کتابخانه شاهچراغ
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | تاشیخاتون |
| تأسیس | ۷۷۴ق |
| کاربری | کتابخانه |
| مکان | شیراز |
| نامهای دیگر | کتابخانه آستان احمدی و محمدی(ع) • کتابخانه تخصصی آستان شاهچراغ(ع) |
| مشخصات | |
| مساحت | ۴۲۰۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | کتابهای خطی و چاپی • تالار مطالعه نشریات • ارائه خدمات |
| معماری | |
| بازسازی | ۱۳۸۸ش |
| وبگاه | https://lib.shahecheragh.ir |
کتابخانه شاهچراغ یا کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع)، کتابخانهای وابسته به حرم احمد بن موسی الکاظم(ع) در شیراز است.
این کتابخانه در سال ۷۷۴ق بهدست ملکه تاشیخاتون، همزمان با ساخت آرامگاه شاهچراغ، احداث شد. با این حال، سالها متروکه ماند و دستخوش حوادث مختلف گردید. افتتاح رسمی کتابخانه آستان شاهچراغ در سال ۱۳۴۳ش صورت گرفت و پس از انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۸۸ش ، با ساختمان و امکانات جدید توسعه یافت.
این مجموعه شامل بخشهای مختلف بوده و دارای حدود ۸۰ هزار جلد کتاب است.
تأسیس
کتابخانه شاهچراغ همزمان با ساخت حرم احمد بن موسی(ع) توسط ملکه تاشیخاتون، مادر شاه ابواسحاق اینجو[یادداشت ۱]، در کنار بارگاه شاهچراغ تأسیس شد. او مجموعهای از قرآن و دیگر کتابها را به این کتابخانه اهدا کرد.[۱]
این کتابخانه در طول تاریخ، بهدلیل جنگها و حوادث مختلف، بارها مورد دستبرد قرار گرفت. در آغاز قرن دهم قمری، بازسازی شد، اما پس از آن نیز متروکه شد و از آسیب محفوظ نماند.[۲] در سال ۱۳۲۵ق، مجدُالاَشراف شیرازی، تولیت وقت حرم شاهچراغ، اقدام به احیای کتابخانه کرد و مجموعهای جدید را شکل داد. پس از آن، مصطفی مؤذن بهعنوان نخستین کتابدار کتابخانه منصوب شد.[۳]
افتتاح رسمی
کتابخانه شاهچراغ با حدود ۱۰۰۰ جلد کتاب، بههمت متولیان وقت حرم شاهچراغ، در ۲۴ اسفند سال ۱۳۴۳ هجری شمسی، همزمان با سالروز میلاد امام رضا(ع), بهطور رسمی راهاندازی شد.[۴]
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با گسترش حرم، کتابخانه در فضایی بزرگتر و با امکانات بیشتر فعالیت خود را ادامه داد. در نهایت، در ۳ آبان ۱۳۸۸ش، ساختمان جدید کتابخانه مرکزی آستان افتتاح شد.[۵]
نامها
از کتابخانه حرم احمد بن موسی(ع) با عنوانهای «کتابخانه شاهچراغ»،[۶] «کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع)»،[۷] و «کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع)» نام برده میشود.[۸]
اهداف کتابخانه
بنا بر گزارش پایگاه اطلاعرسانی حرم احمد بن موسی(ع)، برخی از اهداف این کتابخانه عبارتند از:
- فراهمآوری منابع فارسی و غیرفارسی
- ساماندهی منابع اطلاعاتی و امکان دستیابی آسان محققان به آنها
- حفاظت از منابع موجود در کتابخانه، از جمله نسخههای خطی، چاپ سنگی، اسناد و مطبوعات
- تهیه و گسترش منابع الکترونیکی
- ایجاد و توسعه کتابخانه دیجیتالی و اتصال به شبکههای جهانی اطلاعرسانی
- همکاری با سایر مراکز اطلاعرسانی، دانشگاهها و کتابخانهها، و ارائه خدمات امانت و همکاری بین کتابخانهای.[۹]
اهدا و وقف کتب
بسیاری از منابع کتابخانه شاهچراغ، از ابتدا تاکنون، توسط نیکوکاران، واقفان و مراکز فرهنگی تأمین شده است. این افراد و نهادها، کتابخانههای شخصی یا کتابهای خطی و چاپی خود را به آستان شاهچراغ و کتابخانه آن اهدا کردهاند. در بدو تأسیس، تاشیخاتون قرآنی طلاکاریشده در ۳۰ جزء را که در سال ۷۴۶ق به خط ثلث پیر یحیی جمالی صوفی نوشته شده بود، وقف کتابخانه کرد. این قرآن امروزه در موزه پارس شیراز نگهداری میشود.[۱۰]
جلالالدین مجدالاشراف شیرازی، هنگام احیای کتابخانه، کتابهای فراوانی برای آن فراهم کرد و آثار تألیفی خود را نیز به مجموعه اهدا نمود. او بر پشت جلد تمام این کتابها، کلمه وقف را مُهر کرد.[۱۱]
محمدمهدی کجوری شیرازی (متوفای ۱۲۹۳ق) از عالمان شیراز، نیز کتابخانه شخصی خود را به این مجموعه اهدا کرده است.[۱۲]
وضعیت امروزی
