فروع دین: تفاوت میان نسخه‌ها
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) |
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
#[[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]] | #[[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]] | ||
#[[تولی|تَوَلّی]] | #[[تولی|تَوَلّی]] | ||
#[[تبری|تَبَرّی]]<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، | #[[تبری|تَبَرّی]]<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، ص۲۵۶؛علوی، عقائدالمؤمنین، ۱۴۱۱ق، ص۱۲.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۸ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۴۳
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ توسط کاربر:P.motahari برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
فروع دین اصطلاحی فقهی و کلامی به معنای احکام عملی اسلام که در مقابل اصول دین قرار دارد. برخی از فروع دین اسلام به شرح زیر است: نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری.
فروع دین، آموزه‌های عملی اسلام
عالمان شیعه آموزه‌های دینی را دو دسته تقسیم کرده‌اند:[۱] اصول دین که باورهای بنیادین دین را شامل می‌شود و فرد با اعتقاد به آنها مسلمان محسوب می‌شود.[۲] فروع دین که منظور از آن احکام شرعی اسلام در زمینه‌های مختلف عبادات و دادوستدها است.[۳]
منشأ تقسیم‌بندی
تقسیم آموزه‌های دینی به اصول و فروع دین، در قرآن و روایات شیعه و اهل سنت، وجود ندارد.[۴] از‌این‌رو وضع این دو واژه را به متکلمان نسبت می‌دهند.[۵] البته در برخی روایات اشاراتی به چشم می‌خورد مبنی بر اینکه برخی از آموز‌های دین اسلام مبنایی‌تر از دیگر تعالیم آن هستند.[۶]
برای نمونه در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که اسلام بر پنج چیز بنا شده است: نماز، زكات، روزه، حج و ولایت و فضیلت ولایت از همه بیشتر است.[۷] همچنین گزارش شده است که از امام صادق(ع) پرسیدند: دعائم (ستون‌های) اسلام کدام‌ها هستند؟ وی پاسخ داد: شهادت به توحید، ایمان به نبوت پیامبر(ص)، اقرار به آنچه از جانب خدا آورده است، پذیرش زکات، و پذیرفتن ولایت آل محمد(ص).[۸]
اقسام فروع دین
برطبق مذهب شیعه امامی، فروع دین ده تا هستند و عبارت‌اند از:
وجوب یادگیری فروع دین
روش استنباط فروع دین
دانش فقه و اصول، از دانش‌های اسلامی هستند که در قلمرو فروع دین، به پرسش‌های انسان پاسخ می‌دهند و وظایف او را مشخص می‌سازند.[۱۰] فقهای شیعه از رهگذر این دانش‌ها، فروع دین را از متون دینی استخراج و استنباط می‌کنند و احکام عملی شریعت را به دست می‌دهند.
منابع استنباط فروع دین
تفاوت اصول و فروع دین
میان اصول و فروع دین تفاوت‌هایی وجود دارد که عبارت‌اند از:
- اصول دین از اعتقادات و ایمانیات سخن می‌گویند؛ ولی فروع دین نظر به عمل انسان دارند.[۱۱]
- اصول دین نیازمند یقین‌اند و از این رو، تقلید را برنمی‌تابند؛ امّا فروع دین نیازمند تبلیغ و بیان‌اند و حکم عقل در آنها کافی نیست و از این رو تقلید پذیرند.[۱۲]
- اصول دین از مقوله إخبار و وصف کردن هستند؛ امّا فروع دین، انشائی و دستوری‌اند و امر و نهی.[۱۳]
- در اصول دین اختلافی نیست؛ امّا گاه در فروع دین اختلافاتی رخ می‌نماید. این بدان سبب است که عمل به ظن در اصول دین روا نیست؛ ولی ظنّ معتبر گاه در فروع دین منشأ عمل می‌شود.[۱۴]
- نسخ به فروع دین راه دارد؛ امّا در اصول دین به هیچ روی وجود ندارد.[۱۵]
- علمای شیعه اصول دین را پنج اصل دانسته‌اند؛ امّا فروع را هشت یا ده فرع.[۱۶] حتی گاه هر آنچه را در برابر اصول جای دارد و جزو احکام عملی است، از فروع دین شمرده‌اند.[۱۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ علوی، عقایدالمؤمنین، ۱۴۱۱ق، ص۱۳.
- ↑ گذشته، «اصول دین»، ص۲۸۲.
- ↑ مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۱۲؛ علوی، عقایدالمؤمنین، ۱۴۱۱ق، ص۱۳و۱۴.
- ↑ گذشته، «اصول دین»، ص۲۸۲.
- ↑ گذشته، «اصول دین»، ص۲۸۲.
- ↑ گذشته، «اصول دین»، ص۲۸۲.
- ↑ كلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۸.
- ↑ كلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۹و۲۰.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، ص۲۵۶؛علوی، عقائدالمؤمنین، ۱۴۱۱ق، ص۱۲.
- ↑ مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۱۳-۱۵؛ مناهج الاصول الی علم الاصول، ج۱، ص۴۵-۵۴.
- ↑ آموزش دین، ص۱۸- ۱۰.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ج۱۳، ص۵۸-۵۹.
- ↑ کفایة الاصول، ص۴۱- ۳۴.
- ↑ شریعت در آینه معرفت، ص۳۶۶- ۳۶۰.
- ↑ کشّاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۷۶۰.
- ↑ مجموعه آثار، ج۱۷، ص۲۲۰.
- ↑ معارف و معاریف، ج۴، ص۱۷۱۵.
منابع
- علوی، عادل، عقائدالمؤمنین، قم، دارالذخائر، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- جوادی آملی، عبدالله، شریعت در آینه معرفت، قم، اسرا، ۱۳۸۷ش.
- حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، مؤسسه فرهنگی آؤایه، ۱۳۷۹ش.
- سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، کومش، ۱۳۷۳ش.
- فلاح‌زاده، محمد حسین، آموزش فقه، قم: انتشارات الهادی، چاپ بیست و سوم، تابستان ۸۴.
- کاشف الغطاء، محمدحسین، اصل الشیعه و اصولها، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
- مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، امیرکبیر، چاپ هجدهم، ۱۳۸۴ش.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۹ش.