه را به ۱۷۵۰ مترمربع رساند.[۲]
علامه امینی، کتاب‌های موجود در کتابخانه خود را که پنج تا شش‌هزار جلد بود، به کتابخانه اهدا کرد و فرزندش محمدهادی امینی هم هزار جلد از کتاب‌های خود را در اختیار این کتابخانه گذاشت.[۳]
مدیران کتابخانه
مدیران کتابخانه بر اساس وقف‌نامه و از سوی هیئت امنای کتابخانه تعیین می‌شوند. محمدرضا امینی فرزند علامه امینی، سید علاء کلانتر، سید محمدباقر خِرسان، یوسف عبدالله شهیب الحارس، سید هاشم طالقانی، علی جهاد ظاهر الحسانی و سید علی طباطبائی از مدیران کتابخانه از ابتدای تأسیس تا کنون هستند.[۴]
وقف
علامه امینی این کتابخانه را وقف آستان قدس رضوی کرده است.[۵] علامه امینی در بند ششم وقف‌نامه تأکید می‌کند که اگر گرداندن بخش مالی کتابخانه بر متولیان آن دشوار شد و یا متولیان آن منقرض شدند، کار این کتابخانه به کتابخانه علی بن موسی الرضا در خراسان واگذار می‌شود و پیشبرد این کتابخانه و ساماندهی و پرداختن به کارها و هزینه‌های آن بر دوش آن کتابخانه نهاده می‌شود.[۶]
بخش‌ها
این کتابخانه دارای بخش‌های مختلفی است:
- بخش اسناد و مدارک: این شامل دو قسمت بخش‌های «اسناد و مدارک عراقی و عربی» و «اسناد و مدارک غیر عربی» است.
- بخش حاج محمدسعید شمس: این بخش مشتمل بر کتابخانه شخصی حاج محمد سعید شمس و وارثان اوست که از خانه‌اش به کتابخانه انتقال یافته است. او مجموعه کتب شخصی را در سال ۱۴۲۲ق به کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین وقف کرده که بیش از چهار هزار جلد است.
- بخش زبان‌های غیر عربی: این بخش شامل بیش از پنجاه‌هزار مجله و کتاب است که در موضوعات مختلف طبقه‌بندی شده است.
- بخش کتاب‌های خطی: این بخش شامل اداره کتب خطی، مخزن کتب خطی، قسمت عکسبرداری از اسناد و مدارک، قسمت اسناد و مدارک، قسمت موزه آثار، قسمت سمعی و بصری و قسمت فیلم‌ها است.
- بخش آثار و هدایا: شامل مجموعه‌ای از میراث قدیمی و نوشته‌هایی از طلا بر روی قطعه‌هایی از قالی کاشان و همچنین فرش‌های بافته‌شده از ابریشم و برخی آثار با ارزش دیگر.
- بخش رایانه: خدمات این بخش شامل فهرست کردن همه کتاب‌های خطی و چاپی از روش‌های جدید است.
- بخش حفاظت و نگهداری کتب: شامل دو قسمت حفاظت و نگهداری کتاب‌های چاپی و کتاب‌های خطی است.[۷]
آثار موجود
تعداد کتاب‌های این کتابخانه در سال ۱۳۹۶ق[۸] حدود ۴۲ هزار جلد بوده است. از این شمار، حدود ۴ هزار نسخه خطی، ۴۰۰ نسخه عکسی، و ۷۵۰ نسخه فیلم بوده است. فهرست کتاب‌های خطی، در ۴ جلد و فهرست کتاب‌های عکسی در ۳ جلد نگاشته شده است.[۹]
مجله کتابخانه
کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) مجله‌ای به نام «صحیفة المکتبة» به زبان عربی و فارسی منتشر کرده است. شماره‌های منتشرشده آن حاوی مطالبی درباره نسخه‌های خطی و مآخذ مهمی است که علامه امینی در کتابخانه‌های کشورهای مختلف دیده بوده است. همچنین در سراسر مجله، مطالبی درباره اهمیت کتاب و کتابخانه و تأکید سخت و سفارش به مسؤولان و کارمندان کتابخانه‌ها و کتابداران بوده است تا در برخورد با مراجعان و کتاب‌خوانان، رفتاری درخور مقام کتابداری و نشر فرهنگ در اجتماع داشته باشند.[۱۰]
امتیازات
یکی از امتیازات کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین، وجود نسخه‌های خطی فراوان آن به لحاظ کیفی و کمّی در همه علوم است که به همت کارکنان آن در همه موضوعات، عنوان‌بندی و دسته‌بندی شده است.[۱۱] علامه امینی در دریافت کتاب برای کتابخانه، هر کتابی را نمی‌پذیرفت. اگر کتاب خوبی به کتابخانه اهدا می‌شد که پیش از آن در کتابخانه وجود داشت، با کسب اجازه از اهداکننده، آن را می‌فروخت و کتابی دیگر برای کتابخانه می‌خرید.[۱۲]
ارتباطات جهانی
امینی همواره در صدد بود تا با مراکز مهم علمی دنیا، از جمله کتابخانه‌های مهم جهان در تماس باشد، تا هر نسخه‌ای را که در کتابخانه عمومی امام علی(ع) نیست، از کتابخانه‌های دیگر بخواهند و در برابر، نسخه‌هایی به آنان بدهند. از این رو، پس از تأسیس این کتابخانه، با برخی از مجامع علمی و مؤلفان و ناشران و ارباب مطبوعات کشورهای گوناگون ارتباط برقرار کرد و هدایایی میان کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) و سایر کتابخانه‌ها مبادله شد.[۱۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۶-۳۰۷؛ طباطبایی امیری، آشنایی با کتابخانه علامه امینی در کشور عراق، ۱۳۸۹ش.
- ↑ نجمی، گذری بر کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نجف، ۱۳۸۲ش.
- ↑ لطفی، علامه امینی؛ جرعه‌نوش غدیر، ۱۳۷۹ش، ص۶۳.
- ↑ مدیران کتابخانه امیر المؤمنین علیه‌السلام، کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین(ع).
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۹.
- ↑ نجمی، گذری بر کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نجف، ۱۳۸۲ش.
- ↑ طباطبایی امیری، آشنایی با کتابخانه علامه امینی در کشور عراق، ۱۳۸۹ش.
- ↑ طبق تاریخ نگارش کتاب «حماسه غدیر» در مقدمه، ص۱۶.
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۸و۳۰۷.
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۸.
- ↑ نجمی، گذری بر کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نجف، ۱۳۸۲ش.
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۹ش، ص۳۰۸.
- ↑ حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۶.
منابع
- حکیمی، محمدرضا، حماسه غدیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
- طباطبایی امیری، فائزه السادات، «آشنایی با کتابخانه علامه امینی در کشور عراق»، کتاب ماه کلیات، فروردین ۱۳۸۹، شماره ۱۴۸.
- نجمی، ناصر، «گذری بر کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نجف»، ترجمه حمیدرضا آژیر، زمستان ۱۳۸۲، شماره ۸۱.
- لطفی، مهدی، علامه امینی جرعه‌نوش غدیر، قم، نسیم حیات، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- کتابخانه امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام، خانواده علامه امینی، کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین(ع)، تاریخ بازدید: ۱ بهمن ۱۳۹۹ش.
- مدیران کتابخانه امیر المؤمنین علیه‌السلام، کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین(ع)، تاریخ بازدید: ۲۷ مهر ۱۴۰۰ش.