کتابخانه شاهچراغ در سه طبقه، با مساحت ۴۲۰۰ مترمربع، در ضلع غربی حرم شاهچراغ و بیرون از مجموعه آستان قرار دارد. این کتابخانه از بخشهای امانات، تالار نشریات، اینترنت، کودکان، تالار پژوهش و بخش سمعی و بصری تشکیل شده است.[۱۳]
مخزن کتابخانه در طبقه زیرین ساختمان قرار دارد.[۱۴] بهگفته مدیران کتابخانه، این مجموعه شامل این موارد است:
- بیش از ۷۴ هزار نسخه کتاب چاپی فارسی
- بیش از ۲۰۰۰ نسخه کتب چاپ سنگی
- بیش از ۳۰۰۰ نسخه خطی به زبان عربی و فارسی
- ۵۰۰۰ عنوان کتاب مرجع
- ۵۰ عنوان کتاب و نشریه بهخط بریل برای نابینایان
- ۱۲ هزار جلد کتاب ویژه کودکان.[۱۵]
پانویس
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان، سایت کتابخانه تخصصی حضرت شاهچراغ(ع).
- ↑ پورامید، کتابخانه شاهچراغ، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی.
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در گذر زمان، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع).
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان، سایت کتابخانه تخصصی حضرت شاهچراغ(ع).
- ↑ جوانبخت، ساختمان جدید کتابخانه مرکزی آستان مقدس احمدی و محمدی (شاهچراغ علیهالسلام) افتتاح شد، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۳.
- ↑ پورامید، کتابخانه شاهچراغ، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی؛ کتابخانه شاهچراغ(ع)، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان، سایت کتابخانه تخصصی حضرت شاهچراغ(ع).
- ↑ جوانبخت، ساختمان جدید کتابخانه مرکزی آستان مقدس احمدی و محمدی (شاهچراغ علیهالسلام) افتتاح شد، ۱۳۸۸ش.
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در گذر زمان، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع).
- ↑ پورامید، کتابخانه شاهچراغ، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی.
- ↑ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در گذر زمان، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع).
- ↑ پورامید، کتابخانه شاهچراغ، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی.
- ↑ جوانبخت، ساختمان جدید کتابخانه مرکزی آستان مقدس احمدی و محمدی (شاهچراغ علیهالسلام) افتتاح شد، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۴؛ کتابخانه شاهچراغ(ع)، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ گنجینه کتب (مخزن کتابخانه)، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع).
- ↑ کتابخانه آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان، خبرگزاری ایبنا؛ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان، سایت کتابخانه تخصصی حضرت شاهچراغ(ع).
یادداشت
- ↑ مشهورترین فرمانروای آل اینجو که در اواخر دورهٔ ایلخانان بر فارس و اصفهان حکومت میکرد.
منابع
- پورامید، فاطمه، «کتابخانه شاهچراغ»، دایرةالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی، تاریخ بازدید، تاریخ بازدید: ۲۱ مهر ۱۴۰۰ش.
- جوانبخت، میثم، «ساختمان جدید کتابخانه مرکزی آستان مقدس احمدی و محمدی (شاهچراغ علیهالسلام) افتتاح شد»، کتاب ماه کلیات، ۱۳۸۸ش، شماره ۱۴۴.
- «کتابخانه آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ انتشار: ۱۲ تیر ۱۳۹۹ش.
- «کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در گذر زمان»، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع)، تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۳۹۴ش.
- «کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس شاهچراغ(ع) در گذر زمان»، سایت کتابخانه تخصصی حضرت شاهچراغ(ع)، تاریخ انتشار: ۱۱ آبان ۱۳۹۴ش.
- «کتابخانه شاهچراغ(ع)»، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۳ش.
- «گنجینه کتب (مخزن کتابخانه)»، پایگاه اطلاعرسانی آستان احمد بن موسی الکاظم(ع)، تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۳۹۴ش.